RWD-17

RWD-17
w nawiasach (RWD-17W)
	; RWD-17W
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	DWL
Typ	samolot szkolny (wodnosamolot szkolny)
Konstrukcja	mieszana, częściowo kryta płótnem
Załoga	2
	Historia
Data oblotu	1937 (1938)
	Dane techniczne
Napęd	Walter Major 4, tłokowy, 4-cylindrowy, rzędowy; (Bramo Sh-14a, tłokowy, 7-cylindrowy, silnik gwiazdowy)
Moc	130 KM (160) KM
	Wymiary
Rozpiętość	10 m
Długość	7,7 m (7,8 m)
Wysokość	2,45 m (3,75 m)
Powierzchnia nośna	18,7 m²
	Masa
Własna	520 kg (610 kg)
Użyteczna	240 kg (290 kg)
Startowa	760 kg (900 kg)
Zapas paliwa	110 l
	Osiągi
Prędkość maks.	195 km/h (170 km/h)
Prędkość przelotowa	165 km/h (145 km/h)
Prędkość minimalna	80 km/h
Prędkość wznoszenia	4,5 m/s (3,3 m/s)
Pułap	5000 m (3600 m)
Zasięg	680 km (500 km)
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	Polska, Rumunia
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

RWD-17 – polski samolot szkolno-akrobacyjny z 1937 roku, produkowany w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych (DWL).

Rozwój^[1]

Samolot opracowano w biurze konstrukcyjnym RWD jako przejściowy samolot szkolny między najliczniejszymi w polskich szkołach cywilnych i wojskowych samolotami szkolenia podstawowego RWD-8, a jednomiejscowymi samolotami wymagającymi większych umiejętności pilotażu, jak akrobacyjny RWD-10. Samolot, oznaczony RWD-17, mimo sylwetki zbliżonej do RWD-8 był zaprojektowany całkowicie od nowa. Nowy samolot, zgodnie z założeniami, miał być zdolny do wykonywania pełnej akrobacji z dwiema osobami na pokładzie. Prace rozpoczęły się w 1936 roku, głównym projektantem był inż. Bronisław Żurakowski. Konstrukcja i sylwetka samolotu była zbliżona do RWD-8, lecz prawie wszystkie części zostały nowo zaprojektowane. Pierwszy lot prototypu, noszącego oznaczenia SP-BMX, miał miejsce 14 sierpnia 1937 roku. Po badaniach w Instytucie Techniki Lotniczej, został zaakceptowany do produkcji. Od 1938 roku do wybuchu wojny zbudowano niewielką serię RWD-17 (według polskiego rejestru statków powietrznych, zbudowano oprócz prototypu 23 seryjne RWD-17, noszące oznaczenia SP-BNZ, BOA-BOJ, BOL-BOZ). Samolot RWD-17 w swej pierwotnej formie posiadał nadmierną stateczność jak na maszynę szkolno-akrobacyjną, co szczególnie widoczne było podczas wykonywania figur autorotacyjnych (np. szybkie beczki).

Na wiosnę 1938 roku opracowano wersję wodnosamolotu pływakowego RWD-17W, różniącą się zastosowaniem mocniejszego silnika gwiazdowego Bramo Sh-14a o mocy 160 KM. Ówczesne wojskowe samoloty szkolne były wyposażone w silniki gwiazdowe, dlatego postanowiono również wybrać silnik tego typu. Nowa wersja miała zamontowane zamiennie pływaki lub podwozie kołowe. W prototypie wykorzystano metalowe pływaki amerykańskiej firmy Edo. W samolotach seryjnych zastosowano pływaki konstrukcji drewnianej o podobnym kształcie i wyporności co w prototypie. W wariancie na pływakach montowano też powiększony ster kierunku z płetwą ustateczniającą pod kadłubem. Prototyp o znakach SP-BPB oblatano najpierw z podwoziem kołowym w czerwcu 1938 roku, następnie przetestowano na pływakach. Serię pięciu RWD-17W zamówiło Kierownictwo Marynarki Wojennej z przeznaczeniem jako wodnosamoloty szkolne dla Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. Zbudowano je w 1939 roku. RWD-17W posiadał niedopracowany układ chłodzenia silnika, co owocowało jego przegrzewaniem (nadmierna temperatura oleju). Jest też prawdopodobne, iż silniki Bramo Sh-14a miały faktyczną moc niższą niż moc katalogowa. Ciekawym i bardzo praktycznym rozwiązaniem była możliwość zmontowania do RWD-17W podwozia kołowego i oblot maszyny (oraz np. jej dostarczenie do odbiorcy) na kołach.

