Powiat proszowicki
powiat | |||||
Płaskowyż proszowicki w okolicy Książnic Wielkich | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
TERC |
1214 | ||||
Siedziba | |||||
Starosta |
Wojciech Rzadkowski | ||||
Powierzchnia |
414,57 km² | ||||
Populacja (31.12.2020) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
104,3 os./km² | ||||
Urbanizacja |
14,23% | ||||
Tablice rejestracyjne |
KPR | ||||
Adres urzędu: ul. 3 Maja 7232-100 Proszowice | |||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa | |||||
Strona internetowa | |||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Powiat proszowicki – powiat w Polsce (województwo małopolskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą są Proszowice.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwały 43 222 osoby. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 43 160 osób[3].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejsko-wiejskie: Proszowice, Nowe Brzesko, Koszyce
- gminy wiejskie: Koniusza, Pałecznica, Radziemice
- miasta: Proszowice, Nowe Brzesko, Koszyce
Gmina | Ludność | Powierzchnia |
---|---|---|
Proszowice (w tym miasto) |
16 424 (5984) |
100 km² (7,21 km²) |
Nowe Brzesko (w tym miasto) |
5741 (1621) |
54,53 km² |
Koszyce (w tym miasto) |
5618
(769) |
65,96 km²
(3,25 km²) |
Koniusza | 9006 | 88,5 km² |
Pałecznica | 3656 | 47,95 km² |
Radziemice | 3440 | 57,85 km² |
Razem | 43 057 | 414,57 km² |
Historia
[edytuj | edytuj kod]1954–1972
Powiat proszowicki został powołany 1 października 1954 roku w województwie krakowskim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat proszowicki złożyły się 1 miasto i 24 gromady, które wyłączono z trzech ościennych powiatów (w praktyce gromady te należały do tych powiatów przez zaledwie dwa dni)[4]:
- z powiatu miechowskiego (woj. krakowskie):
- miasto Proszowice
- gromady Biórków Wielki[5], Brzesko Nowe[6], Dobranowice, Glewiec, Igołomia, Karwin, Klimontów, Koniusza, Kowala, Makocice[7], Mniszów, Niegardów, Ostrów, Pałecznica, Pieczonogi, Radziemice, Smoniowice, Śmiłowice, Wawrzeńczyce i Wierzbno
- z powiatu krakowskiego (woj. krakowskie)[8]:
- z powiatu pińczowskiego (woj. kieleckie):
1 stycznia 1956 roku gromady Czulice i Wyciąże powróciły do powiatu krakowskiego, natomiast do powiatu proszowickiego przyłączono gromady Łętkowice i Waganowice z powiatu miechowskiego[10]. 31 grudnia 1961 roku zniesiono gromady Dobranowice (włączono do gromad Wawrzeńczyce, Brzesko Nowe i Kowala) i Mniszów (do gromad Brzesko Nowe i Kowala)[11]. 1 stycznia 1969 roku zniesiono gromadę Śmiłowice a jej obszar włączono do gromady Nowe Brzesko[12].
1973–1975
Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin 1 stycznia 1973 roku powiat proszowicki podzielono na 1 miasto i 8 gmin[13]:
- miasto Proszowice
- gminy Igołomia-Wawrzeńczyce, Kościelec[14], Niegardów[15], Nowe Brzesko, Pałecznica[16], Proszowice, Radziemice i Wierzbno[17]
1975–1998
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu proszowickiego zostało włączono do nowego województwa miejskiego krakowskiego; jedynie gmina Pałecznica znalazła się w nowym (mniejszym) województwie kieleckim[18].
W 1976 roku zniesiono cztery gminy:
- 15 stycznia – gminę Kościelec[19]
- 1 lipca – gminę Pałecznica[20] (weszła w skład dychotomicznej gminy Racławice-Pałecznica)
- 2 lipca – gminy Niegardów i Wierzbno[21]
Gmina Pałecznica została odtworzona 2 kwietnia 1991 roku[22].
1999 do dziś
W wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku powiat przywrócono w województwie małopolskim, lecz w innym kształcie niż zniesiony w 1975 roku[23]:
- gminę Igołomia-Wawrzeńczyce przyłączono do powiatu krakowskiego
- gmin Kościelec, Niegardów i Wierzbno nie reaktywowano[22].
