Isma’il I

Isma’il I

Isma’il I (ur. 17 lipca 1487 r., zm. 23 maja 1524) – szach Iranu w latach 1501/1502–1524, założyciel dynastii Safawidów, w szóstym stopniu potomek Safi ad-Dina.

Życiorys

Był jednocześnie szejkiem Ardabilu oraz religijnym przywódcą plemiennej federacji kyzyłbaszy, która stanowiła znaczną siłę wojskową. W roku 1500 podbił Szyrwan wraz z Baku – władcy tego państwa byli odwiecznymi rywalami szejków Ardabilu. Następną jego ofiarą stało się osłabione wówczas państwo Ak Kojunlu, pokonawszy jego sułtana zajął 1501/1502 Tebriz, gdzie ogłosił się szachem. W roku 1508 zdobył Bagdad, a w 1510 pokonał pod Merwem szejbanidzkiego chana Muhammada Szejbani (zgodnie z tradycją z jego czaszki miał zrobić puchar) i zdobył Chorasan. Po rozprawieniu się z Szejbanim zamierzał zaatakować Imperium Osmańskie, jednak w roku 1514 przegrał bitwę na równinie Czałdyran z wojskami sułtana Selima I, utracił Mosul oraz musiał ustąpić z Diyarbakıru, a następnie powtórnie przegrał pod Koczhisarem, tracąc w ten sposób większą część zachodnich zdobyczy. Przyczyną takiego przebiegu wojny była wyższość złożonej z wielu rodzajów wojsk armii tureckiej nad konnym pospolitym ruszeniem Safawidów. Klęski te nie załamały jednak nowej dynastii, i wkrótce doszło do nowych wojen osmańsko-perskich.

Językiem ojczystym Isma’ila I był tacki. Władca urodził się bowiem w miejscowości Ardabil. Po śmierci Isma’ila I, władzę objął jego syn Tahmasp I, który również okazał się być uzdolnionym poetą, zasłużonym dla rozwoju języka tałyskiego i perskiego.