Na wiosnę 1939 roku inż. Bronisław Żurakowski opracował nowy płat dla RWD-17, o zmienionym cieńszym profilu i zwężających się końcówkach w obrysie z góry, oraz większej o 1 metr rozpiętości, w celu polepszenia własności akrobacyjnych samolotu. Nowy płat zamontowano na egzemplarzu SP-BOO. Ponieważ próby wykazały, że nowe skrzydło nie przyniosło poprawy osiągów a nawet utrudniło lądowanie, zrezygnowano ze zmian i na samolocie testowym zamontowano z powrotem stare skrzydło. Z powodu problemów z samolotem PWS-35, polskie lotnictwo wojskowe zainteresowało się zmodyfikowanym RWD-17 jako następcą samolotu szkolno-treningowego PWS-26. Planowano zbudować od 50 do 120 samolotów, z dostawami od początku 1940 roku. Wariant ten miał prawdopodobnie otrzymać oznaczenie RWD-17bis. Samolotów tych nie zbudowano z powodu wybuchu wojny.

Użycie

Samoloty RWD-17 były używane w ograniczonej ilości w polskim lotnictwie cywilnym. W aeroklubach i szkole lotniczej w Świdniku, używano ich jako samolotów szkolnych i akrobacyjnych. Po wybuchu wojny 8 z nich, włącznie z prototypem, zostało ewakuowanych do Rumunii. Dwa zostały ewakuowane na Łotwę. Przynajmniej jeden był używany jako samolot łącznikowy (w 56. eskadrze obserwacyjnej) i został rozbity 12 września.

Z pięciu seryjnych RWD-17W, dwa zostały odebrane przez Marynarkę Wojenną tuż przed wybuchem wojny. Nie zostały one jednak dostarczone do Morskiego Dywizjonu Lotniczego. Zostały użyte, jako samoloty łącznikowe, na podwoziu kołowym. Trzy pozostałe zostały ewakuowane z fabryki do Rumunii, także na podwoziu kołowym. Prototypowy RWD-17W, należący do Aeroklubu Gdańskiego, został ewakuowany na półwysep Helski. Przetrwał on obronę Helu, zamaskowany w lesie. 30 września por. Ignacy Billewicz^[2] postanowił ewakuować go lotem do Szwecji. Na skutek awarii silnika, rozbił się jednak niedaleko Helu (załoga ocalała). Był to ostatni start polskiego samolotu na wybrzeżu w 1939 roku.

W Rumunii, RWD-17 i 17W były używane przez lotnictwo do końca lat 40. Żaden RWD-17 nie ocalał do chwili obecnej.

Opis konstrukcji

Samolot w układzie zastrzałowego górnopłatu, konstrukcji mieszanej, metalowo-drewnianej, kryty płótnem (osłona silnika z blachy aluminiowej, skrzydła do pierwszego dźwigara kryte sklejką).

Skrzydło o lekkim skosie z centralnym wykrojem nad kabiną pilota, podparte na piramidce i dwóch zastrzałach po każdej stronie. Usterzenie klasyczne. Dwie odkryte kabiny załogi w układzie tandem z wiatrochronami, wyposażone w podwójne przyrządy sterowania. Podwozie stałe, w układzie klasycznym z kołem ogonowym. W wersji RWD-17W dwa pływaki wyposażone w mechanizm do sterowania na wodzie.

Napęd:

RWD-17: 4-cylindrowy silnik rzędowy Walter Major 4 o mocy startowej 96 kW (130 KM), mocy nominalnej 120 KM, z wiszącymi cylindrami.
RWD-17W: 7-cylindrowy silnik gwiazdowy Bramo Sh-14a o mocy startowej 118 kW (160 KM), mocy nominalnej 130 KM, w osłonie pierścieniowej. Masa silnika 135 kg.

Dwułopatowe śmigło drewniane. Zapas paliwa 111 litrów wystarczał na 4-godzinny (RWD-17) lub 3-godzinny lot (RWD-17W). Przelotowe zużycie paliwa 28 l/h (RWD-17) lub 35 l/h (RWD-17W).

Zobacz też

Podobne samoloty:

RWD-8

Przypisy

↑ EugeniuszE. Ferek EugeniuszE., Samolot szkolno-akrobacyjny RWD-17, „Modelarz”, maj 2010 .
↑ RajmundR. Szubański RajmundR., W obronie polskiego nieba, 188 s., Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 157 .

[1] EugeniuszE. Ferek EugeniuszE., Samolot szkolno-akrobacyjny RWD-17, „Modelarz”, maj 2010 .

[2] RajmundR. Szubański RajmundR., W obronie polskiego nieba, 188 s., Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 157 .

[:1-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

Rozwój[1]

Użycie

Opis konstrukcji

Zobacz też

Przypisy

Rozwój^[1]