Maszewo

Maszewo

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Rynek z budynkiem poczty
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	goleniowski
Gmina	Maszewo
Prawa miejskie	1278
Burmistrz	Paweł Piesio
Powierzchnia	5,54 km²
Wysokość	66 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	3377 609,6 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 91
Kod pocztowy	72-130
Tablice rejestracyjne	ZGL
Położenie na mapie gminy Maszewo Maszewo
Położenie na mapie Polski Maszewo
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Maszewo
Położenie na mapie powiatu goleniowskiego Maszewo
53°29′46,79″N 15°03′41,12″E
TERC (TERYT)	3204034
SIMC	0979188
Urząd miejski pl. Wolności 2, 72-130 Maszewo
Strona internetowa

Maszewo (niem. Massow) – miasto położone w województwie zachodniopomorskim w powiecie goleniowskim, w środkowej części gminy Maszewo, na południe od Jeziora Maszewskiego. Miasto zajmuje powierzchnię ok. 6 km² (554 ha). Miejscowość jest siedzibą władz gminnych, od miasta powiatowego Goleniowa oddalona jest o ok. 20 km, a od Szczecina o ok. 50 km. W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

31 grudnia 2009 r. miasto miało 3231 mieszkańców.

Część miasta stanowi także dawna miejscowość Urwite.

Klimat

Pod względem klimatycznym omawiany obszar został zaliczony przez Krzysztofa Prawdzica do Dzielnicy Bałtyckiej oraz krainy Gryficko-Nowogardzkiej

Klimat Maszewa według Krzysztofa Prawdzica

średnia temperatura roczna	7–7,6 °C
średnia temperatura okresu V–VII	14–15 °C
suma opadów atmosferycznych w roku	550–625 mm
średnia opadów atmosferycznych w okresie V–VII	180–190 mm

Z kolei Alojzy Woś, biorąc pod uwagę najczęściej występujące typy pogody, zakwalifikował ten teren do Regionu Zachodniopomorskiego. Charakteryzuje się on w porównaniu z innymi regionami kraju:

• względnie częstym występowaniem dni z pogodą przymrozkową,
• umiarkowanie zimną (średnia dobowa temperatura powietrza od 0,0 °C do –5,0 °C, temperatura maksymalna powyżej i minimalna poniżej 0 °C), z niewielkim zachmurzeniem oraz bez opadu,
• rzadkim zjawianiem się dni z pogodą przymrozkową, umiarkowanie zimną, z dużym zachmurzeniem nieba i opadem.

Warunki naturalne

Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 5,54 km².

W granicach Maszewa (we wschodniej części miasta) znajdują się dwa małe jeziora, przez które przepływa rzeka Leśnica. Dalej w północnej części miasta rzeka wpada do Jeziora Maszewskiego. Swoje źródła w mieście ma także rzeka Stepnica. Na terenie Maszewa jest park spacerowo-wypoczynkowy o powierzchni 10 ha. Wzdłuż rzeki Leśnicy, na obszarze miasta usytuowana jest ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Dolina rzeki Leśnicy”. Znajduje się tam wiele gatunków fauny i flory, punkty widokowe, miejsca na ognisko, tablice edukacyjne, plac zabaw.

Struktura użytkowania gruntów (2005)

Rodzaj	Powierzchnia	%
Użytki rolne	374 ha	67,27%
Lasy i grunty leśne	1 ha	0,18%
Pozostałe grunty i nieużytki	181 ha	32,55%
Razem (Σ)	556 ha	100%

Historia

Mury obronne dawnego Maszewa z XIII i XIV wieku

W X–XII był tu słowiański gród. Najwcześniejsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1233 roku, w której wymieniony został lokalny proboszcz Bertram. W 1259 roku, po podziale dóbr pomiędzy książętami pomorskimi a biskupstwem kamieńskim, Maszewo stało się własnością biskupów. Taka sytuacja utrzymała się do połowy XV wieku. Od 1253 roku z miastem związany był rycerz, prawdopodobnie jego zasadźca – Konrad, który przybrał nazwisko von Massow.

Prawa miejskie na prawie magdeburskim otrzymało Maszewo w roku 1278 z rąk biskupa kamieńskiego Hermanna von Gleichen. Wraz z przywilejem miasto otrzymało 130 łanów ziemi. Po kolejnych czterech latach mieszczanie zostali zwolnieni przez Bogusława IV z płacenia cła mostowego i drogowego na terenie księstwa. W 1286 roku biskup Herman nadał miastu przywilej na prawie lubeckim, prawo posiadania młynów wodnych i wiatraków oraz połowu ryb na jeziorze i pobierania myta z dróg lądowych.

