iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.
iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.



Link to original content: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pleszew
Pleszew – Wikipedia, wolna encyklopedia Przejdź do zawartości

Pleszew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pleszew
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz w Pleszewie (2005)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

pleszewski

Gmina

Pleszew

Aglomeracja

kalisko-ostrowska

Prawa miejskie

1283

Burmistrz

Arkadiusz Ptak

Powierzchnia

13,38 km²

Populacja (2019)
• liczba ludności
• gęstość


17 356[1]
1297 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 62

Kod pocztowy

63-300 do 63-301

Tablice rejestracyjne

PPL

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Położenie na mapie powiatu pleszewskiego
Mapa konturowa powiatu pleszewskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Położenie na mapie gminy Pleszew
Mapa konturowa gminy Pleszew, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Ziemia51°53′50″N 17°47′08″E/51,897222 17,785556
TERC (TERYT)

3020064

SIMC

0937280

Hasło promocyjne: Pleszew – miasto otwarte
Urząd miejski
Rynek 1
63-300 Pleszew
Strona internetowa
BIP

Pleszewmiasto w województwie wielkopolskim, w Kaliskiem, na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad Nerem, siedziba powiatu pleszewskiego i gminy Pleszew.

Według danych z 1 stycznia 2019 roku miasto liczyło 17 356 mieszkańców[1].

Patronem miasta jest św. Jan Chrzciciel[2].

Pleszew jest pierwszym w Polsce miastem 15-minutowym, w którym wszystko, co jest niezbędne do życia, znajduje się w zasięgu maksymalnie kwadransa drogi pieszo, rowerem lub komunikacją miejską[3].

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Pleszew leży na Nizinie Południowowielkopolskiej, na Wysoczyźnie Kaliskiej[4], nad Nerem, około 25 km na północny zachód od Kalisza; położony jest w południowo-wschodniej części historycznej Wielkopolski, w Kaliskiem, do II rozbioru Polski (1793) leżał w województwie kaliskim[5].

Etymologia nazwy miasta nawiązuje do słowa plesz, plecha – oznaczające łyse, gołe miejsce położone na bezleśnej wysoczyźnie[6].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Dokument cechowy z Pleszewa – 1630 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

Osadnictwo – początki miasta

[edytuj | edytuj kod]

Początki osadnictwa Pleszewa datowane są na IX w. p.n.e.[2]

Pierwsza wzmianka o mieście (civitas Plessov) pochodzi z 2 października 1283 roku, kiedy to książę wielkopolski Przemysł II objął pod jurysdykcję sądu kaliskiego miasto Pleszew[2].

Pierwszym odnotowanym (1395) właścicielem miasta był kasztelan Filip z Cielczy – Pleszew był miastem prywatnym[2].

W okresie średniowiecza było to miasto średniej wielkości. W czasie wojny trzynastoletniej Pleszew wystawił w 1458 roku 12 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[7]. Przywilej króla Jana Olbrachta z 1493 roku zezwalał dwa jarmarki w ciągu roku: na św. Floriana (4 maja) i św. Jana Chrzciciela (29 sierpnia)[2].

Na początku XVI wieku w Pleszewie działało 9 cechów rzemieślniczych[2]. W okresie reformacji miejscowość była ośrodkiem protestantyzmu[2].

Od rozbiorów Polski

[edytuj | edytuj kod]

W 1793 roku w wyniku rozbiorów Polski miasto znalazło się wraz z całą Wielkopolską w zaborze pruskim[2].

W 1806 roku pożar zniszczył 2/3 miasta m.in. ratusz i kościół[2]. W 1807 roku miasto przynależało do departamentu kaliskiego Księstwa Warszawskiego[2]. Po ustaleniach Kongresu Wiedeńskiego (1815) Pleszew ponownie powrócił do zaboru pruskiego[2]. W 1818 roku utworzono powiat pleszewski obejmujący m.in. miasto Jarocin[2]. W 1831 roku w mieście panowała epidemia cholery[2]. W okresie rewolucji społecznych i narodowych tzw. Wiosny Ludów (1848–1849) pod Pleszewem zlokalizowany był jeden z głównych obozów powstańczych[2].

