Seria trąb powietrznych w Polsce (2008)

Seria trąb powietrznych w Polsce
Państwo	Polska
Rodzaj zdarzenia	gwałtowne burze;; seria tornad
Data	15 sierpnia – 16 sierpnia 2008
Ofiary śmiertelne	4 osoby (2 z powodu tornad, 2 z innych przyczyn spowodowanych przez burze)
Ranni	56 (55 z powodu tornad, 1 z powodu uderzenia pioruna)
brak współrzędnych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews

Seria trąb powietrznych w Polsce (2008) – najsilniejsza od kilkudziesięciu lat seria tornad (trąb powietrznych), zaobserwowanych na terenie Polski, która przetoczyła się przez kraj w dniach 15–16 sierpnia 2008 roku.

Sytuacja meteorologiczna

Dnia 15 sierpnia obszar Polski znalazł się w zasięgu oddziaływania płytkiej zatoki związanej z wielocentrycznym niżem. Quasi-stacjonarny front atmosferyczny, który znajdował się nad środkową Europą, rozdzielał dwie skrajne pod względem termicznym masy powietrza – zwrotnikową (gorącą, wilgotną), napływającą z południa Europy i znad Morza Śródziemnego, od polarnej morskiej (chłodnej), która obejmowała północno-zachodnią część Europy. Początkowo wykazywał cechy frontu ciepłego, ale w godzinach popołudniowych nad południową częścią Polski wyraźnie zaznaczył się wpływ zafalowanego frontu chłodnego. W godzinach porannych różnica temperatury przy powierzchni ziemi między rozdzielonymi przez front masami powietrza (polarna morska – zachodnia Polska; zwrotnikowa – wschodnia Polska) wyniosła 12 °C, a w godzinach popołudniowych już 18 °C^[2]. Warunki tego dnia sprzyjały więc rozwojowi wyjątkowo silnych burz i towarzyszących im groźnych zjawisk pogodowych. Tej samej doby w Słowenii, we wschodniej Austrii i na zachodzie Słowacji burzom towarzyszyły silne podmuchy wiatru i opady dużego gradu. Słowenię nawiedziły też ulewy, które wywołały powodzie. W wyniku tych wszystkich zdarzeń poza granicami Polski zginęło w sumie 5 osób (dwie we Włoszech, jedna w Austrii, dwie na Słowacji), a wiele zostało rannych^[3].

Przebieg zdarzeń

15 sierpnia

Tego dnia od wczesnych godzin rannych przez obszar Polski przechodziły burze. Silna superkomórka burzowa przeszła nad rejonem Katowic, Czeladzi i Będzina, przynosząc niszczycielskie gradobicie (gradziny miały średnicę do 7 cm w Katowicach, i 8,75 cm w Czeladzi)^[1]. Przemieściła się dalej w kierunku północno-wschodnim i o godzinie 7:40 CEST radar w Brzuchani odnotował maksymalne wartości odbiciowości, dochodzące do 61,63 dBz koło Ogorzelnika, w gminie Niegowa^[3].

Około godziny 15:30 nad północną częścią Czech, na południe od Gór Opawskich, powstała komórka burzowa. W czasie ok. 30 minut przemieściła się nad obszar Polski (województwa opolskiego), szybko ewoluując w superkomórkę. Na szlaku jej przejścia odnotowano gradobicia. Na krótko przed zejściem pierwszego tornada, ok. 16:40 w Zdzieszowicach spadł grad o średnicy do 6 cm^[1]^[3]. Obraz EHT wykonany przez radar w Brzuchani o 17:00 potwierdza, że wierzchołek tej chmury osiągnął wysokość większą niż 15 km.^[3] Należy jednak zaznaczyć, że omawiana superkomórka burzowa była częścią większego mezocyklonalnego układu konwekcyjnego, który wtedy przechodził przez środkową Europę. Część szkód tego dnia była więc związana z silnym wiatrem, niekoniecznie o charakterze tornada^[3].