Dochody, jakie w ten sposób zdobywano dzielono między kasę miejską (⅓) i biskupa (⅔). Przywileje te potwierdzone zostały w następnych latach przez księcia Bogusława X (1501), grafa Ludwika von Eberstein (1663), Fryderyka III (1699) i króla Wilhelma I (1741). W 1310 roku założono w Maszewie bractwo kościelne, którego członkiem był m.in. rycerz Ludeke von Massow. W 1334 roku Conrad von Massow sprzedał część grodu biskupom kamieńskim, ci z kolei oddali ją w lenno, najpierw rodzinie von Dossow (1363), a potem duchownemu Poppe (1372). W roku 1435 lub 1451 miasto zostało sprzedane Bogusławowi IX, a w 1466 oddane kolejnym lennikom – rodzinie von Eberstein. Już w XIV wieku miejscowość otoczona była murami miejskimi oraz posiadała kościół, w XV zaś zabudowę mieszczańską i ratusz. Poza murami zlokalizowane były najprawdopodobniej dwa przedmieścia przed bramami – stargardzką i nowogardzką. Źródłem dochodów ówczesnych mieszczan było rolnictwo, handel i drobne rzemiosło. W drugiej połowie XVI wieku właściciele wybudowali po południowo-zachodniej części miasta zamek. Z początkiem XVII wieku rozbudowano przedmieścia, powstały nowe budynki gospodarcze, a miasto liczyło około 1000 mieszkańców.

W wyniku epidemii cholery w 1625 roku liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę. Następnie, w latach 1628, 1638 i 1639 wybuchały pożary, które były przyczyną śmierci kolejnych osób oraz zniszczyły niemal całą zabudowę miasta. Od 1635 roku Ebersteinowie wydzierżawiali Maszewo Melchiorowi i Ewaldowi von Wedell. Po śmierci ostatniego potomka z rodziny von Eberstein, ich majątek przeszedł w ręce margrabiów brandenburskich. W 1664 roku Maszewo odkupiła Jadwiga Eleonora zu Wied, córka Georga Ebersteina, a po roku 1692 miasto wróciło ponownie do Brandenburgii.

W drugiej połowie XVII wieku liczba mieszkańców zaczęła wzrastać, odbudowywano też zabudowania mieszkalne i gospodarcze. W 1740 roku wybudowano szpital, w 1743 w okolicy miasta uruchomiono cegielnię. W latach 1784–1786, zlikwidowane zostały średniowieczne obwałowania, a fosa zasypana została ziemią. W latach 1821–1822 wybudowano nowy ratusz. W 1866 roku, w ramach prac związanych z budową nowych brukowanych dróg, podjęto decyzję o rozebraniu bram miejskich. Z początkiem XX wieku (1903) Maszewo zostało połączone z Goleniowem koleją żelazną, a w okolicach dworca kolejowego powstało nowe osiedle z gmachami użyteczności publicznej.

Armia Czerwona zajęła Maszewo 7 marca 1945 r., miasto uległo zniszczeniom w 30%. W rezultacie II wojny światowej miejscowość włączono do Polski. Dotychczasowa ludność Maszewa została wysiedlona do Niemiec. Wybudowano ośrodek zdrowia, dom kultury, powstała betoniarnia, zakład liczników elektrycznych, drobny przemysł spożywczy i odlewnia żelaza.

Kalendarium:

Nieistniejący most kolejowy

• X wiek – na „Górze Zamkowej” powstało grodzisko wczesnośredniowieczne
• 1232 – nazwa Maszewo (Massov) po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych
• 1269 – Książę Barnim I (z rodu Gryfitów) oddał Maszewo wraz z sąsiednimi terenami biskupom kamieńskim
• 1278 – biskup Herman von Gleichen wystawił dokument lokacyjny według prawa magdeburskiego nadający miastu prawa miejskie
• 1286 – Maszewo zostało przeniesione na prawa lubeckie, co wiązało się między innymi z nadaniem miastu m.in. przywilejów sądowniczych
• 1451 – biskupstwo kamieńskie sprzedało miasto księciu pomorskiemu Bogusławowi IX
• druga połowa XV w. – miasto zostało oddane w lenno grafom von Eberstein
• 1523 – książę Bogusław X nadaje rodzinie von Eberstein tytuł prawny do Maszewa i związanych z nim ziem
• 1625 – 1639 – miasto nawiedzają liczne pożary i epidemia cholery
• 1692 – miasto przeszło pod zwierzchnictwo Brandenburgii
• XIX w. – rozwój gospodarczy miasta
• 1903 – budowa linii kolejowej do Goleniowa
• 7 marca 1945 – zdobycie miasta przez wojska sowieckie.
• 1945 – włączenie miasta do Polski; rozpoczęcie wysiedlania jego dotychczasowej ludności
• 1948 – powstanie klubu sportowego LKS Masovia Maszewo.
• 1973 – utworzenie gminy Maszewo

Zabytki

Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej (XII–XV w.)

