Siemomysł pomorski
| książę pomorski | |
| Okres |
od |
|---|---|
| Poprzednik |
zap. Dytryk |
| Następca |
prawd. Świętobor |
| książę gdański | |
| Okres |
od |
| Poprzednik |
NN |
| Następca |
prawd. Świętobor |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci |
po 29 czerwca 1046 |
| Żona |
NN |
| Dzieci | |
Siemomysł (łac. Zemuzil) (ur. 1000/1020, zm. po 29 czerwca 1046) – książę pomorski, znany jedynie ze wzmianki w Rocznikach z Niederalteich i dokumentu króla niemieckiego Henryka III z 1040.
Był prawdopodobnie potężnym władcą chrześcijańskim, którego zasięg władzy mógł obejmować nawet całe Pomorze. Przypuszcza się, że był bliżej spokrewniony z dynastią Piastów, po mieczu lub po kądzieli. Pojawiły się również teorie, jakoby pokrewieństwo z Piastami wynikało z małżeństwa Siemomysła z przedstawicielką dynastii Rurykowiczów. Książę żył w konflikcie z księciem polskim Kazimierzem Odnowicielem. Pomimo złagodzenia sporu z polskim władcą, Siemomysł wsparł wyprawę możnego Miecława na Mazowsze.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Siemomysł w dokumencie Henryka III
[edytuj | edytuj kod]W 1040 cesarz Henryk III wystawił dla katedry w Naumburg (Saale) dokument, w którym pojawia się informacja o nadaniu jej beneficjum w ziemi Weita, które posiadał niejaki (łac.) Sememizl. Badacze identyfikują tego ostatniego z Siemomysłem księciem pomorskim wspomnianym w dokumencie z 1046[1]. Przed 1040 Siemomysł mieszkał w Niemczech, skąd udał się na Pomorze. Data przybycia księcia na Pomorze nie jest znana. Przypuszcza się, że doszło do niego w czasie zbliżonym do terminu najazdu księcia czeskiego Brzetysława I na Śląsk i Wielkopolskę[2]. Pojawił się również domysł, jakoby był identyczny z księciem pokonanym przez księcia węgierskiego Belę I około 1043[2].
Siemomysł w relacji Roczników altajskich
[edytuj | edytuj kod]24 czerwca 1046 Siemomysł wziął udział w zjeździe w Merseburgu z królem niemieckim Henrykiem III, księciem czeskim Brzetysławem I i Kazimierzem I Odnowicielem. Był władcą potężnym i chrześcijańskim, gdyż był traktowany równorzędnie z innymi władcami słowiańskimi[3]. 29 czerwca tegoż roku w Miśni doszło do złagodzenia sporów pomiędzy książętami przez niemieckiego władcę[4]. Siemomysł nie poddał się wyrokowi z Miśni, gdyż już w 1047 książę wsparł najazd możnego Miecława na Mazowsze[2].
Pokrewieństwo z Piastami
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na fakt, że imię Siemomysł nosił jeden z książąt Polan z dynastii Piastów, sądzi się, że Siemomysł książę pomorski był jego potomkiem. Teorię tę uzupełnia pochodzący z przełomu XII i XIII wieku żywot św. Wojciecha zwany (łac.) Tempore illo, który przekazał informację, że praski biskup w Gdańsku miał udzielić ślubu niewymienionemu z imienia księciu pomorskiemu i córce Bolesława I Chrobrego. Wiarygodność tego źródła jest jednak kwestionowana[5].
Siemomysł jako potomek Piastów po kądzieli
[edytuj | edytuj kod]Istnieje kilka koncepcji dotyczących powiązań genealogicznych między Siemomysłem księciem pomorskim a Piastami.
- Nieznany książę pomorski miał w 996 lub 997 poślubić córkę Bolesława I Chrobrego – zwolennikiem tego poglądu był Oswald Balzer, opierający się na przekazie (łac.) Tempore illo[6]. Pogląd ten został odrzucony przez nowszą literaturę historyczną.
- Nieznany książę pomorski poślubił córkę Mieszka I – do ślubu doszło albo w latach 80. X wieku, albo zgodnie z relacją (łac.) Tempore illo w 996 lub na początku 997[7].
