Kwas propionowy

Kwas propionowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
PIN	kwas propanowy
inne	kwas propionowy
	Inne nazwy i oznaczenia
	kwas etanokarboksylowy, kwas metylooctowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C3H6O2
Inne wzory	C2H5COOH
Masa molowa	74,08 g/mol
Wygląd	oleista ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	79-09-4
PubChem	1032
DrugBank	DB03766
SMILES
	CCC(=O)O
InChI
	InChI=1S/C3H6O2/c1-2-3(4)5/h2H2,1H3,(H,4,5)
	InChIKey
	XBDQKXXYIPTUBI-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,9882 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	bez ograniczeń
	w innych rozpuszczalnikach
	mieszalny z etanolem, rozpuszczalny w eterze dietylowym, słabo w chloroformie
Temperatura topnienia	−20,5 °C
Temperatura wrzenia	141,5 °C
Punkt krytyczny	330 °C; 4,5 MPa; 0,319 g/cm³
logP	0,33
Kwasowość (pKa)	4,87
Współczynnik załamania	1,3809 (589 nm, 20 °C)
Lepkość	1,030 mPa·s
Napięcie powierzchniowe	26,20 mN/m
Budowa
Moment dipolowy	średni: 1,75 ± 0,09 D; izomer cis: 1,46 ±0,07 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-02-20]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki; kwas propionowy ≥ 99,5%
Zwroty H	H226, H314, H335
Zwroty P	P210, P280, P303+P361+P353, P304+P340+P310, P305+P351+P338, P403+P235
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI; kwas propionowy ≥ 25%
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H314
Zwroty P	brak wiarygodnych danych
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Żrący; (C)
Zwroty R	R34
Zwroty S	S1/2, S23, S36, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	2 3 0
Temperatura zapłonu	52 °C
Temperatura samozapłonu	465 °C
Granice wybuchowości	2,9–12,1%
Numer RTECS	UE5950000
	Podobne związki
Podobne związki	kwasy tłuszczowe
Pochodne	kwas mlekowy, alanina, kwas pirogronowy
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas propionowy, kwas propanowy – organiczny związek chemiczny z grupy nasyconych kwasów karboksylowych. Występuje w mleku i jest wytwarzany w przewodzie pokarmowym zwierząt.

W temperaturze pokojowej jest to bezbarwna ciecz rozpuszczalna w wodzie, o nieprzyjemnym ostrym zapachu. Stosowany jest przy wyrobie rozcieńczalników oraz substancji zapachowych. Kwas propionowy jest palny, a jego pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe^{[potrzebny przypis]}.

Jest stosowany w przemyśle spożywczym jako środek do konserwacji żywności o symbolu E280. Dodawany do chleba paczkowanego krojonego i chleba żytniego oraz do wyrobów ciastkarskich. Maksymalna dawka 3000 mg/kg. Dodawany jest również do pasz zwierzęcych jako środek przeciwpleśniowy.

Bakterie propionowe należące do rodzaju Propionibacterium wytwarzają kwas propionowy w fermentacji propionowej i mają zdolność rozkładu cukrów, błonnika i pektyn. Guma guar oraz pektyny są znacznie szybciej metabolizowane przez bakterie jelita grubego. Wytwarzany w tym procesie kwas propionowy i kwas masłowy, korzystnie oddziałuje na organizm człowieka. Kwas propionowy sprzyja hamowaniu syntezy cholesterolu, a kwas masłowy może być stymulatorem jelitowego systemu odpornościowego.

Zagrożenia

Kwas propionowy jest wchłaniany do organizmu człowieka przez drogi oddechowe, skórę i przewód pokarmowy. Wdychane pary kwasu drażnią śluzówkę jamy ustnej, oczu, nosa, górnych dróg oddechowych. Działanie kwasu propionowego może spowodować łzawienie, nieżyt nosa, kaszel, bóle w klatce piersiowej, nieżyt żołądka. Kwas propionowy w kontakcie ze skórą powoduje oparzenia. Oparzenia oczu mogą doprowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku.

Przypisy

↑ ^a ^b P-65.1.1.2 Nazwy zachowane tylko dla ogólnej nomenklatury, [w:] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 3, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2017], s. 705 .
↑ ^a ^b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-466.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-196.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-95.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-72.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 6-232.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 6-183.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 9-58.
↑ ^a ^b Kwas propionowy, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-02-18] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 15-20.
↑ Propionic acid – Material Safety Data Sheet. ScienceLab. [dostęp 2016-02-20]. (ang.).

Bibliografia

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[BlueBook-1] P-65.1.1.2 Nazwy zachowane tylko dla ogólnej nomenklatury, [w:] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 3, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2017], s. 705 .

[FPX-2] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[CITEREFHaynes2014'''3'''-466-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-466.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-196-4] Haynes 2014 ↓, s. 5-196.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-95-5] Haynes 2014 ↓, s. 5-95.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-72-6] Haynes 2014 ↓, s. 6-72.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-232-7] Haynes 2014 ↓, s. 6-232.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-183-8] Haynes 2014 ↓, s. 6-183.

[CITEREFHaynes2014'''9'''-58-9] Haynes 2014 ↓, s. 9-58.

[CLI-10] Kwas propionowy, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-02-18] (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''15'''-20-11] Haynes 2014 ↓, s. 15-20.

[ScienceLab-12] Propionic acid – Material Safety Data Sheet. ScienceLab. [dostęp 2016-02-20]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[6]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[12]

[11]