W drugiej połowie XIX wieku miasto przeżywało rozwój gospodarczy, założono m.in. zakład budowy i naprawy maszyn rolniczych (1877), zakład kotlarski (1886) oraz drukarnię (1899)[2].

W 1875 roku uruchomiono linię kolejową z Poznania przez Pleszew (stacja w Kowalewie) do Kluczborka[2].

Mieszkańcy miasta uczestniczyli w powstaniu wielkopolskim (pięć kompanii pleszewskich) w starciach m.in. o Krotoszyn, pod Kobylą Górą i w okolicach Rawicza[2].

24 stycznia 1945 roku miała miejsce ofensywa Armii Czerwonej[2].

W 1983 roku w Pleszewie uruchomiono komunikację miejską oraz otwarto muzeum[2].

Administracja

[edytuj | edytuj kod]

Samorząd

[edytuj | edytuj kod]

Pleszew jest siedzibą samorządu powiatu pleszewskiego oraz gminy miejsko-wiejskiej Pleszew, oprócz tego w mieście znajduje się siedziba sądu rejonowego i urzędu skarbowego[2].

Od 2018 roku burmistrzem Pleszewa jest Arkadiusz Ptak (Komitet Wyborczy Miłośnicy Ziemi Pleszewskiej)[8].

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Pleszew podzielony jest na 10 jednostek pomocniczychosiedli[9]. Wyodrębnione części miasta to Malinie i Nowa Wieś (TERYT)[10].

Nr Nazwa osiedla Nr Nazwa Osiedla
1 Osiedle Zielone 6 Osiedle Wokół Wieży
2 Osiedle Wojska Polskiego 7 Osiedle Zachodnie
3 Osiedle Śródmieście 8 Osiedle Królewskie
4 Osiedle Rodzinne 9 Osiedle Reja
5 Osiedle Jordanowskie 10 Osiedle Piastowskie

Przynależność administracyjna

[edytuj | edytuj kod]
Okres Flaga Państwo Jednostka administracyjna
1975–1998 Polska Rzeczpospolita Polska województwo kaliskie
1999– Polska Rzeczpospolita Polska województwo wielkopolskie powiat pleszewski

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Ludność

[edytuj | edytuj kod]
Liczba mieszkańców Pleszewa według GUS[11]
Data
(stan na 1 stycznia)
Liczba ludności Przyrost Gęst. zaludnienia
[os./km²]
Powierzchnia
[km²]
2015 17 717 1324 13,38
2016 17 650 67 1319
2017 17 537 113 1311
2018 17 437 100 1303
2019 17 356 81 1297

Wskaźnik maskulinizacji

[edytuj | edytuj kod]
Wskaźnik maskulinizacji[12]

(stan na 1 stycznia 2018)

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
populacja 17 437 100% 51,6% 48,4%

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

W Pleszewie znajduje się obszar Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej[13]. Największe firmy na terenie miasta to:

  • Budkot (zakład budowy kotłów),
  • Famot Pleszew Sp. z o.o. / DMG MORI (produkcja obrabiarek),
  • Florentyna Sp. z o.o. (artykuły gospodarstwa domowego),
  • Skup złomu - Delta Jankowski Pluciński Zawada,
  • Spomasz Pleszew S.A. (produkcja maszyn i urządzeń dla przemysłu spożywczego),
  • Spółdzielnia Metalowców „Kotlarz” (wytwórnia kotłów centralnego ogrzewania).

Turystyka i zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Synagoga w Pleszewie – synagoga znajdująca się w Pleszewie przy ulicy Ogrodowej. Synagoga została zbudowana w 1830 roku. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny budynek synagogi służył jako magazyn.

Zabytki w Pleszewie
Pałac Malinie z poł. XIX w.
Kościół pw. św. Floriana z XV/XVI w.
Fragment pleszewskiego rynku

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Obiekty wpisane w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego[14]:

Pozostałe historyczne obiekty[15]:

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Przez miasto przebiegają dwa szlaki piesze[16]:

  1. szlak turystyczny żółty Pleszew – LutyniaDobrzyca (18 km),
  2. szlak turystyczny żółty Pleszew – LenartowiceTurskoGołuchów (17,4 km).

