Henryk Krauze

Henryk Krauze
Data i miejsce urodzenia	12 grudnia 1912 ; Ostrołęka
Data i miejsce śmierci	23 września 1991 ; Ostrołęka
Zawód, zajęcie	malarz, projektant, pedagog, działacz turystyczny i społeczny, żołnierz
	Odznaczenia
	;

Henryk Krauze (ur. 12 grudnia 1912 w Ostrołęce, zm. 23 września 1991 tamże^[1]) – artysta malarz, projektant, pedagog, działacz turystyczny i społeczny, żołnierz wojny obronnej 1939 r.

Życiorys

Pochodził z rodziny inteligenckiej, był synem Cezarego i Kazimiery z d. Zielińskiej. Uczęszczał do SP w Ostrołęce oraz do Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce, następnie do Państwowej Szkoły Ogrodniczej w Warszawie i Szkoły Podchorążych w Zambrowie. Był porucznikiem w stanie spoczynku. Ukończył Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie. Status artysty plastyka został mu nadany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki^[1].

W okresie międzywojennym pracował jako nauczyciel przysposobienia wojskowego w Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce. Po wybuchu II wojny światowej, jako podporucznik rezerwy, na ochotnika zgłosił się do Batalionu Obrony Narodowej, który podlegał Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Narew”^[2]. Jako dowódca plutonu zwiadu prowadził działania w okolicach Kruszewa, Różana, Łątczyna, Lipianki, Miastkowa, Nowogrodu. Po zatrzymaniu przez Niemców w okolicach Śniadowa udało mu się uciec i wrócić do Ostrołęki. Otrzymał skierowanie do Krakowa, ale został ujęty przez gestapo. Po brutalnym przesłuchiwaniu 30 grudnia 1939 przetransportowano go do obozu przejściowego w Stablack k. Królewca, gdzie otrzymał numer obozowy 40225, następnie w połowie stycznia 1940 r. – do oflagu IA w Itzehoe k. Hamburga, a po kilkunastu miesiącach do Sandhostel. Podczas ewakuacji jeńców, po inwazji Niemiec na ZSSR, uciekł z wagonu, ale został schwytany przez pościg i odstawiony do Lubeki. 20 kwietnia 1942 r. trafił z ok. 800 jeńcami do Oflagu II C Woldenberg^[3]. Tam, mimo trudnych warunków, rozpoczął działalność plastyczną, przesyłając prace Międzynarodowemu Czerwonemu Krzyżowi. Przez całą okupację przebywał w obozach jenieckich na terenie Niemiec^[1].

Po II wojnie światowej pracował na węźle kolejowym PKP, a później w szkolnictwie średnim – najpierw w Liceum Ogólnokształcącym, później przez 30 lat w Liceum Pedagogicznym, a następnie w Technikum Budowlanym w Ostrołęce. Od 1973 przebywał na emeryturze^[1]. Będąc nauczycielem wychowania plastycznego i fizycznego, wraz z żoną organizował obozy turystyczne, rajdy i spływy kajakowe dla młodzieży^[4].

Działał w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, był, m.in. prezesem Zarządu Powiatowego i członkiem Zarządu Okręgu w Warszawie. Należał do Stronnictwa Demokratycznego, był radnym Miejskiej Rady Narodowej (cztery kadencje)^[1]^[2].

Był mężem Jadwigi z d. Owczarek – nauczycielki (zm. 1992), mieli syna Andrzeja. Przez całe życie był związany z Ostrołęką. Spoczął w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Ostrołęce^[1].

Działalność artystyczna

Był związany z grupami twórczymi plastyków nauczycieli „Nałęczów-56” i „Mazowsze”, działającymi przy Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego. Jako artysta plastyk wykonał około 400 prac, w tym większość obrazów olejnych oraz grafiki, projekty medali i pocztówek. Był autorem, m.in. pomnika ostrołęckich Żydów na terenie dawnego cmentarza, medalu 600-lecia Ostrołęki, oraz Odznaki „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego”^[2]. Wykonał rekonstrukcję pomnika Szarży Artylerii pod dow. ppłk. Józefa Bema na miejscu bitwy ostrołęckiej w powstaniu listopadowym, dzieła Romualda Zerycha z okresu międzywojennego, które zostało zniszczone przez Niemców^[5].

