Medal Fieldsa
 Medal Fieldsa (egzemplarz nieprzyjęty przez Grigorija Perelmana) | |
| Nagroda za |
osiągnięcia matematyczne |
|---|---|
| Przyznający | |
| Pierwsze rozdanie |
1935 |
| Strona internetowa | |
Medal Fieldsa – nagroda przyznawana w dziedzinie matematyki nie więcej niż czterem uczonym za wyniki, które miały największy wpływ na jej rozwój. Związana z nim jest premia finansowa w wysokości ok. 5500 dolarów kanadyjskich[1].
Medal został ufundowany w 1932 przez kanadyjskiego matematyka Johna Charlesa Fieldsa i przyznawany jest co cztery lata (od 1936, z przerwą wojenną do 1950). Wręczeń dokonuje się podczas Międzynarodowych Kongresów Matematyków. Medal Fieldsa przyznaje się wyłącznie matematykom, którzy nie ukończyli 40 lat do 1 stycznia roku jego nadania. Laureatów ustala komitet powoływany co 4 lata przez Międzynarodową Unię Matematyczną[2].
Medal Fieldsa często nazywany jest „matematycznym Noblem”[3] i jest jednym z najważniejszych wyróżnień w matematyce[4]. Jest on w szczególności jedyną obok Nagrody Nobla nagrodą uwzględnianą przy tworzeniu rankingu szanghajskiego[5].
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Medal jest wykonywany z 14-karatowego złota według projektu kanadyjskiego artysty, R. Taita McKenziego. Ma 6,35 cm średnicy.
Z jednej strony widnieją na nim głowa Archimedesa i cytat z rzymskiego poety Maniliusza Transire suum pectus mundoque potiri (Wznieść się ponad granice ludzkich możliwości i przewodzić światu), z drugiej - napis Congregati ex toto orbe mathematici ab scripta insignia tribuere (Zebrani z całego świata matematycy honorują wielkie osiągnięcia).
Na medalu nie widnieje nazwisko Fieldsa. Umieszcza się na nim nazwisko laureata, ale samo – zgodnie z wolą Fieldsa i postanowieniem społeczności matematycznej, kraj pochodzenia i macierzysta uczelnia laureata nie mają znaczenia[6][1].
Laureaci
[edytuj | edytuj kod]
Medalem nagrodzono dotąd 64 uczonych (stan na luty 2024), w tym dwie kobiety (Marjam Mirzachani i Marynę Wiazowską). Dwóch laureatów (Edward Witten i Martin Hairer) ma doktoraty nie z matematyki a z fizyki[potrzebny przypis].
Chronologiczna lista laureatów[7][1]
- 1936
- Lars Valerian Ahlfors (Finlandia)
- Jesse Douglas (USA)
- 1950
- Laurent Schwartz (Francja)
- Atle Selberg (Norwegia)
- 1954
- Kunihiko Kodaira (Japonia)
- Jean-Pierre Serre (Francja)
- 1958
- Klaus Roth (Wielka Brytania)
- René Thom (Francja)
- 1962
- Lars Hörmander (Szwecja)
- John Milnor (USA)
- 1966
- Michael Francis Atiyah (Wielka Brytania)
- Paul Joseph Cohen (USA)
- Alexander Grothendieck (Francja)
- Stephen Smale (USA)
- 1970
- Alan Baker (Wielka Brytania)
- Heisuke Hironaka (Japonia)
- Siergiej Nowikow (ZSRR)
- John Griggs Thompson (USA)
- 1974
- Enrico Bombieri (Włochy)
- David Mumford (USA)
- 1978
- Pierre Deligne (Belgia)
- Charles Fefferman (USA)
- Grigorij Margulis (ZSRR)
- Daniel Quillen (USA)
- 1982
- Alain Connes (Francja)
- William Thurston (USA)
- Shing-Tung Yau (Chiny)
- 1986
- Simon Kirwan Donaldson (Wielka Brytania)
- Gerd Faltings (RFN)
- Michael Freedman (USA)
- 1990
- Władimir Drinfeld (ZSRR)
- Vaughan Frederick Randal Jones (Nowa Zelandia)
- Shigefumi Mori (Japonia)
Edward Witten (USA) - 1994
- Jefim Zielmanow (Rosja)
- Pierre-Louis Lions (Francja)
- Jean Bourgain (Belgia)
- Jean-Christophe Yoccoz (Francja)
- 1998
- Richard Ewen Borcherds (Wielka Brytania)
- Timothy Gowers (Wielka Brytania)
- Maksim Koncewicz (Rosja)
- Curtis McMullen (USA)
- 2002
- Laurent Lafforgue (Francja)
- Władimir Wojewodski (Rosja/USA)
- 2006
- Andriej Okuńkow (Rosja)
- Grigorij Perelman (Rosja, nie przyjął)
- Terence Tao (Australia)
- Wendelin Werner (Francja)
- 2010
- Ngô Bảo Châu (Wietnam, Francja)
- Elon Lindenstrauss (Izrael)
- Stanisław Smirnow (Rosja)
- Cédric Villani (Francja)
- 2014
- Artur Avila (Brazylia, Francja)
- Manjul Bhargava (Kanada, USA)
- Martin Hairer (Austria, Wielka Brytania)
- Marjam Mirzachani (Iran, USA)
- 2018
- Caucher Birkar (Iran, Wielka Brytania)
- Alessio Figalli (Włochy)
- Peter Scholze (Niemcy)
- Akshay Venkatesh (Australia)
- 2022
- Hugo Duminil-Copin (Francja)
- June Huh (Korea)
- James Maynard (Wlk. Brytania)
- Maryna Wiazowska (Ukraina)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Fields Medal. mathunion.org. [dostęp 2019-03-22]. (ang.).
- ↑ Fieldsa Medal, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-30].
- ↑ Jenny Hogan, Maths 'Nobel' prize declined by Russian recluse, „Nature”, 2006, DOI: 10.1038/news060821-5, ISSN 1476-4687 [dostęp 2024-02-21] (ang.).
- ↑ Philip Ball, Iranian is first woman to nab highest prize in maths, „Nature”, 2014, DOI: 10.1038/nature.2014.15686, ISSN 1476-4687 [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ ShanghaiRanking [online], www.shanghairanking.com [dostęp 2024-02-11].
- ↑ The Fields Medal. utoronto.ca. [dostęp 2019-03-22]. (ang.).
- ↑ The Fields Medal. st-andrews.ac.uk. [dostęp 2019-03-22]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdzisław Pogoda, Medal Fieldsa - matematyczny Nobel?, [w:] Copernicus Center for Interdisciplinary Studies [online], YouTube, 20 kwietnia 2016 [dostęp 2020-11-17] (pol.).