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Drogi krajowe

[edytuj | edytuj kod]

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]
Budynek stacji kolejowej Pleszew Miasto

Linię kolei wąskotorowej łączącej Pleszew z Kowalewem (stacja kolejowa Pleszew) położoną ok. 4 km od ścisłego centrum miasta, zbudowano w 1903 roku[17]. Inicjatorem budowy kolei dojazdowej był hrabia Zygmunt Czarnecki[17]. W czasie II wojny światowej linia została wydłużona do Broniszewic[17]. Kolej wąskotorowa funkcjonowała na odcinku BroniszewicePleszew WschódPleszew MiastoPleszew WąskotorowyDobrzycaKrotoszyn Wąskotorowy.

W 2006 roku uruchomiono na odcinku z Pleszewa do Kowalewa Pleszewską Kolej Lokalną (przewoźnik Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych)[17].

Transport miejski

[edytuj | edytuj kod]

Komunikację miejską na terenie miasta obsługują Pleszewskie Linie Autobusowe, na liniach miejskich i podmiejskich m.in. do Gołuchowa, Jarocina (linia P) i Kalisza (linia A)[18]. Z Ostrowa Wielkopolskiego kursują do Pleszewa autobusy MZK Ostrów Wielkopolski (linia P); z Jarocina autobusy Jarocińskich Linii Autobusowych (linia PJ).

Od 1 maja 2011 roku Kaliskie Linie Autobusowe zawiesiły wszystkie kursy do Pleszewa[19].

Od roku 2021 wprowadzono również linie wewnątrzmiejskie P1 i P2[20].

Transport lotniczy

[edytuj | edytuj kod]

Najbliższy międzynarodowy port lotniczy od Pleszewa to port lotniczy Poznań-Ławica (ok. 90 km). W 2014 roku przy ulicy Poznańskiej oddano do użytku sanitarne Lądowisko Pleszew-Szpital dla helikopterów.

Miasto 15-minutowe

[edytuj | edytuj kod]

Pleszew jest pierwszym w Polsce miastem 15-minutowym. W ciągu maksymalnie kwadransa pieszo, rowerem lub komunikacją miejską, można dostać się do najważniejszych punktów w mieście – szkoły, urzędu, sklepu, przychodni czy instytucji kultury lub miejsc sportu i rekreacji. Według założeń koncepcji wdrażane są inwestycje i nowoczesne rozwiązania, które ułatwiają życie mieszkańcom i sprawiają, że Pleszew staje się dobrym miejscem do życia. Koncepcja opiera się o sześć podstawowych filarów, według których podejmowane są konkretne działania w przestrzeni miejskiej. Są to łatwo dostępne żłobki i przedszkola, przyjazne szkoły (także artystyczne), atrakcyjny rynek mieszkaniowy, zróżnicowana oferta kulturalna, nowoczesne obiekty sportowe i miejsca rekreacji, a także wysoki poziom opieki zdrowotnej. Działania te są realizowane w oparciu o ochronę środowiska, z wykorzystaniem ekologicznych rozwiązań. Dzięki temu miasto staje się ekologiczne i ekonomiczne[3].

Twórcą koncepcji miasta 15-minutowego jest prof. Carlos Moreno(inne języki) z francuskiej Sorbony, który dostrzegł pierwsze w Polsce kwadransowe miasto. Efektem jest zaproszenie Pleszewa do udziału w konsorcjum programu „Driving Urban Transitions” w towarzystwie: Wiednia, Genewy, Glasgow, Belfastu, uniwersytetów w: Lozannie, Monachium, Karlsruhe i Stuttgarcie oraz sieci miast C40. Projekt dotyczy modelu miasta 15 minut i wdrażanych polityk miejskich w zakresie zrównoważonej mobilności i mieszkalnictwa.

