Dyscyplina wojskowa
Dyscyplina wojskowa (łac. disciplina „uczenie się”) – ścisłe podporządkowanie się każdego żołnierza zasadom postępowania określonym w regulaminach i innych przepisach wojskowych oraz rozkazom i poleceniom przełożonych, a w sytuacjach szczególnych przewidzianych w regulaminach (i innych przepisach prawa) – także starszych. Charakter układów personalnych w siłach zbrojnych opiera się przede wszystkim na hierarchicznej drabinie stopni wojskowych i pełnieniu ściśle określonych funkcji oraz wypełnianiu zadań, które pozwalają na traktowanie ich, z socjologicznego punktu widzenia, jako pewnej społeczności wyodrębnionej spośród wszystkich obywateli kraju, mającej własne niektóre prawa i obowiązki oraz jednocześnie funkcjonującej na podstawie szczególnych form współżycia między ludźmi[1].
Dyscyplina wojskowa zobowiązuje żołnierza do przestrzegania przepisów prawa dotyczących służby wojskowej lub innych przepisów prawa przewidujących odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach i w trybie określonych w ustawie oraz do wykonywania rozkazów i decyzji wydanych w sprawach służbowych[2]. Służba wojskowa jest specyficznym rodzajem służby publicznej. Karność wojskowa, jako szczególna forma rygoru i porządku, wyodrębnia dyscyplinę wojskową z dyscypliny ogólnospołecznej. Specyfika ta podyktowana jest przede wszystkim względami obronności kraju i potrzebą sprawności organizacyjnej wojska[3].
Wojsko, jako instytucja wymaga ładu wewnętrznego, przestrzegania porządku, ścisłego respektowania zasad i norm oraz sprawnego wykonywania rozkazów i decyzji. Zostaje to osiągnięte m.in. w wyniku oddziaływania wychowawczego, podporządkowania, karności, a także posłuchu podwładnych prawu oraz normom życia służbowego. Utrzymanie należytego poziomu dyscypliny wojskowej jest ważnym elementem procesu kierowania i dowodzenia oraz czynnikiem wpływającym na morale i jakość realizowanych zadań, a także zdolność bojową wojska[4]. Dowodzenie i kierowanie działalnością w służbie wojskowej jest złożonym procesem społecznego współżycia ludzi, które obejmuje m.in. przygotowanie i prowadzenie działań bojowych, szkolenie oraz wychowanie żołnierzy, jak również samo administrowanie wojskiem[5].
Przestrzeganie dyscypliny wojskowej przez żołnierzy wiąże się m.in. z przestrzeganiem sposobu odbywania czynnej służby wojskowej oraz obowiązków żołnierzy określonych w rozkazach i decyzjach wydanych w sprawach służbowych o charakterze ogólnym jak i z przestrzeganiem rozkazów sensu stricto, tj. poleceń określonego działania lub zaniechania wydanych służbowo przez przełożonych lub uprawnionych żołnierzy starszych stopniem[6].
Uprzednio obowiązujące w Wojsku Polskim przepisy:
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 sierpnia 1925 r. w sprawie wojskowych przepisów dyscyplinarnych[7]
- Dekret z 7 sierpnia 1939 r. Przepisy dyscyplinarne dla Sił Zbrojnych[8]
- Dekret z 26 czerwca 1945 r. Wojskowe przepisy dyscyplinarne[9]
- Ustawa z 18 stycznia 1951 r. o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej[10]
- Ustawa z 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej[11]
- Ustawa z 4 września 1997 r. o dyscyplinie wojskowej[12]
- Ustawa z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ S.M. Przyjemski, Prawo karne wojskowe, 1999, s. 61.
- ↑ Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).
- ↑ S.M. Przyjemski, Ochrona porządku prawnego w siłach zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Przeszłość, teraźniejszość, perspektywy, 2005, s. 127.
- ↑ Istota dyscypliny wojskowej. Odpowiedzialność żołnierza za naruszenia prawa i zasad dyscypliny wojskowej. Wybrane zagadnienia, Materiał o charakterze profilaktyczno – edukacyjnym, Ministerstwo Obrony Narodowej Departament Wychowania i Promocji Obronności, 2009, s. 15.
- ↑ J. Kunikowski, R. Rosa, L. Wyszczelski, Armia w systemie demokratycznym, 2001, s. 101.
- ↑ M. Czułnowski, S. Małecki, Wojskowe przepisy dyscyplinarne wraz z komentarzem. Część 1, 1999.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 91, poz. 638
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 75, poz. 504
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 37, poz. 219
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 6, poz. 55, z późniejszymi zmianami.
- ↑ Dz.U. z 1992 r. nr 5, poz. 17, z późniejszymi zmianami.
- ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 42, poz. 370, z późniejszymi zmianami.
- ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 1489.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- pod red. Marian Laprus: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 96. ISBN 83-11-06229-3.