Lej kondensacyjny po raz pierwszy dotknął ziemi około godziny 16:48^[1] w okolicach miejscowości Kopanina^[4] i Zimna Wódka, po czym przeszedł kolejno nad autostradą A4^[5] i przez wsie Sieroniowice, Balcarzowice, Kotulin Skały, Błotnica Strzelecka^[4]. Zniknął nad lasami w okolicach Dąbrówki ok. godz. 17:08. Ścieżka tego tornada miała długość prawie 20 km, a jej szerokość dochodziła miejscami do 1 km.^[3] Intensywność tej trąby powietrznej oceniono na stopień T7 w skali TORRO (F3 w skali Fujity), ale niektóre zniszczenia sugerują, że mógł to być wir o sile T8 (dolna intensywność F4)^[3]. 15 osób zostało rannych^[1]^[3].

Superkomórka burzowa, z której zeszło pierwsze tornado, w ciągu kolejnych kilkudziesięciu minut przemieściła się w rejon Lublińca i Częstochowy^[6]. Około godziny 17:30 kolejny lej dotknął powierzchni gruntu w okolicach Rusinowic (gmina Koszęcin), rozpoczynając tym samym drugi ciągły pas zniszczeń. W Rusinowicach zginęła 22-letnia kobieta, na którą zawalił się strop^[7]. Natomiast w miejscowości Kalina w powiecie lublinieckim zginął mężczyzna, który przebywał w czasie przechodzenia trąby powietrznej w swoim domku letniskowym. Na budynek runęło drzewo^[7]. Dalszy szlak zniszczeń wiódł przez zachodnie i północne przedmieścia Częstochowy. W okolicach Mykanowa, na drodze krajowej nr 1, tornado wywróciło autokar przewożący członków Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”^[8]. Pojazd przekoziołkował i zderzył się z innymi samochodami, wywołując karambol. Rannych zostało 40 osób, w tym 30 członków zespołu^[9]. Trąba powietrzna zanikła w okolicach Wikłowa, przed wsią Łęg (gmina Kruszyna)^[3].

Po godzinie 18:30 superkomórka przyniosła kolejne^[1] tornado na południu województwa łódzkiego. Najbardziej zostały poszkodowane miejscowości Stara Wieś i Gorzkowice^[10] (powiat piotrkowski) oraz Radomsko, gdzie uszkodzonych zostało ponad 100 budynków w zachodniej dzielnicy miasta (Stobiecko Miejskie)^[11]. Wir zanikł, gdy dotarł w rejon doliny Pilicy^[3].

W Łodzi ok. godz. 19:30 mężczyzna został śmiertelnie porażony prądem. Piorun uderzył w drzewo, które przewracając się, zerwało trakcję elektryczną. Jeden z kabli upadł w kałużę, w której stał przechodzień, wskutek czego 23-latek zginął na miejscu^[12].

16 sierpnia

Na tym samym froncie atmosferycznym, 16 sierpnia, nad Mazowszem i Podlasiem, wystąpiły kolejne silne burze i tornada. Trąba powietrzna uszkodziła kilkadziesiąt budynków w miejscowościach Tybory-Wólka i Gołasze-Dąb w powiatach wysokomazowieckim i zambrowskim, w woj. podlaskim^[13]. W gminie Sterdyń w woj. mazowieckim, trąba powietrzna uszkodziła ponad 130 budynków^[14]. Odnotowano też opady dużego i bardzo dużego gradu. W Ostrówku w powiecie węgrowskim gradziny miały do 9 cm średnicy^[1]. W Warkałkach w woj. warmińsko-mazurskim kobieta zginęła w pożarze domu, spowodowanym uderzeniem pioruna^[15].

Potwierdzone przypadki

Seria objęła większą liczbę tornad, ale w tabeli uwzględniono jedynie te, które w bazie ESWD zostały oznaczone jako „potwierdzone wiarygodnym źródłem”.

Lista zgłoszonych tornad – piątek, 15 sierpnia 2008
T#	F#	Dotknięte miejscowości	Powiaty	Początek (CEST)	Koniec (CEST)	Długość ścieżki (przybliżona)	Uwagi
Polska
T7^[a]	F3^[b]	Dolnica, Kopanina, Zimna Wódka, Kolonia Jaryszów, Sieroniowice, Balcarzowice, Nakło, Skały, Błotnica Strzelecka, Dąbrówka	strzelecki, gliwicki	16:48	17:08	20 km	15 osób rannych
T6	F3	Piłka, Rusinowice, Cieszowa, Olszyna, Kalina, Pietrzaki, Blachownia, Łojki, Konradów, Częstochowa, Kolonia Wierzchowisko, Lubojna, Mykanów, Grabowa, Bogusławice, Łęg	lubliniecki, częstochowski, Częstochowa	17:28	18:29	60 km	2 ofiary śmiertelne 40 osób rannych
T6	F3	Brodowe, Radomsko, Blok Dobryszyce, Borowiecko-Kolonia, Karkoszki, Kletnia, Gomunice, Chrzanowice, Kolonia Gorzędów, Gorzkowice, Leonów, Gościnna, Stara Wieś, Rajsko Duże	radomszczański, piotrkowski	18:32	19:02	30 km
Źródła:^[1]