Uczestniczył w 43 wystawach zbiorowych i ośmiu indywidualnych. Jego obrazy ukazują Ostrołękę. Był m.in. autorem zbiorów rysunków pt. „Kapliczki kurpiowskie ze szkicownika Henryka Krauze”, „Ostrołęka w rysunkach Henryka Krauze” i „Dawna Ostrołęka”. Jego prace znajdują się w zbiorach prywatnych i instytucji polskich oraz zagranicznych, m.in. na Węgrzech, w Szwajcarii, Czechach, Słowacji i Stanach Zjednoczonych. Po pożarze kościoła poklasztornego w Ostrołęce wykonał kopię obrazu przedstawiającego fundatora klasztoru i kościoła – Tomasza Gocłowskiego^[2].

Medale i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939 r.”
Złota Odznaka PTTK
Medal 600-lecia Ostrołęki
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Nagroda I stopnia Ministra Oświaty^[1]
Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”
Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego
Odznaka „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego”^[2].

Upamiętnienie

Skwer przed II Liceum Ogólnokształcącym w Ostrołęce nosi imię Henryka Krauzego. W sobotę 22 czerwca 2019 uroczyście odsłonięto tablicę na skwerze upamiętniającą patrona^[6]^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g StanisławS. Pajka StanisławS., Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 512, ISBN 83-916349-2-2 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e JerzyJ. Kijowski JerzyJ., Henryk Krauze, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 5, 1991, s. 192–193 [dostęp 2022-11-05] .
↑ HenrykH. Krauze HenrykH., Wspomnienia z II wojny światowej, „Ostrołęka pełna wspomnień” (6), 2018, s. 18–30, ISBN 978-83-64200-36-6 .
↑ AndrzejA. Krauze AndrzejA., Pani Jadzia, czyli moja Mama, [w:] Na ścieżkach pamięci. 100 lat Szkoły Podstawowej nr 4 w Ostrołęce jak w kalejdoskopie, Ostrołęka: Szkoła Podstawowa nr 4 w Ostrołęce, 2018, s. 167–168, ISBN 978-83-951429-1-8 .
↑ BarbaraB. Kalinowska BarbaraB., Romuald Zerych (1888- 1964). Rzeźbiarz niezapamiętany, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, 2019, s. 88-91, 192, ISBN 978-83-953620-2-6 .
↑ PiotrP. Ossowski PiotrP., Henryk Krauze upamiętniony tablicą na skwerze przed LO II w Ostrołęce, „Tygodnik Ostrołęcki” (25), 2019, s. 5 .
↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Henryka Krauzego na skwerze jego imienia [online], Tygodnik ostrołęcki [dostęp 2022-11-05] .

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g StanisławS. Pajka StanisławS., Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 512, ISBN 83-916349-2-2 .

[:1-2] JerzyJ. Kijowski JerzyJ., Henryk Krauze, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 5, 1991, s. 192–193 [dostęp 2022-11-05] .

[3] HenrykH. Krauze HenrykH., Wspomnienia z II wojny światowej, „Ostrołęka pełna wspomnień” (6), 2018, s. 18–30, ISBN 978-83-64200-36-6 .

[4] AndrzejA. Krauze AndrzejA., Pani Jadzia, czyli moja Mama, [w:] Na ścieżkach pamięci. 100 lat Szkoły Podstawowej nr 4 w Ostrołęce jak w kalejdoskopie, Ostrołęka: Szkoła Podstawowa nr 4 w Ostrołęce, 2018, s. 167–168, ISBN 978-83-951429-1-8 .

[5] BarbaraB. Kalinowska BarbaraB., Romuald Zerych (1888- 1964). Rzeźbiarz niezapamiętany, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, 2019, s. 88-91, 192, ISBN 978-83-953620-2-6 .

[6] PiotrP. Ossowski PiotrP., Henryk Krauze upamiętniony tablicą na skwerze przed LO II w Ostrołęce, „Tygodnik Ostrołęcki” (25), 2019, s. 5 .

[7] Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Henryka Krauzego na skwerze jego imienia [online], Tygodnik ostrołęcki [dostęp 2022-11-05] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]