Budynek poczty

• Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej: Kościół budowany od 4. ćwierci XII do połowy XV wieku. Jest budowlą gotycką o formach charakterystycznych dla architektury miejskich far Pomorza Zachodniego. Budowę ukończono przed 1358, bowiem w tym roku miało miejsce poświęcenie fary. Od 1604 do 1741, z powodu złego stanu wieży, nie używano dzwonów kościelnych. W roku 1741 zbudowano nową wieżę, która spaliła się od uderzenia pioruna w 1819. Wybudowana w latach 1821–1822 nowa wieża kościelna przetrwała do naszych czasów. Zwieńczenie pochodzi z 1868. W czasie II wojny światowej kościół w Maszewie został częściowo uszkodzony, miał też zniszczony w 80%. dach, który naprawiono jeszcze w 1945. Po uporządkowaniu kościoła przez pierwszych polskich mieszkańców Maszewa dnia 19 sierpnia 1945 została odprawiona pierwsza msza.

Mury obronne przed 1939 rokiem

• Baszta Francuska: z XIV–XV w., gzyms wieńczący z 1884 r., styl gotycki. Kształt przyziemia baszty jest zbliżony do kwadratu, trzon główny ma kształt walca. Ściany baszty zostały wzniesione z surowego kamienia polnego (w przypadku przyziemia) oraz z cegły ceramicznej (powyżej przyziemia). Wejście do baszty znajduje się w elewacji równoległej do murów obronnych.
• Mury obronne: zachowane na całym obwodzie miasta, zbudowane z kamieni granitowych i z cegły. Wzniesione na przełomie XIII i XIV wieku, z nakazu wydanego w 1286. Zewnętrzną linię murów chroniły wały ziemne i fosa, pogłębiona w XV wieku. Fosa i wały zostały zlikwidowane w latach 1784–1785, zaś w 1838 rozebrano przedbramia. W miejscu dawnej fosy i wałów wytyczono w 1854 r. uliczkę obrzeżną. Dzisiejszy wygląd murów przetrwał od 1868 r., kiedy zburzono bramy wewnętrzne oraz część półbaszt z uwagi na budowę nowych dróg. Bezpośrednio za murami znajdują się ruiny gotyckiej kapliczki z XV w., która należała do dawnego szpitala trędowatych, wokół 8 starych lip nazywanych „Apostołami”, oraz wiekowy dąb nazywany „Judaszem”.
• Ratusz: znajduje się po północnej stronie kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej, z fasadą w kierunku wschodnim. Obecny ratusz zbudowano w latach 1821–1827 na miejscu starszej budowli, prawdopodobnie z okresu średniowiecza. Ostateczny kształt dzisiejszego ratusza to rok 1920 (dobudowano wtedy kondygnację strychową). Obecnie siedziba Urzędu Miejskiego.

Pomnik poległych

• Pomnik poległych w I i II wojnie światowej: Modernistyczny monument powstały w latach dwudziestych XX wieku na przedmieściach Maszewa w woj. zachodniopomorskim. Jest jedną z największych i najoryginalniejszych tego typu budowli na Pomorzu Zachodnim. Wybudowano go w 1926 roku z inicjatywy ówczesnej Rady Miasta Maszewa. Po wojnie pomnik popadł w ruinę. Odremontowany został w 1993 przy współudziale strony niemieckiej. Podczas remontu w 1993 na ścianach pomnika umieszczono dwie tablice (jedną w języku polskim, drugą w języku niemieckim) o następującej treści: Dla pokojowego współżycia (ku pamięci niemieckim i polskim ofiarom z Wojen Światowych 1914–1918, 1939–1945), żyjącym ku przestrodze i pojednaniu /w 1926 roku w Maszewie zbudowany/ w 1993 roku w Maszewie, w niemiecko-polskim współdziałaniu restaurowany.
• Cmentarz żydowski w Maszewie: Teren cmentarza zniwelowano koparką 28.08.2017 r. Prace zostały zatrzymane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Funkcjonariusze Policji zabezpieczyli wykopane kości.
• Poczta
• Pozostałości zamku na górze Zamkowej poza miastem.

Kultura

Placówkami kształtującymi życie kulturalne miasta są Ośrodek Kultury i Sportu oraz Biblioteka Publiczna. Ośrodek Kultury i Sportu w Maszewie prowadzi szeroką działalność skierowaną do dzieci, młodzieży i dorosłych. Spośród organizowanych stałych zajęć należy wymienić: zajęcia taneczne m.in. nauka tańca Break Dance, zajęcia wokalno-muzyczne, naukę gry na instrumentach, koło plastyczne i ceramiczne.