Skutki

Kataklizm na swojej drodze uszkodził lub zniszczył 770 budynków^[16]. W nocy z 15 na 16 sierpnia, w godzinach od 21:00 do 4:00, odnotowano silne burze z porywistym wiatrem w kilkunastu większych miastach i wielu wsiach. W całym regionie częstochowskim bez prądu było 20 tys. odbiorców^[17].

Zobacz też

Trąby powietrzne w Polsce

Uwagi

↑ Jak napisano w wyżej, niektóre zniszczenia wskazywały na intensywność T8.
↑ Jak napisano w wyżej, niektóre zniszczenia wskazywały na dolną intensywność F4.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ European Severe Storms Laboratory (ESSL): Europejska Baza Danych o Gwałtownych Zjawiskach Atmosferycznych. [w:] European Severe Weather Database [on-line]. [dostęp 2020-11-17]. (ang.).
↑ Halina Lorenc: Maksymalne prędkości wiatru w Polsce. Warszawa: IMGW-PIB, 2012.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Joanna Popławska: Tornada superkomórkowe w Polsce – studium przypadku z 15 sierpnia 2008 r.. Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).
↑ ^a ^b Analiza trąb powietrznych z 15 sierpnia 2008 w Polsce. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).
↑ Trąba powietrzna nad autostradą A4.
↑ Trąba powietrzna dotarła do Częstochowy – Urząd Miasta Częstochowy. [dostęp 2009-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-19)].
↑ ^a ^b Nawałnice nad Polską zabiły trzy osoby. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).
↑ "Jezus, Maria, idzie na nas!". [dostęp 2020-12-02]. (pol.).
↑ Wypadek zespołu Śląsk. 30 osób w szpitalu. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).
↑ Gorzkowice. Krajobraz jak po bitwie.
↑ „Informacja o wizycie Ministra Grzegorza Schetyny w miejscowościach poszkodowanych przez nawałnice na stronie MSWiA”.
↑ Groźna burza nad Łodzią. [dostęp 2020-12-01].
↑ Trwa szacowanie strat po sobotniej wichurze.
↑ Tygodnik Siedlecki.
↑ Burzliwy weekend. Trąby powietrzne nad Polską. Gazeta.pl Wiadomości, 2008-08-16. [dostęp 2011-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-27)].
↑ Trąba powietrzna.
↑ Rok po przejściu trąby powietrznej – Urząd Miasta Częstochowy. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-21)].

Linki zewnętrzne

Nagranie tornada w pobliżu Strzelec Opolskich. [dostęp 2020-12-02].
Nagranie tornada w pobliżu Błotnicy Strzeleckiej. [dostęp 2020-12-02].

[16] Jak napisano w wyżej, niektóre zniszczenia wskazywały na intensywność T8.

[17] Jak napisano w wyżej, niektóre zniszczenia wskazywały na dolną intensywność F4.

[ESWD-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ European Severe Storms Laboratory (ESSL): Europejska Baza Danych o Gwałtownych Zjawiskach Atmosferycznych. [w:] European Severe Weather Database [on-line]. [dostęp 2020-11-17]. (ang.).

[2] Halina Lorenc: Maksymalne prędkości wiatru w Polsce. Warszawa: IMGW-PIB, 2012.

[WGSR-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Joanna Popławska: Tornada superkomórkowe w Polsce – studium przypadku z 15 sierpnia 2008 r.. Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).

[autonazwa1-4] Analiza trąb powietrznych z 15 sierpnia 2008 w Polsce. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).

[5] Trąba powietrzna nad autostradą A4.

[6] Trąba powietrzna dotarła do Częstochowy – Urząd Miasta Częstochowy. [dostęp 2009-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-19)].