- miasto i gminę Proszowice połączono 1 stycznia 1992 roku we wspólną gminę miejsko-wiejską[24]
- powiat proszowicki zwiększył się natomiast o:
- gminę Koszyce (do 1954 roku w powiecie pińczowskim w woj. kieleckim, w latach 1973–1975 w powiecie kazimierskim w tymże województwie, a następnie w „małym” woj. kieleckim do końca 1998 roku)
- gminę Koniusza (do 1954 roku w powiecie miechowskim w woj. krakowskim, odtworzonej 2 lipca 1976 roku w woj. miejskim krakowskim[21] – tamże do 1998 roku)
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
osób | % | osób | % | osób | % | |
Ogółem | 43 561 | 100 | 22 098 | 50,73 | 21 463 | 49,27 |
Miasto | 6187 | 14,20 | 3263 | 7,49 | 2924 | 6,71 |
Wieś | 37 374 | 85,80 | 18 835 | 43,24 | 18 539 | 42,56 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu proszowickiego w 2014 roku[25].
Administracja i samorząd
[edytuj | edytuj kod]Siedzibą władz powiatu są Proszowice. Organem uchwałodawczym samorządu jest Rada Powiatu Proszowickiego, w której skład wchodzi 17 radnych. Rada wybiera organ wykonawczy, którym jest Zarząd Powiatu Proszowickiego składający się z 4 członków. Na czele zarządu stoi Starosta Proszowicki.
Urząd Starosty Proszowickiego od 1999 r. sprawowali:
- Krzysztof Wilk (1999–2002)
- Bogusław Nowak (2002–2006)
- Zbigniew Wójcik (2006–2014)
- Grzegorz Pióro (2014–2021)
- Krystian Hytroś (2021–2024)
- Wojciech Rzadkowski (od 2024)
Religia
[edytuj | edytuj kod]- Kościół rzymskokatolicki 17 parafii.
- Świadkowie Jehowy zbory w Proszowicach i Majkowicach (gm. Nowe Brzesko).
Użytkowanie terenu
[edytuj | edytuj kod]Powiat o charakterze rolniczym, w okolicy żyzne gleby:
- użytki rolne stanowią 88,8% powierzchni powiatu
- lasy i tereny leśne stanowią zaledwie 1,6% powierzchni powiatu; stopień zalesienia waha się w poszczególnych gminach od 0,4% (Gmina Pałecznica) do 3,8% (Gmina Koszyce).
Sąsiednie powiaty
[edytuj | edytuj kod]- powiat brzeski
- powiat bocheński
- powiat kazimierski (świętokrzyskie)
- powiat krakowski
- Kraków (miasto na prawach powiatu)
- powiat miechowski
- powiat tarnowski
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 239
- ↑ oryginalna pisownia przez „u”, obowiązująca w latach 1950
- ↑ oryginalna pisownia odwrotna, obowiązująca w latach 1950
- ↑ oryginalna pisownia przez „ą”, obowiązująca w latach 1950
- ↑ a b od 1 stycznia 1956 z powrotem w powiecie krakowskim (Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 287)
- ↑ od 1973 roku część Krakowa
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 287
- ↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nr 13/3/61 z dnia 18 września 1961 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie krakowskim
- ↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nr XIV/78/68 z dnia 13 maja 1968 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie krakowskim
- ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
- ↑ Gmina Kościelec została zniesiona 15 stycznia 1976 roku a jej obszar włączony do gmin Nowe Brzesko i Proszowice – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
- ↑ Gmina Niegardów została zniesiona 2 lipca 1976 roku a z jej terenów oraz ze znoszonej gmina Wierzbno utworzono gminę Koniusza; jedynie sołectwo Skrzeszowice z gminy Niegardów włączono do gminy Kocmyrzów-Luborzyca – Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
- ↑ Gmina Pałecznica została zniesiona 1 lipca 1976 roku przez włączenie do dychotomicznej gminy Racławice-Pałecznica – Dz.U. z 1976 r. nr 23, poz. 142; gmina Pałecznica została jednakże przywrócona 2 kwietnia 1991 roku – Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8
- ↑ Gmina Wierzbno została zniesiona 2 lipca 1976 roku a z jej terenów oraz ze znoszonej gmina Niegardów utworzono gminę Koniusza – Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 23, poz. 142
- ↑ a b Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
- ↑ a b Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
- ↑ Powiat proszowicki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Internetowy Kurier Proszowicki. kurier.iap.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-07)].