Morane-Saulnier MS.35

Morane-Saulnier MS.35 (AR)
	Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Aéroplanes Morane-Saulnier
Typ	samolot szkolny
Konstrukcja	górnopłat w układzie parasol o konstrukcja mieszanej, podwozie klasyczne – stałe
Załoga	2 (pilot-instruktor, uczeń)
	Historia
Data oblotu	1915
Lata produkcji	1915–1919
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rotacyjny Le Rhône C
Moc	80 KM (59 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	10,56 m
Długość	6,75 m
Wysokość	3,60 m
Powierzchnia nośna	18,00 m²
	Masa
Własna	454 kg
Startowa	700 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	126 km/h
Prędkość przelotowa	87 km/h
Prędkość minimalna	56 km/h
Pułap	4600 m
Zasięg	260 km
Rozbieg	54 m
Dobieg	59 m
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	Francja, Polska, Argentyna, Belgia, Brazylia, Gwatemala, Rumunia, Szwajcaria, Turcja, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Morane-Saulnier MS.35 EP2 (AR.35EP) – francuski samolot szkolno-akrobacyjny. Zaprojektowany i zbudowany w 1918 roku w wytwórni lotniczej Aeroplanes Morane-Saulnier S.A. w Villacoublay pod Paryżem.

Historia

W 1918 roku inż. Leon Morane opracował samolot szkolno-akrobacyjny, który oznaczono jako Morane-Saulnier AR.35EP, choć bardziej znany jest pod nazwą MS.35 EP2. Samolot ten był wersją opracowanego w 1915 roku samolotu oznaczonego jako Morane-Saulnier AR i stanowił dwumiejscową odmianę jednomiejscowego samolotu szkolno-bojowego MS.30E1 zbudowanego w układzie tzw. parasola. Samolot MS.35 EP2 oblatano w 1919 roku. Wykazywał on doskonałe właściwości pilotażowe i dobrą zwrotność. Był łatwy w pilotażu i miał bardzo małą prędkość lądowania, krótki rozbieg i dobieg. Nadawał się więc do zarówno do wstępnego szkolenia, jak i treningów, a także nauki akrobacji.

Od swojego poprzednika, samolotu Morane-Saulnier MS.30, różnił się przede wszystkim trochę większymi wymiarami, innym kształtem i zamocowaniem płata, bardziej smukłym kadłubem mieszczącym zamiast jednej dwie odkryte kabiny oraz usterzeniem o nieco mniejszej powierzchni. Kadłub o konstrukcji kratownicowej drewnianej mieścił z przodu na łożu metalowym silnik rotacyjny. Za silnikiem pod płatem znajdowała się odkryta kabina ucznia lub trenującego pilota wyposażona w komplet niezbędnych przyrządów pokładowych oraz urządzenia sterujące. Tuż za nią znajdowała się druga odkryta kabina instruktora z tylko z najważniejszymi przyrządami pokładowymi i urządzeniami sterowniczymi. Na końcu kadłuba zamontowano usterzenie klasyczne składające się ze stateczników i sterów krytych płótnem. Pokrycie przedniej części kadłuba stanowiła blacha aluminiowa, środkowa część przy kabinach sklejką, tylna zaś płótnem. Płat niedzielony o kształcie prostokątnym, drewniany, kryty płótnem, był mocowany do kadłuba za pomocą słupków oraz usztywniony wieloma cięgnami z drutu stalowego. U góry na płacie zamocowano tzw. kozioł przeciwkapotażowy, który jednocześnie spełniał rolę wysięgnika dla cięgieł usztywniających płat. Podwozie dwugoleniowe wykonane z profilowanych rur stalowych, wypełnionych drewnem. Zastosowano w nim gumowe amortyzatory oraz tłumiki drgań.

Łącznie wyprodukowano ok. 450 samolotów tego typu, z tego 30 sztuk na licencji w Rumunii. Cieszył się on dużym uznaniem wśród pilotów i używany był w lotnictwie w latach dwudziestych i trzydziestych. Używano go w lotnictwie Francji, Związku Radzieckiego, Argentyny, Belgii, Gwatemali, Brazylii, Turcji, Rumunii i Polski.

Użycie samolotu w lotnictwie polskim

W 1922 roku na polecenie gen. bryg. Włodzimierza Zagórskiego zakupiono we Francji dla Sił Powietrznych 70 samolotów Morane-Saulnier MS.35 EP2. Dostarczono je do Polski w 1925 roku. Stosowano je w latach 1925 – 1934 w dywizjonach szkolnych i eskadrach treningowych pułków lotniczych oraz szkołach lotniczych do nauki pilotażu i podstawowych figur akrobacji. W pułkach lotniczych używano ich również jako samoloty łącznikowe oraz do współpracy z artylerią i wojskami służby granicznej.

Samoloty te znalazły się również na wyposażeniu Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Dęblinie, gdzie w latach 1931 – 1932 przeszkoliło się na nich wielu znanych później pilotów. M.in. dowódcą jednego z kursów pilotażu na samolotach MS-35 EP2 był tam por. pil. Franciszek Żwirko, a eskadrą szkolną dowodził por. pil. Janusz Meissner.

W 1934 roku samoloty Morane-Saulnier MS-35 EP2 wycofano z jednostek wojskowych i przekazano lotnictwu cywilnemu oraz do Ośrodków Lotniczego Przysposobienia Wojskowego, gdzie eksploatowano je do 1938 roku aż do prawie całkowitego ich zużycia.

Opis techniczny

Samolot Morane-Saulnier MS-35 EP2 był dwumiejscowym samolotem szkolno-akrobacyjnym, górnopłatem typu parasol o konstrukcji mieszanej, przeważnie drewnianej. Podwozie samolotu było klasyczne, stałe. Napęd stanowił silnik rotacyjny (wirujący) z dwułopatowym drewnianym śmigłem o stałym skoku.

Bibliografia

Wojciech Sankowski. Morane Saulnier AR-35EP2. „Lotnictwo z szachownicą”, s. 33-38, 2008. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i rysunek samolotu
Zdjęcia. baha.be. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-11)].

[:1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

Samoloty myśliwskie	Breguet 17 Caudron R.11 Hanriot HD.1 Hanriot HD.2 Morane-Saulnier I Morane-Saulnier L Morane-Saulnier N Nieuport 11 Nieuport 16 Nieuport 17 Nieuport 21 Nieuport 23 Nieuport 24 Nieuport 27 Nieuport 28 SPAD S.A1 SPAD S.VII SPAD S.XII SPAD S.XIII SPAD S.XVII SPAD S.XX
Samoloty bombowe	Caudron G.4 Voisin III
Samoloty wielozadaniowe i szkolne	AR1/AR2 Caudron G.2 Caudron G.3 Morane-Saulnier AR Murice Farman S-7 Nieuport 83
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowce	Breguet 14 Caudron R.11 Nieuport 10 Salmson 2 SPAD S.XI
Wodnosamoloty i łodzie latające	Caudron J Donnet-Denhaut DD-2 Donnet-Denhaut DD-8 Donnet-Denhaut DD-9 Donnet-Denhaut DD-10 FBA Typ A Georges Levy 40 HB2 SPAD S.XIV Tellier T-3
Konstrukcje prototypowe	Blériot 67 Blériot 71 Blériot 73 Breguet 11 Corsaire Dufaux C.2 Nieuport 25 Salmson 3