[TVN-7] Nawałnice nad Polską zabiły trzy osoby. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).

[8] "Jezus, Maria, idzie na nas!". [dostęp 2020-12-02]. (pol.).

[9] Wypadek zespołu Śląsk. 30 osób w szpitalu. [dostęp 2020-12-02]. (pol.).

[10] Gorzkowice. Krajobraz jak po bitwie.

[11] „Informacja o wizycie Ministra Grzegorza Schetyny w miejscowościach poszkodowanych przez nawałnice na stronie MSWiA”.

[12] Groźna burza nad Łodzią. [dostęp 2020-12-01].

[13] Trwa szacowanie strat po sobotniej wichurze.

[14] Tygodnik Siedlecki.

[15] Burzliwy weekend. Trąby powietrzne nad Polską. Gazeta.pl Wiadomości, 2008-08-16. [dostęp 2011-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-27)].

[18] Trąba powietrzna.

[19] Rok po przejściu trąby powietrznej – Urząd Miasta Częstochowy. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-21)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[a]

[b]

[16]

[17]

1990–2000	katastrofa górnicza w kopalni Halemba (1990) katastrofa kolejowa w Ursusie (1990) katastrofa lotnicza w okolicach Cisnej (1991) pożar lasu koło Kuźni Raciborskiej (1992) pożar lasu koło Żagania (1992) pożar nadleśnictwa Kłobuck koło Kamińska (1992) pożar Puszczy Noteckiej (1992) katastrofa lotu Lufthansa 2904 (1993) katastrofa tramwajowa w Poznaniu (1993) katastrofa autobusu w Gdańsku (1994) wypadek drogowy w Krzeczowie (1994) katastrofa lotnicza w Dolinie Olczyskiej (1994) pożar w hali Stoczni Gdańskiej (1994) wybuch gazu w Gdańsku (1995) katastrofa kolejowa w Reptowie (1997) powódź tysiąclecia (1997) katastrofa lotnicza na jeziorze Śniardwy (1998) katastrofa kolejowa w Żurawicy (2000)
2001–2010	powódź w Polsce (2001) lawina na Szpiglasowej Przełęczy (2001) katastrofa górnicza w kopalni Jas-Mos (2002) wichura na Mazurach (2002) katastrofa lotnicza Mi-24 w Drawsku Pomorskim (2003) katastrofa rządowego Mi-8 pod Piasecznem (2003) lawina w Tatrach (2003) katastrofa autokaru w Jeżewie (2005) zderzenie pociągów pod Żywcem (2005) katastrofa budowlana na Śląsku (2006) katastrofa górnicza w kopalni Halemba (2006) orkan Britta (2006) burza na Mazurach (2007) katastrofa lotnicza na Radom Air Show (2007) orkan Kyrill (2007) katastrofa górnicza w kopalni Borynia (2008) katastrofa lotnicza w Mirosławcu (2008) orkan Emma (2008) seria trąb powietrznych w Polsce (2008) katastrofa górnicza w kopalni Wujek – Ruch Śląsk (2009) katastrofa lotnicza na Radom Air Show (2009) katastrofa lotnicza w Babich Dołach (2009) powódź w Europie Środkowej (2009) pożar hotelu socjalnego w Kamieniu Pomorskim (2009) katastrofa drogowa pod Nowym Miastem nad Pilicą (2010) powódź w Europie Środkowej (2010)
2011–2020	katastrofa kolejowa w Babach (2011) katastrofa kolejowa pod Szczekocinami (2012) orkan Ksawery (2013) wybuch gazu w Jankowie Przygodzkim (2013) katastrofa lotnicza w Topolowie (2014) katastrofa budowlana w Świebodzicach (2017) nawałnice w Polsce (2017) katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka (2018) pożar w escape roomie w Koszalinie (2019) burza w Tatrach (2019) wybuch gazu w Szczyrku (2019) pandemia COVID-19 w Polsce (2020–2023)
2021–2030	pożar Archiwum Urzędu Miasta Krakowa (2021) katastrofa górnicza w kopalni Pniówek (2022) katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka (2022) katastrofa ekologiczna na Odrze (2022) eksplozja rakiety w Przewodowie (2022) katastrofa na lądowisku Chrcynno (2023) powódź w Europie Środkowej (2024)