Tarik Aziz
 Tariq Aziz (2001) | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| wicepremier Iraku | |
| Okres |
od 16 lipca 1979 |
| Przynależność polityczna | |
Tarik Aziz (arab. طارق عزيز), wł. Michail Juhanna (aram. ܡܝܟܐܝܠ ܝܘܚܢܢ) (ur. 28 kwietnia 1936 w Tall Kajf, zm. 5 czerwca 2015 w An-Nasirijji) – iracki polityk, dyplomata, wicepremier w obalonym wiosną 2003 w wyniku inwazji wojsk USA rządzie Iraku, bliski współpracownik Saddama Husajna.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z ubogiej rodziny[1] Chaldejczyków (irackich chrześcijan)[2]. Ukończył studia w zakresie literatury angielskiej na Uniwersytecie Bagdadzkim[2]. Blisko współpracował z Saddamem Husajnem w irackiej partii Baas jeszcze przed tym, gdy w lipcu 1968 na trwałe przejęła ona władzę w kraju drogą zamachu stanu. Po przewrocie został ministrem spraw zagranicznych Iraku[3][4]. Był ponadto redaktorem naczelnym głównego organu prasowego partii[3], pisma „Rewolucja” oraz publicystą innych tytułów partyjnej prasy[5].
W 1974 wszedł do Przywództwa Regionalnego irackiej partii Baas, zaś trzy lata później został dokooptowany do Rady Dowództwa Rewolucji[6]. Był ministrem informacji w trzech kolejnych gabinetach Ahmada Hasana al-Bakra[7]. Od 1979 był także wicepremierem Iraku[8]. Jako minister spraw zagranicznych Iraku odegrał znaczącą rolę w zacieśnianiu współpracy iracko-radzieckiej oraz w uzyskaniu poparcia Stanów Zjednoczonych dla Bagdadu podczas wojny iracko-irańskiej[1]. W 1980 był celem nieudanego zamachu zorganizowanego przez tajne stowarzyszenie antyrządowe Zew Islamu. Związany z organizacją zamachowiec usiłował zabić go, gdy Aziz odwiedzał Uniwersytet Mustansirijja w Bagdadzie. Minister wyszedł z ataku bez szwanku, zginęło natomiast kilku studentów[9].
Podczas wojny w Zatoce, nadal będąc ministrem spraw zagranicznych, należał do najściślejszego kręgu doradców Saddama Husajna[10]. W styczniu 1991 reprezentował Irak podczas zakończonych niepowodzeniem negocjacji z Jamesem Bakerem, sekretarzem stanu USA, po agresji Iraku na Kuwejt[11]
14 lutego 2003, krótko przed amerykańską inwazją na Irak, został przyjęty w Watykanie przez papieża Jana Pawła II[12]. Wizyta w Watykanie była częścią podjętej przez niego nieudanej kampanii budowania międzynarodowego sprzeciwu wobec planowanej przez USA inwazji na Irak[1].
W marcu 2003 pojawiły się informacje, że Aziz został zastrzelony w czasie próby przedostania się do kurdyjskiej części Iraku, co szybko zdementowano; były wicepremier dobrowolnie oddał się w ręce amerykańskie[13] w kwietniu 2003[14].
24 maja 2006 roku zeznawał jako jeden ze świadków w procesie Saddama Husajna, po czym ponownie zniknął[15].
29 kwietnia 2008 roku rozpoczął się jego proces; został współoskarżonym o mord sądowy. W 1992 roku w czasie kryzysu aresztowano, osądzono, skazano i natychmiast wykonano wyrok śmierci na 42 handlarzach. Oskarżono ich o spekulacje cenami żywności. Proces zakończył się wyrokiem piętnastu lat pozbawienia wolności[16]. Następnie Aziz został skazany na siedem lat pozbawienia wolności za udział w przesiedleniach ludności kurdyjskiej[1].
Aziz stanął następnie przed sądem po raz trzeci, oskarżony o „prześladowanie partii religijnych”, i 26 października 2010 został skazany na karę śmierci przez powieszenie[17]. Razem z nim skazano na śmierć byłego ministra spraw wewnętrznych Saduna Szakira i byłego sekretarza Saddama Husajna Abida al-Hamida Mahmuda[16]. Aziza uznano za winnego ponad tysiąca pozasądowych egzekucji członków organizacji Zew Islamu[18]. Obrońca Aziza określił wyrok jako „motywowany politycznie”[16]. 17 listopada 2010 iracki prezydent, Dżalal Talabani zapowiedział jednak, że nie podpisze zgody na egzekucję[19].
Aziz zmarł w 2015 w szpitalu w An-Nasirijji[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Profile: Tariq Aziz, „BBC”, 26 października 2010 [dostęp 2015-11-26].
- ↑ a b Tariq Aziz Faces Trial in Iraq [online], www.chaldeannews.com [dostęp 2015-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-15].
- ↑ a b M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 212.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 274.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 186.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 211.
- ↑ E. Ghareeb, B. Dougherty, Historical..., s. 714–716.
- ↑ E. Ghareeb, B. Dougherty, Historical..., s. 718.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 200.
- ↑ Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 295. ISBN 978-83-05-13567-2.
- ↑ E. Ghareeb, B. Dougherty, Historical..., s. XXVI.
- ↑ Wicepremier Iraku na audiencji u Papieża. [dostęp 2015-06-05].
- ↑ Son of Tariq Aziz Negotiated Surrender [online], ABC News, 6 stycznia 2006 [dostęp 2015-11-26].
- ↑ a b Tarik Aziz zmarł w szpitalu. Miał 79 lat. [dostęp 2015-06-05].
- ↑ B. wicepremier Aziz zeznawał jako świadek w procesie Saddama. [dostęp 2015-06-05].
- ↑ a b c Tariq Aziz, Iraqi ex-minister, sentenced to death [online], BBC News [dostęp 2015-11-26] (ang.).
- ↑ Minister Saddama skazany na śmierć. TVN24, 2010-10-26. [dostęp 2023-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].
- ↑ E. Ghareeb, B. Dougherty, Historical..., s. XXXIX.
- ↑ Iraq president refuses to sign execution order for Tariq Aziz – Telegraph.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Farouk-Sluglett M., Sluglett P.: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship. London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN 1-86064-622-0.
- Edmund Ghareeb, Historical Dictionary of Iraq, Beth Dougherty, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2004, ISBN 978-0-8108-6568-6, OCLC 176876157.
- Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.