- Nieznany książę pomorski poślubił córkę Siemomysła, księcia Polan – zwolennikiem tego poglądu był Henryk Łowmiański[8]. Jeden z najwybitniejszych znawców genealogii Piastów, Kazimierz Jasiński, uważał poglądy nr 2 i 3 za równie prawdopodobne.
Na poparcie poglądu o pokrewieństwie Siemomysła z Piastami przywołuje się przekaz Galla Anonima, który nazywa Świętobora, księcia pomorskiego z przełomu XI i XII wieku, i jego syna Świętopełka krewnymi Bolesława III Krzywoustego[9]. Pojawiły się jednak hipotezy, wyjaśniające pokrewieństwo między Świętoborem i Świętopełkiem a Piastami z pominięciem Siemomysła – przypuszczano, że nieznana źródłom córka Bolesława II Szczodrego została wydana za księcia pomorskiego, ojca Świętobora[10]. Pojawiła się też teoria, że książęta pomorscy spokrewnili się z Piastami za ruskim pośrednictwem – księżną pomorską miała zostać nieznana źródłom córka Światopełka I, księcia kijowskiego, i jego żony, nieznanej z imienia córki Bolesława I Chrobrego[11].
Historycy, uważający Siemomysła za potomka polskiej księżniczki wzmiankowanej w (łac.) Tempore illo, twierdzą, że panował na Pomorzu Gdańskim[12].
Siemomysł jako potomek Piastów po kądzieli (koncepcja nr 1)
[edytuj | edytuj kod]| NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
Bolesław I Chrobry ur. 967 zm. 17 VI 1025 |
NN, córka Rygdaga ur. ? zm. 985 | ||||||||||
| NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
||||||||||||
| Siemomysł (ur. 1000/1020, zm. po 29 VI 1046) |
Siemomysł jako potomek Piastów po kądzieli (koncepcja nr 2)
[edytuj | edytuj kod]| NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
Mieszko I ur. w okr. 922–945 zm. 25 V 992 |
Dobrawa ur. ok. 930 zm. 977 | ||||||||||
| NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
||||||||||||
| Siemomysł (ur. 1000/1020, zm. po 29 VI 1046) |
Siemomysł jako potomek Piastów po kądzieli (koncepcja nr 3)
[edytuj | edytuj kod]| NN ur. ? zm. ? |
NN, córka Siemomysła ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? | ||||||||||
| NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
||||||||||||
| Siemomysł (ur. 1000/1020, zm. po 29 VI 1046) |
Siemomysł jako przedstawiciel dynastii Piastów
[edytuj | edytuj kod]W literaturze historycznej istnieje też mniejszościowa hipoteza (ostatnio coraz popularniejsza), uznająca książąt pomorskich za boczną linię Piastów, wywodzącą się od jednego z synów Mieszka I i Ody (Świętopełka[2], Mieszka[13] lub Lamberta[14]). W jej myśl Siemomysł książę pomorski był synem Dytryka[15] lub jego bratem[2].
Badacze, uznający Siemomysła za potomka Piastów po mieczu, lokują jego księstwo na terenie Pomorza Zachodniego[12] lub całego Pomorza[16].
