Fred Zinnemann

Fred Zinnemann
	; Fred Zinnemann w latach 40.
Prawdziwe imię i nazwisko	Alfred Zinnemann
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1907 ; Rzeszów
Data i miejsce śmierci	14 marca 1997 ; Londyn
Zawód	reżyser; producent filmowy
Lata aktywności	1927–1983
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fred Zinnemann, właśc. Alfred Zinnemann (ur. 29 kwietnia 1907 w Rzeszowie, zm. 14 marca 1997 w Londynie) – amerykański reżyser filmowy pochodzenia austriacko-żydowskiego^[1]^[2]. Zdobywca czterech Oscarów.

Życiorys

Urodził się w Rzeszowie (w Archiwum Państwowym zachował się akt urodzenia z 29 kwietnia 1907 z Urzędu Metrykalnego Izraelickiego w Rzeszowie, z odręczną notką urzędową sporządzoną w 1928 o poprawieniu wpisanego imienia ojca z Oskar Szyja na Oskar^[3]^[4], chociaż w wielu publikacjach pojawia się jako miejsce jego urodzenia Wiedeń^[1]. Był synem lekarza Oskara Zinnemanna urodzonego w 1879 w Rzeszowie (jego rodzicami byli Gerson z Zaczernia i Henne) oraz Anny Feiwel urodzonej w 1883 w Tarnowie, córki Marjem z Körberów i Józefa Feiwela^[4]. W czasie I wojny światowej rodzina wyjechała z Rzeszowa do Wiednia^[5].

Studiował prawo w Wiedniu^[1]^[2]. W 1929 wyemigrował do USA. W 1937 rozpoczął pracę w wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer jako reżyser filmów krótkometrażowych. Z pozostającymi w Europie rodzicami wymieniał regularnie listy (były pisane w języku polskim). Po Anschlussie Austrii rodzice Zinnemanna wrócili do Polski, oboje zginęli w holocauście^[5].

W 1939 Oscara zdobył wyreżyserowany przez niego film That Mothers Might Live (1938), a w 1952 – film Benjy (1951). Znany był również z filmów: W samo południe (1952), nagrodzonego Oscarem Stąd do wieczności (1953), Oto jest głowa zdrajcy (1966) i Dzień szakala (1973).

Zasiadł w jury konkursu głównego na 14. MFF w Cannes (1961).

Nagrody

Nagroda Akademii Filmowej
- Najlepszy film: 1967:Oto jest głowa zdrajcy
- Najlepsza reżyseria: 1954:Stąd do wieczności
- 1967:Oto jest głowa zdrajcy
- Najlepszy film krótkometrażowy: 1939: That Mothers Might Live
- Najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny: 1952:Benjy
Złoty Glob
- Najlepsza reżyseria: 1954:Stąd do wieczności
- 1967:Oto jest głowa zdrajcy
Nagroda BAFTA
- Najlepszy film brytyjski: 1967:Oto jest głowa zdrajcy
- Najlepszy film adaptowany: 1967:Oto jest głowa zdrajcy
Nagroda na MFF w Cannes Nagroda Specjalna: 1953:Stąd do wieczności
Nagroda na MFF w Berlinie 1986:całokształt twórczości
Nagroda na MFF w Wenecji
- Nagroda Katolickiego Biura Filmowego: 1957:Kapelusz pełen deszczu
- Nagroda FIPRESCI: 1957:Kapelusz pełen deszczu

Upamiętnienie w Polsce

11 grudnia 2023 Prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek i syn Freda Zinnemanna Tim Zinnemann odsłonili tablicę pamiątkową ku czci Freda Zinnemanna, na fasadzie kamienicy przy ul. Rynek 3 w Rzeszowie^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Fred Zinnemann: My Life in the Movies: An Autobiography. [w:] Google Books [on-line]. Charles Scribner’s Sons, 3 sierpnia 1992. [dostęp 2018-08-03].
↑ ^a ^b Fred Zinnemann: Fred Zinnemann: Interviews. [w:] Google Books [on-line]. Univ. Press of Mississippi, 3 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-03].
↑ Szymon Jakubowski: Fred Zinnemann. Reżyser „W samo południe” urodził się w Rzeszowie.. Reunion 69, 2021-06-08. [dostęp 2021-06-08]. (pol.).
↑ ^a ^b CezaryC. Kassak CezaryC., Fred Zinnemann, sławny reżyser z Hollywood, urodził się w Rzeszowie, „plus.nowiny24.pl”, 29 grudnia 2016 [dostęp 2018-08-27] (pol.).
↑ ^a ^b GrażynaG. Bochenek GrażynaG., Fredek, Rzeszów, Hollywood. Opowieści o Fredzie Zinnemannie [online], Austeria [dostęp 2023-02-04] (pol.).
↑ Tu mieszkał Fred Zinnemann; na Rynku odsłonięto tablicę pamiątkową [online], dzieje.pl [dostęp 2023-12-12] (pol.).

