Następca tronu

Następca/następczyni tronu – osoba będąca pierwszą w linii sukcesji tronu monarszego.

Opis

Zajmuje miejsce władcy na tronie po jego śmierci lub abdykacji. W zależności od panującego prawa sukcesyjnego jest nim zazwyczaj najstarsze dziecko monarchy lub kolejny zstępny. Może to być osoba wyznaczona przez monarchę lub wybrana przez parlament. W niektórych krajach, na mocy prawa salickiego kobiety nie mogą dziedziczyć i tym samym nie mogą być następcami tronu. Następca tronu nie występuje w monarchiach elekcyjnych, chyba że za życia monarchy dojdzie do wyboru jego następcy (łac. vivente rege).

Następca tronu, w momencie gdy monarcha np. z powodu choroby czy nieobecności w kraju nie może wypełniać swojej roli, obejmuje urząd regenta. Współcześnie w niektórych krajach (np. Holandii i Wielkiej Brytanii) następca tronu może brać udział w wykonaniu obowiązków monarchy po osiągnięciu odpowiedniego wieku.

Dawniej następca tronu zostawał z woli panującego monarchy, współwładcą (koregentem). Przysługiwały mu wówczas wszystkie tytuły należne monarsze. Nie posiadał zazwyczaj jednak realnej władzy. Sytuacja ta miała miejsce najczęściej w sytuacji gdy najstarszy syn monarchy nie miał w pełni zagwarantowanej sukcesji tronu, a także w monarchiach elekcyjnych, gdy dochodziło do wyboru jego następcy (vivente rege).

W Belgii pełnoletni potomkowie panującego monarchy wchodzą, na mocy prawa, w skład senatu (izby wyższej parlamentu federalnego).

Tytuły następców tronu

Następca tronu, co do zasady nosi osobliwy dla tej funkcji i tradycyjny dla danej monarchii tytuł arystokratyczny.

Istniejące monarchie

• Książę Koronny – Królestwo Danii, Królestwo Norwegii, Królestwo Szwecji, Królestwo Arabii Saudyjskiej, Sułtanat Brunei, Królestwo Tajlandii,
• Dziedziczny Wielki Książę – Wielkie Księstwo Luksemburga
• Dziedziczny Książę – Księstwo Monako, Księstwo Liechtensteinu
• Książę Asturii – Królestwo Hiszpanii (poprzednio Kastylia), obecny następca tronu nosi także tradycyjne tytuł:
  • Książę Girony – następca tronu Aragonii,
  • Książę Viany – następca tronu Nawarry,
  • Pan na Balaguer – następca tronu Katalonii,
• Książę Oranii – Królestwo Holandii
• Książę Brabancji – Królestwo Belgii,
• Książę Walii – Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (poprzednio Królestwo Anglii),
  • Książę Rothesay – następca tronu Szkocji,
• Kōtaishi (następca tronu lub książę koronny, gdy cesarzem jest ojciec) lub kōshi (cesarski dziedzic pierwszy w sukcesji do tronu, gdy cesarzem jest starszy brat, jak obecnie od 2020 r.) – Japonia (Państwo Japońskie)
• Tupoutoʻa – Królestwo Tonga (ściślej tytuł szlachecki przypisany następcy tronu)

Historyczne monarchie

• Aetheling – Anglosasi
• Edling – Walijczycy
• Cezar – w okresie tetrarchii tytuł współwładców i następców Augustów
• Król Rzymian – Święte Cesarstwo Rzymskie,
• Królewicz i Wielki Książę – Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie (i następnie Rzeczpospolita Obojga Narodów)
• Cesarzewicz – Imperium Rosyjskie,
• Książę koronny – nowożytne Królestwo Serbii (i następnie Królestwo Jugosławii), Królestwo Albanii, Królestwo Czarnogóry
  • niem. Kronprinz – Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, Cesarstwo Austrii, Królestwo Bawarii, Królestwo Saksonii, Królestwo Wirtembergii
• Delfin – Królestwo Francji,
• Król Rzymu – I Cesarstwo Francuskie,
• Książę cesarski – II Cesarstwo Francuskie, Cesarstwo Brazylii, Cesarstwo Meksyku
• Książę Piemontu/Książę Neapolu – Królestwo Włoch,
• Książę Brazylii – Królestwo Portugalii w latach 1645–1815, następnie
  • Książę królewski Portugalii i Alarve (por. Príncipe Real de Portugal e dos Algarves) 1815-1910
    • Książę Beiry (por. Príncipe da Beira) – tytuł otrzymywał przez pewien okres najstarsze dziecko następcy tronu portugalskiego
• Książę Grão-Para – Cesarstwo Brazylii,
• Książę Turnovo – III Carstwo Bułgarii,
• Książę Alba Julia – Królestwo Rumunii,
• Wielki Książę Grahavo – Królestwo Czarnogóry,
• Książę Kalabrii – Królestwo Obojga Sycylii,
• Diadochos (διάδοχος) (dosłownie następca, tytuł odnosi się do starożytnych diadochów, tłumaczony także jako książę koronny) – Królestwo Grecji
  • Książę Sparty – w 1868 r. król Jerzy I wydał dekret, zgodnie z którym jego nowo narodzony syn Konstantyn, a także każdy przyszły dziedzic korony greckiej, będzie nosić tytuł księcia Sparty. Dekret był sprzeczny z grecką konstytucją, ponieważ zakazywała ona tytułów szlacheckich. Tytuł stał się więc wyłącznie nieformalnym i kurtuazyjnym.