Hipotetyczny wywód Siemomysła księcia pomorskiego od Świętopełka Mieszkowica
[edytuj | edytuj kod]| Świętopełk Mieszkowic ur. w okr. 979–985 zm. przed 25 V 992 (?) |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Dytryk ur. po 992 zm. po 1032 |
NN ur. ? zm. ? |
||||||||||||
| Siemomysł (ur. 1000/1020, zm. po 29 VI 1046) |
Hipotetyczny wywód Siemomysła księcia pomorskiego od Mieszka Mieszkowica
[edytuj | edytuj kod]| Mieszko Mieszkowic ur. w okr. 978–984 zm. po 25 V 992 |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Dytryk ur. po 992 zm. po 1032 |
NN ur. ? zm. ? |
||||||||||||
| Siemomysł (ur. 1000/1020, zm. po 29 VI 1046) |
Hipotetyczny wywód Siemomysła księcia pomorskiego od Lamberta Mieszkowica
[edytuj | edytuj kod]| Lambert Mieszkowic ur. w okr. 981–986 zm. po 25 V 992 (1030?) |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Dytryk ur. po 992 zm. po 1032 |
NN ur. ? zm. ? |
||||||||||||
| Siemomysł (ur. 1000/1020, zm. po 29 VI 1046) |
Hipoteza według poglądów: E. Rymara, B. Śliwińskiego i J. Dobosza
[edytuj | edytuj kod]| Siemomysł ur. IX/X w. zm. ok. 950–960 |
NN ur. ? zm. ? |
Dytryk ur. ? zm. 985 |
NN ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Mieszko I ur. w okr. 922–945 zm. 25 V 992 |
Oda ur. w okr. 955–960 zm. 1023 |
||||||||||||
| NN ur. ? zm. ? OO ? |
Świętopełk Mieszkowic (ur. w okr. 979–985, zm. przed 25 V 992 (?)) lub Mieszko Mieszkowic (ur. w okr. 978–984 zm. po 25 V 992) lub Lambert Mieszkowic (ur. w okr. 981–986 zm. po 25 V 992 (1030?)) |
||||||||
| Siemomysł ur. 1000/1020 zm. po 29 VI 1046 |
Dytryk ur. po 992 zm. po 1032 |
||||||||
Imię
[edytuj | edytuj kod]Roczniki altajskie zapisały jego imię (łac.) Zemuzil. Odczytuje się je jako Siemysł albo Siemomysł; sądzi się, że pierwsza wersja mogła powstać w wyniku haplologii (zaniku zgłoski om)[17]. Istniały hipotezy, że (łac.) Zemuzil należy odczytywać jako Wszemysł (pogląd Aleksandra Brücknera) bądź Siemosił (pogląd Jerzego Dowiata); obecnie są one odrzucane w literaturze historycznej[18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pogląd H. Łowmiańskiego; zob. G. Labuda, Siemomysł, ks. pomorski, s. 169. Za H. Łowmiańskim identyfikację tę przyjął E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 77.
- ↑ a b c d e E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 72,79.
- ↑ J. Sochacki, Relacja roczników altajskich o księciu pomorskim Zemuzile, s. 83–84.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 77.
- ↑ H. Łowmiański, Początki Polski, T. 5, s. 416; E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 67–72.
- ↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, s. 60.
- ↑ G. Labuda, Wpływ powstania państwa polskiego na rozwój dziejowy Pomorza, [w:] Tymieniecki K. (red.), Początki państwa polskiego, T. 2, s. 273.
- ↑ H. Łowmiański, Początki Polski, T. 5, s. 418, przyp. 1348.
- ↑ Gall Anonim, Kronika polska, lib. III, c. 26.
- ↑ H. Łowmiański, Początki Polski, T. 5, s. 418, przyp. 1248.
- ↑ J. Tęgowski, Spokrewnienie Bolesława Krzywoustego ze Świętoborem i Świętopełkiem, książętami pomorskimi z początku XII wieku, [w:] Genealogia. Studia i materiały historyczne, T. 12, s. 7–21.
- ↑ a b Zob. G. Labuda, Siemomysł, ks. pomorski, s. 168.
- ↑ B. Śliwiński, Pomorze w polityce i strukturze państwa wczesnopiastowskiego (X-XII w.), [w:] „Kwartalnik Historyczny”, nr 107/2.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 73.
- ↑ S. Zakrzewski, Bolesław Chrobry Wielki, s. 173.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 79–80.
- ↑ M. Rudnicki, Odra i jej ujścia, Slavia Occidentalis, R. 15, 1936, s. 99–100.
- ↑ G. Labuda, Siemomysł, ks. pomorski, s. 169.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895.
- Labuda G., Siemomysł, ks. pomorski, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, T. 5, 1975.
- Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
- Sochacki J., Relacja roczników altajskich o księciu pomorskim Zemuzile, [w:] Panic I., Sperka J. (red.) Średniowiecze polskie i powszechne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, T. 4, Katowice 2007, ISBN 978-83-226-1590-4.
- Śliwiński B., Pomorze w polityce i strukturze państwa wczesnopiastowskiego (X-XII w.), [w:] „Kwartalnik Historyczny”, nr 107/2, 2000.
- Zakrzewski S., Bolesław Chrobry Wielki, wyd. 2, Kraków 2000.