Linki zewnętrzne

[Zinnemann1992-1] Fred Zinnemann: My Life in the Movies: An Autobiography. [w:] Google Books [on-line]. Charles Scribner’s Sons, 3 sierpnia 1992. [dostęp 2018-08-03].

[Zinnemann2018-2] Fred Zinnemann: Fred Zinnemann: Interviews. [w:] Google Books [on-line]. Univ. Press of Mississippi, 3 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-03].

[szyja-3] Szymon Jakubowski: Fred Zinnemann. Reżyser „W samo południe” urodził się w Rzeszowie.. Reunion 69, 2021-06-08. [dostęp 2021-06-08]. (pol.).

[:0-4] CezaryC. Kassak CezaryC., Fred Zinnemann, sławny reżyser z Hollywood, urodził się w Rzeszowie, „plus.nowiny24.pl”, 29 grudnia 2016 [dostęp 2018-08-27] (pol.).

[bochenek-5] GrażynaG. Bochenek GrażynaG., Fredek, Rzeszów, Hollywood. Opowieści o Fredzie Zinnemannie [online], Austeria [dostęp 2023-02-04] (pol.).

[6] Tu mieszkał Fred Zinnemann; na Rynku odsłonięto tablicę pamiątkową [online], dzieje.pl [dostęp 2023-12-12] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Lata 30.	Ludzie w niedzielę (1930) Redes (1936) A Friend in Deed (1938) They Live Again (1938) Tracking the Sleeping Death (1938) That Mothers Might Live (1938) The Story of Doctor Carver (1938) Weather Wizards (1939) While America Sleeps (1939) Help Wanted (1939) One Against the World (1939) The Ash Can Fleet (1939) Forgotten Victory (1939)
Lata 40.	Stuffle (1940) The Great Meddler (1940) The Old South (1940) A Way in the Wilderness (1940) Forbidden Passage (1941) Yout Last Act (1941) The Greenie (1942) The Lady or the Tiger? (1942) Kid Grove Killer (1942) Oczy w nocy (1942) Siódmy krzyż (1944) Mały władca Jim (1946) My Brother Talks to Horses (1947) Poszukiwania (1948) Akt przemocy (1948)
Lata 50.	Pokłosie wojny (1950) Benjy (1951) Teresa (1951) W samo południe (1952) Gość weselny (1952) Stąd do wieczności (1953) Oklahoma! (1955) Kapelusz pełen deszczu (1957) Historia zakonnicy (1959)
Lata 60.	Przybysze o zmierzchu (1960) A oto koń siny (1964) Oto jest głowa zdrajcy (1966)
Lata 70.	Dzień Szakala (1973) Julia (1977)
Lata 80.	Na skraju przepaści (1982)

