Haab
Haab – mezoamerykański kalendarz słoneczny. Tak nazywali swój kalendarz Majowie. Jego azteckim odpowiednikiem w języku nahuatl był xiuhpohualli.
Liczył 365 dni i dzielił się na 18 miesięcy po 20 dni. Służył głównie do określania czasu prac rolniczych, takich jak siew lub żniwa, ale w połączeniu z rytualnym kalendarzem tzolkin i długą rachubą tworzył kalendarz Majów.
Kalendarz wprowadzono do użytku prawdopodobnie około 500 roku p.n.e. w dniu przesilenia zimowego. Podzielony był na osiemnaście dwudziestodniowych miesięcy, co w sumie dawało 360 dni. Ponieważ było to o 5 za mało w stosunku do roku słonecznego, brakujące dni dodawano na końcu kalendarza w postaci dodatkowego „miesiąca” o nazwie Wayeb, który uznawano za pechowy. Z nieznanych powodów miesiące w haab były liczone od dnia zerowego. Po upływie dwudziestu dni danego miesiąca, numeracja kolejnego rozpoczynała się od początku[1].
Haab splatał się w jeden cykl z kalendarzem tzolkin, dlatego daty podawano zwykle w obu tych systemach. W ten sposób każdy dzień miał dwie nazwy i dwie liczby[1].
Nazwy miesięcy
[edytuj | edytuj kod]Nr | Nazwa miesiąca | Glif | Znaczenie | Nr | Nazwa miesiąca | Glif | Znaczenie |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Pop | mata z plecionych liści | 10 | Yax | zielony deszcz | ||
2 | Wo’ | czarne złączenie | 11 | Sak’ | biały deszcz | ||
3 | Sip | czerwone złączenie | 12 | Keh | czerwony deszcz | ||
4 | Sotz’ | nietoperz | 13 | Mak | zamknięcie | ||
5 | Sek | śmierć | 14 | K’ank’in | żółte słońce | ||
6 | Xul | pies | 15 | Muwan’ | sowa | ||
7 | Yaxk’in’ | nowe słońce | 16 | Pax | czas siewu | ||
8 | Mol | woda | 17 | K’ayab | żółw | ||
9 | Ch’en | czarny deszcz | 18 | Kumk’u | spichlerz | ||
19 | Wayeb’ | pięć dni pechowych |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Charles C. Mann: 1491: Ameryka przed Kolumbem. Janusz Szczepański (przekł.). Wyd. 1. Poznań: Dom wydawniczy REBIS, 2007, s. 280, 459. ISBN 978-83-7301-951-5. (pol.).
- ↑ Maria Longhena: Maya Script. Nowy Jork: Abreville Press Publishers, 2000, s. 180. ISBN 978-0-7892-0882-8. (ang.).