Józef Dańda
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
artysta fotograf |
| Narodowość |
Józef Dańda (ur. 13 kwietnia 1895 w Michałkowicach, zm. 1 kwietnia 1974 w Katowicach)[1] – polski artysta fotograf, działacz społeczny, krajoznawca, organizator życia kulturalnego[2][3]. Członek Fotoklubu Polskiej Young Men's Christian Association w Krakowie[1]. Członek założyciel i prezes Zarządu Śląskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Józef Dańda był związany z katowickim środowiskiem fotograficznym – większą część życia spędził w Katowicach, w których mieszkał, pracował i tworzył oraz aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i kulturalnym miasta[4]. W 1909 roku ukończył 5. letnią szkołę ludową oraz w 1914 – dwuletnią Uzupełniającą Polską Szkołę Przemysłową w Michałkowicach[1]. W latach 1914–1917 służył w armii austriackiej, od 1917 roku pracował w kopalni węgla kamiennego Michał w Michałkowicach[1]. Od 1919 roku mieszkał w Polsce, w Sierczy. W tym samym roku, na krótko podjął pracę w kopalni soli w Wieliczce[1]. Od 1919 roku do 1923 był zatrudniony w Warsztatach Elektromechanicznych Krakowskiej Dyrekcji Kolei Państwowych. W 1922 rok przeprowadził się do Mysłowic, następnie zamieszkał w Katowicach[1],
Józef Dańda był aktywnym działaczem społecznym – był członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika, Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Ligi Ochrony Przyrody, członkiem Komitetu Ścisłego w Związku Ochrony Kresów Zachodnich, członkiem Związku Wygnańców Plebiscytowych spod Zaboru Czeskiego. W 1928 roku był współzałożycielem oraz prezesem Zarządu Katowickiego Kolejowego Koła Krajoznawczego, funkcjonującego przy Polskim Towarzystwie Przyrodników[1].
W twórczości fotograficznej Józefa Dańdy szczególne miejsce zajmowała fotografia architektury, fotografia krajobrazowa i krajoznawcza, jak również fotografia kwiatów i ziół[1]. Jego zdjęcia były często publikowane na kartkach pocztowych, w folderach turystycznych oraz były wykorzystywane na potrzeby Wydziału Oświecenia Publicznego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, Muzeum Śląskiego oraz Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie[1]. Józef Dańda w ramach członkostwa w Fotoklubie Polskiej Young Men's Christian Assotiation (międzynarodowej organizacji założonej w 1844 roku) – w 1939 roku był pomysłodawcą, inicjatorem i współtwórcą projektu fotograficznego Teki Krakowa – dokumentacji fotograficznej miasta, dla potrzeb którego udostępniał swoje fotografie[1].
Józef Dańda jest autorem i współautorem wielu wystaw fotograficznych[5]; indywidualnych, zbiorowych, poplenerowych oraz pokonkursowych, na których otrzymał wiele nagród, wyróżnień, dyplomów, listów gratulacyjnych. Pierwsze artystyczne sukcesy fotograficzne odnosił już w 1938 roku[1]. W 1945 roku był współzałożycielem reaktywowanego Śląskiego Towarzystwa Fotograficznego oraz jego pierwszym prezesem i twórcą Sekcji Fotografii Naukowej i Wydawniczej przy ŚTF[1][5]. Jest autorem dokumentacji fotograficznej licznych kresowych miast, miasteczek i miejscowości[6][7][3]. Po 1945 roku sporządzał dokumentację zniszczeń wojennych (m.in.) Warszawy oraz miast śląskich[3]. Od 1946 roku jako fotograf – współpracował z Komisją Dokumentacyjną Ziem Zachodnich przy Polskim Związku Zachodnim, sporządzał dokumentację fotograficzną poniemieckich ziem zachodnich[1][2].
W latach 1948–1953 był członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[1][5]. W latach 1948–1949 był wykładowcą fotografii oraz twórcą pracowni fotograficznej w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach – filli ASP w Krakowie[1][4]. Fotografie Józefa Dańdy (archiwum ok. 30 tysięcy negatywów) rozproszone – częściowo znajdują się w zbiorach Muzeum Górnośląskiego[6][2], Muzeum Historii Katowic[8][9], Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie, Biblioteki Śląskiej w Katowicach, Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie[10], Muzeum im. Jana Kasprowicza w Zakopanem, Muzeum Etnograficznego w Krakowie[1].
Józef Dańda zmarł 1 kwietnia 1974 w wieku 79 lat w Katowicach, pochowany na cmentarzu parafialnym w Wieliczce[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Koźmice | Józef Dańda i jego fotograficzna pasja [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ a b c Kresowe miasta i miasteczka. Fotografie Józefa Dańdy Muzeum Górnośląskie – Korfantego Bytom – NaszeMiasto.pl [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ a b c Wystawa fotografii z Kresów [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ a b Poliart – ikonografia [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ a b c Kresowe miasta i miasteczka. Fotografie Józefa Dańdy – CoJestGrane24.pl [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ a b Kresowe miasta i miasteczka. Fotografie Józefa Dańdy | Muzeum Górnośląskie [online], muzeum.bytom.pl [dostęp 2018-04-15] (pol.).
- ↑ Kresowe miasta i miasteczka/ Katalog – Danda – impozycja.pdf
- ↑ Dział Fotografii [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ Józef Dańda – fotografia | artinfo.pl – Portal rynku sztuki [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].
- ↑ Muzeum Historii Fotografii [online], 15 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15].