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]
Liceum Ogólnokształcące im. St. Staszica
Placówki oświatowe na terenie Pleszewa
Placówka Nazwa Adres
Żłobek Niepubliczny Żłobek „Niezapominajka” ul. Podgórna 26
Prywatny Żłobek „Tuptuś” ul. Krzyżowa 10

ul. Poznańska 93

ul. Warneńczyka 26a

Przedszkole Publiczne Przedszkole nr 1 „Bajka” ul. Generała Hallera 30
Publiczne Przedszkole nr 2 im. „Misia Uszatka” ul. Mieszka I 20
Publiczne Przedszkole nr 3 „Słoneczne” ul. Al. Wojska Polskiego 1
Niepubliczne Przedszkole „Pszczółka Maja” ul. Warneńczyka 26
Niepubliczne Przedszkole „Ochronka” im. bł. Edmunda Bojanowskiego ul. Bojanowskiego 1
Szkoła podstawowa Szkoła Podstawowa nr 1 im. 70 Pułku Piechoty (w ZSP nr 1) ul. Szkolna 5
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Królowej Jadwigi (w ZSP nr 2) ul. Ogrodowa 2
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich ul. Bolesława Krzywoustego 4
Szkoła Podstawowa w Zespole Placówek Specjalnych ul. Osiedlowa 1
Szkoła średnia Liceum Ogólnokształcące im. St. Staszica ul. Poznańska 38
Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące ul. Bolesława Krzywoustego 4
Zespół Szkół Technicznych ul. Zielona 3
Zespół Szkół Usługowo–Gospodarczych im. Hipolita Cegielskiego ul. Poznańska 36
Uniwersytet trzeciego wieku Stowarzyszenie „Pleszewski Uniwersytet Trzeciego Wieku” ul. Poznańska 34

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsi Żydzi pojawili się na terenie Pleszewa w XVI wieku. W mieście początkowo wystarczało pomieszczenie wynajmowane do celów modlitewnych.

W 1817 r. założono cmentarz żydowski. Na pocz. lat 20. XIX w. powstała gmina żydowska (rabin Elias Guttmacher.) i dom modlitwy, a na pocz. lat 30. XIX w. synagoga. Wówczas miasto zaieszkało ok. 100 rodzin żydowskich. W 1835 r. było to już 757 osób, zatem odsetek był dość znaczący.

Na terenie miasta funkcjonują cztery parafie rzymskokatolickie, które wchodzą w skład dekanatu pleszewskiego. W mieście działa zbór Świadków Jehowy (w tym grupa ukraińskojęzyczna) z Salą Królestwa[21].

Kościoły i klasztory

[edytuj | edytuj kod]

Współpraca

[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie Pleszewa[22]:

Ludzie związani z Pleszewem

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku. [dostęp 2019-06-27]. (pol.).
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Historia, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-10-14] (pol.).
  3. a b Pleszew – Pierwsze w Polsce Miasto 15 [online] [dostęp 2023-03-15] (pol.).
  4. Słownik krajoznawczy Wielkopolski. Włodzimierz Łęcki (przew. kom. red.). Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 200. ISBN 83-01-10630-1.
  5. Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1903, s. 94–98.
  6. PLESZEW – ZWIEDZAMY Z PTTK [online], pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-09-29].
  7. Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
  8. Arkadiusz Ptak: Pleszew – Wybory 2018 [online], portalsamorzadowy.pl [dostęp 2018-12-08] (pol.).
  9. Osiedla, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-21] (pol.).
  10. Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
  11. Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-07-28].
  12. Pleszew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-11-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 415).
  14. Narodowy Instytut Dziedzictwa [online], nid.pl [dostęp 2018-11-25].
  15. Zabytki, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-21] (pol.).
  16. PLESZEW – ODDZIAŁ PTTK PLESZEW [online], pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-12-07].
  17. a b c d Pleszew – Pleszewska Kolej Dojazdowa [online], pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-11-30].
  18. Rozkłady jazdy. [dostęp 2022-12-24]. (pol.).
  19. Kaliskie Linie Autobusowe [online], web.archive.org, 7 listopada 2017 [dostęp 2019-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07].
  20. Autobusy linii PL 1 i PL 2. [dostęp 2022-12-24]. (pol.).
  21. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-06-21].
  22. Miasta partnerskie, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-21].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]