1928–1940	Frank Borzage / Lewis Milestone (1928) Frank Lloyd (1929) Lewis Milestone (1930) Norman Taurog (1931) Frank Borzage (1932) Frank Lloyd (1933) Frank Capra (1934) John Ford (1935) Frank Capra (1936) Leo McCarey (1937) Frank Capra (1938) Victor Fleming (1939) John Ford (1940)
1941–1960	John Ford (1941) William Wyler (1942) Michael Curtiz (1943) Leo McCarey (1944) Billy Wilder (1945) William Wyler (1946) Elia Kazan (1947) John Huston (1948) Joseph L. Mankiewicz (1949) Joseph L. Mankiewicz (1950) George Stevens (1951) John Ford (1952) Fred Zinnemann (1953) Elia Kazan (1954) Delbert Mann (1955) George Stevens (1956) David Lean (1957) Vincente Minnelli (1958) William Wyler (1959) Billy Wilder (1960)
1961–1980	Robert Wise (1961) David Lean (1962) Tony Richardson (1963) George Cukor (1964) Robert Wise (1965) Fred Zinnemann (1966) Mike Nichols (1967) Carol Reed (1968) John Schlesinger (1969) Franklin J. Schaffner (1970) William Friedkin (1971) Bob Fosse (1972) George Roy Hill (1973) Francis Ford Coppola (1974) Miloš Forman (1975) John G. Avildsen (1976) Woody Allen (1977) Michael Cimino (1978) Robert Benton (1979) Robert Redford (1980)
1981–2000	Warren Beatty (1981) Richard Attenborough (1982) James L. Brooks (1983) Miloš Forman (1984) Sydney Pollack (1985) Oliver Stone (1986) Bernardo Bertolucci (1987) Barry Levinson (1988) Oliver Stone (1989) Kevin Costner (1990) Jonathan Demme (1991) Clint Eastwood (1992) Steven Spielberg (1993) Robert Zemeckis (1994) Mel Gibson (1995) Anthony Minghella (1996) James Cameron (1997) Steven Spielberg (1998) Sam Mendes (1999) Steven Soderbergh (2000)
2001–2020	Ron Howard (2001) Roman Polański (2002) Peter Jackson (2003) Clint Eastwood (2004) Ang Lee (2005) Martin Scorsese (2006) Joel i Ethan Coenowie (2007) Danny Boyle (2008) Kathryn Bigelow (2009) Tom Hooper (2010) Michel Hazanavicius (2011) Ang Lee (2012) Alfonso Cuarón (2013) Alejandro G. Iñárritu (2014) Alejandro G. Iñárritu (2015) Damien Chazelle (2016) Guillermo del Toro (2017) Alfonso Cuarón (2018) Bong Joon-ho (2019) Chloé Zhao (2020)
2021–2040	Jane Campion (2021) Daniel Kwan i Daniel Scheinert (2022) Christopher Nolan (2023)

1940–1959	Henry King (1943) Leo McCarey (1944) Billy Wilder (1945) Frank Capra (1946) Elia Kazan (1947) John Huston (1948) Robert Rossen (1949) Billy Wilder (1950) László Benedek (1951) Cecil B. DeMille (1952) Fred Zinnemann (1953) Elia Kazan (1954) Joshua Logan (1955) Elia Kazan (1956) David Lean (1957) Vincente Minnelli (1958) William Wyler (1959)
1960–1979	Jack Cardiff (1960) Stanley Kramer (1961) David Lean (1962) Elia Kazan (1963) George Cukor (1964) David Lean (1965) Fred Zinnemann (1966) Mike Nichols (1967) Paul Newman (1968) Charles Jarrott (1969) Arthur Hiller (1970) William Friedkin (1971) Francis Ford Coppola (1972) William Friedkin (1973) Roman Polański (1974) Miloš Forman (1975) Sidney Lumet (1976) Herbert Ross (1977) Michael Cimino (1978) Francis Ford Coppola (1979)
1980–1999	Robert Redford (1980) Warren Beatty (1981) Richard Attenborough (1982) Barbra Streisand (1983) Miloš Forman (1984) John Huston (1985) Oliver Stone (1986) Bernardo Bertolucci (1987) Clint Eastwood (1988) Oliver Stone (1989) Kevin Costner (1990) Oliver Stone (1991) Clint Eastwood (1992) Steven Spielberg (1993) Robert Zemeckis (1994) Mel Gibson (1995) Miloš Forman (1996) James Cameron (1997) Steven Spielberg (1998) Sam Mendes (1999)
2000–2019	Ang Lee (2000) Robert Altman (2001) Martin Scorsese (2002) Peter Jackson (2003) Clint Eastwood (2004) Ang Lee (2005) Martin Scorsese (2006) Julian Schnabel (2007) Danny Boyle (2008) James Cameron (2009) David Fincher (2010) Martin Scorsese (2011) Ben Affleck (2012) Alfonso Cuarón (2013) Richard Linklater (2014) Alejandro González Iñárritu (2015) Damien Chazelle (2016) Guillermo del Toro (2017) Alfonso Cuarón (2018) Sam Mendes (2019)
2020–2039	Chloé Zhao (2020) Jane Campion (2021) Steven Spielberg (2022) Christopher Nolan (2023)