Pałac Krasińskich w Warszawie (Ursynów)
 nr rej. 642 z 1 lipca 1965
| |
 Pałac Krasińskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Nowoursynowska 166 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
1 |
| Rozpoczęcie budowy |
1776 |
| Ważniejsze przebudowy |
1858 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Aleksandra Potocka |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
 52°09′50,12″N 21°02′50,18″E/52,163922 21,047272
| |
Pałac Krasińskich[1], także pałac „Rozkosz“[2] – pałac znajdujący się na warszawskim Ursynowie przy ul. Nowoursynowskiej 166.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Około roku 1776 księżna Izabela Lubomirska z Czartoryskich wybudowała mały pałac dla swej córki Aleksandry Potockiej z Lubomirskich. Przez pewien czas mieszkał tu Józef Maisonneuve, zaś już od roku 1785 do 1799 budynek był własnością Aleksandry Potockiej z Lubomirskich, żony Stanisława Kostki. Kostka Potocki rozbudował pałac według projektu Piotra Aignera. Następnie pałac był w posiadaniu Grzegorza Wykowskiego, później zaś Ignacego Kochanowskiego. Od roku 1822 był własnością Juliana Ursyna Niemcewicza, który w pałacu stworzył bibliotekę, gromadząc cenne zbiory. W 1830 odwiedził go tam Juliusz Słowacki, który był zachwycony posiadłością Niemcewicza[3].
Po roku 1832 pałac należał do lekarza Wilhelma Malcza; później na krótko znów należał do Aleksandra Potockiego z Wilanowa, następnie Aleksandry z Markowskich Stokowskiej Potockich, po czym od 1857 zajmowała go rodzina Krasińskich[4].
W latach 1858–1860 całkowicie przebudowano pałac pod kierunkiem Zygmunta Rospendowskiego. Nadano mu styl neorenesansowy, zaś frontową elewację bogato ozdobiono płaskorzeźbami wykonanymi przez Faustyna Cenglera przedstawiającymi hetmanów: Stanisława Koniecpolskiego, Stefana Czarnieckiego, Pawła Jana Sapiehę, Jana Tarnowskiego; we wnękach postawiono figury Fortuny i Ceres. W tympanonie znalazł się herb Ślepowron (Krasińskich) wraz z rzeźbami dzieci symbolizującymi pory roku.
Od 1857 roku właścicielką Ursynowa była Eliza Branicka, żona poety Zygmunta Krasińskiego, a następnie żona ekonomisty Ludwika Krasińskiego z Krasnego. Po jej śmierci w 1876 roku jej drugi mąż Ludwik Krasiński, pozostawał właścicielem Ursynowa do swojej śmierci w 1895 roku[4]. Po nim pałac należał do ordynata opinogórskiego Adama Krasińskiego, który w roku 1906 podarował Ursynów (wraz z pałacem) Polskiej Macierzy Szkolnej[4]. Od tego czasu mieściły się w budynku siedziby placówek oświatowych. Od 1921 jego właścicielem był hrabia Edward Raczyński. Przekazał on pałac Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
Zniszczony podczas I wojny światowej przez wojska rosyjskie; nie ucierpiał jednak podczas II wojny światowej.
Od 1956 nieruchomość należy do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego[5]. Mieści się w nim m.in. rektorat uczelni. Ze względu na swą funkcję przez środowisko uczelniane nazywany jest „pałacykiem rektorskim”.
Przy pałacu rośnie Drzewo Niemcewicza – orzech czarny (Juglans nigra), będący pomnikiem przyrody[6]. Park pałacowy graniczy z rezerwatem przyrody Skarpa Ursynowska, na jego terenie znajduje się Staw pod pałacem SGGW[7].
W kulturze masowej
[edytuj | edytuj kod]Pałac odtwarzał siedzibę fundacji Jurka Kilera w filmie Kiler-ów 2-óch oraz ambasadę Bułgarii w produkcji Bulgarski Pościkk Zespołu Filmowego „Skurcz”.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 67. ISBN 83-223-2047-7.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 269. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 241.
- ↑ a b c Nina Herzberg-Zielezińska, Pałac Warszawa Ursynów [online], Dwory i Pałace Polski dipp.info.pl [dostęp 2023-08-04] (pol.).
- ↑ Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 68. ISBN 83-223-2047-7.
- ↑ Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Ursynów. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2019-07-02].
- ↑ Adam Snopek, Problemy funkcjonowania rezerwatu przyrody na kampusie akademickim: Przykład rezerwatu Skarpa Ursynowska (Warszawa) i Forêt de Dorigny (Écublens, Szwajcaria), „Przegląd Przyrodniczy” (XXVII, 4 (2016)), s. 138.