Przy placówce działają m.in.:

• Stowarzyszenie Teatr Krzyk;
• Bractwo Rycerskie Rota Piesza von Massow;
• Zespół Ludowy Maszewianki;
• Zespół Ludowy Przemoczanki.

Ośrodek jest organizatorem lub współorganizatorem imprez cyklicznych, takich jak: Dni Papieskie, Wystawa Twórców Nieprofesjonalnych, Dzień Edukacji Narodowej, Święto Niepodległości, Noc Świętojańska, ŚredniowieCzuj w Maszewie.

Biblioteka Miasta i Gminy Maszewo organizuje imprezy propagujące czytelnictwo, konkursy, zajęcia plastyczne, wystawy oraz spotkania autorskie. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego księgozbiór biblioteki liczył w 2011 roku 15 810 woluminów.

Od 2011 roku w Maszewie ukazuje się kwartalnik – Biuletyn Maszewski, samorządowe czasopismo informacyjne wydawane przez Urząd Miejski.

Oświata

Na terenie miasta Maszewo działają publiczne placówki oświatowe, prowadzone przez gminne i powiatowe jednostki samorządu terytorialnego oraz placówki niepubliczne, prowadzone przez inne organa, np. osoby prywatne.

Gmina jest organem prowadzącym dla przedszkola i szkoły podstawowej w mieście Maszewo. Są to:

• Przedszkole Miejskie;
• Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza;

Placówką niepubliczną, działającą na terenie miasta jest Niepubliczne Przedszkole Iskierka.

Administracja

Ratusz

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Maszewa wybierają do swojej rady miejskiej 5 radnych (5 z 15). Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Maszewo. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz przy placu Wolności.

Burmistrzowie Maszewa:

• Jadwiga Jolanta Ferensztajn (2002-2018)
• Paweł Piesio (od 2018)

Mieszkańcy Maszewa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Demografia

Ludność Maszewa w latach 1939–2011

Rok	Liczba mieszkańców	Rok	Liczba mieszkańców	Rok	Liczba mieszkańców	Rok	Liczba mieszkańców
1939	3838	1969	3270	1980	2965	2004	3062
1946	1219	1970	3343	1983	2937	2005	3063
1950	1977	1971	3368	1985	2982	2006	3076
1955	2541	1972	3169	1988	2922	2007	3117
1956	2606	1973	3267	1991	2904	2008	3177
1957	2748	1975	3369	1997	2942	2009	3231
1968	3231	1978	3004	2003	3066	2010	3261

Struktura demograficzna Maszewa
(stan na 31 grudnia 2011).

Opis	Mężczyźni	Kobiety	Razem
Wiek przedprodukcyjny	361	384	745
Wiek produkcyjny	1088	1005	2093
Wiek poprodukcyjny	131	341	472
Razem	1580	1730	3310

• Piramida wieku mieszkańców Maszewa w 2014 roku.

Opieka zdrowotna

Opiekę zdrowotną mieszkańcom zapewniają m.in.:

• Zakład Opieki Zdrowotnej S.C.
• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ginmed S.C.
• Przychodnia Zdrowia (Samodzielny Szpital Rejonowy w Nowogardzie)

W mieście świadczą usługi także gabinety stomatologiczne i apteki.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół św. Alberta Chmielowskiego, kościół filialny parafii MB Częstochowskiej

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Matki Bożej Częstochowskiej
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Maszewo.

Współpraca zagraniczna

• Loitz (Niemcy) od 2008 r.
• Mölln (Niemcy) od 25 września 1993 r.

Sport

Na terenie miasta działają następujące kluby sportowe:

• Uczniowski Klub Sportowy Smyk, działający przy Szkole Podstawowej;
• Uczniowski Klub Sportowy Ratusz, z siedzibą w Ośrodku Kultury i Sportu w Maszewie, działający od 1997 roku (kolarstwo);
• Ludowy Klub Sportowy Masovia Maszewo, powstały pomiędzy 1946 a 1948 rokiem (piłka nożna).

Bazę sportową miasta tworzy m.in. Hala Sportowa, działająca od 2011 roku, zawierająca boisko, siłownię, saunę, kawiarnię, pomieszczenia przystosowane do gry w tenisa stołowego i tenisa ziemnego.

W Maszewie organizowane jest od 2007 roku Kryterium Uliczne o Puchar Burmistrza Maszewa – impreza mająca na celu propagowanie kolarstwa.

Zobacz też

• Pomnik poległych w I wojnie światowej mieszkańców Maszewa

Bibliografia

• Krzysztof Prawdzic: Klimat województwa szczecińskiego w świetle potrzeb rolnictwa. Szczecin: K.W. PZPR, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa WRN w Szczecinie, 1961, s. 34–38.

Linki zewnętrzne

• Masewo, niem. Massow, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 162 .