Obecni następcy tronu

Państwo	Zdjęcie	Następca	Data urodzenia	Data objęcia pierwszeństwa w sukcesji	Stosunek pokrewieństwa z obecnym władcą
Arabia Saudyjska		Muhammad ibn Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud	31 sierpnia 1985	21 czerwca 2017	syn króla Salmana ibn Abd al-Aziz Al Su’uda
Bahrajn		Salman ibn Hamad ibn Isa Al Chalifa	21 października 1969	14 lutego 2002	syn króla Hamada ibn Isy Al Chalify
Belgia		Elżbieta, księżna Brabancji	25 października 2001	21 lipca 2013	córka króla Filipa I
Bhutan		Jigme Namgyel Wangchuck	5 lutego 2016		syn króla Jigme Khesar Namgyel Wangchuck
Brunei		Al-Muhtadee Billah, książę koronny	17 lutego 1974		syn sułtana Hassanala Bolkiaha
Dania		Chrystian, książę koronny	15 października 2005	14 stycznia 2024	syn króla Fryderyka X
Holandia		Katarzyna Amalia, księżna Oranii	7 grudnia 2003	30 kwietnia 2013	córka króla Wilhelma Aleksandra
Hiszpania		Eleonora, księżna Asturii	31 października 2005	19 czerwca 2014	córka króla Filipa VI
Japonia		Akishino	30 listopada 1965	8 listopada 2020	brat cesarza Naruhito
Jordania		Husajn ibn al-Abdulla, książę koronny	28 czerwca 1994	7 lutego 1999	syn króla Abdullaha II
Kuwejt		wakat		16 grudnia 2023
Lesotho		Lerotholi Seeiso	18 kwietnia 2007		syn króla Letsie III
Liechtenstein		Alojzy, dziedziczny książę Liechtenstein	11 czerwca 1968	13 listopada 1989	syn księcia Jana Adama II
Luksemburg		Wilhelm, dziedziczny wielki książę Luksemburga	11 listopada 1981	7 października 2000	syn wielkiego księcia Henryka
Maroko		Mulaj Hassan	8 maja 2003		syn króla Muhammada VI
Monako		Jakub Grimaldi, dziedziczny książę Monako	10 grudnia 2014		syn księcia Alberta II
Oman		Zi Jazan ibn Hajsam Al Sa’id	21 sierpnia 1990	12 stycznia 2021	syn sułtana Hajsama ibn Tarika Al Sa’ida
Norwegia		Haakon, książę koronny	20 lipca 1973	17 stycznia 1991	syn króla Haralda V
Szwecja		Wiktoria, księżna koronna	14 lipca 1977	1 stycznia 1980	córka króla Karola XVI Gustawa
Tajlandia		Dipangkorn Rasmijoti	29 kwietnia 2005	13 października 2016	syn króla Mahy Vajiralongkorna
Tonga		Tupouto’a 'Ulukalala	17 września 1985	19 marca 2012	syn króla Tupou VI
Wielka Brytania i 15 państw Commonwealth realm		Wilhelm, książę Walii	21 czerwca 1982	8 września 2022	syn króla Karola III

Uwagi

Nie wszystkie wymienione powyżej osoby są pewnymi następcami tronu. Część z nich będzie musiała ustąpić miejsca, gdy urodzi się osoba mająca wedle zasad sukcesji większe prawa do tronu:

• Eleonora, księżna Asturii – przestanie być następczynią tronu w momencie urodzenia się jej brata
• Książę Akishino – przestanie być następcą tronu w momencie, gdy jego bratu urodzi się syn