Dobra (powiat łobeski)
53°35′08″N 15°18′25″E/53,585556 15,306944
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Rynek miejski w Dobrej z ratuszem i kościołem pw. św. Klary | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
przed 1331 | ||
| Burmistrz |
Krzysztof Wrzesień | ||
| Powierzchnia |
2,37 km² | ||
| Wysokość |
72-92[1] m n.p.m. | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
91 | ||
| Kod pocztowy |
72-210 | ||
| Tablice rejestracyjne |
ZLO | ||
Położenie na mapie gminy Dobra  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu łobeskiego  | |||
| 53°35′08″N 15°18′25″E/53,585556 15,306944
| |||
| TERC (TERYT) |
3218014 | ||
| SIMC |
0978852 | ||
Urząd miejski Rynek 172-210 Dobra | |||
| Strona internetowa | |||
_COA.svg)
Dobra (Dobra koło Nowogardu[3], niem. Daber) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie łobeskim, siedziba władz gminy Dobra. Położone w pasie Pojezierza Zachodniopomorskiego, nad strugą Dobrzenicą.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2305 mieszkańców[4].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]
Miasto leży na pograniczu Wysoczyzny Łobeskiej i Pojezierza Ińskiego, czyli w pasie Pojezierza Zachodniopomorskiego.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 2,37 km²[5].
Dobra jest położona przy drodze wojewódzkiej nr 144 i nr 146, między Chociwlem na południu (14 km) i Nowogardem na północy (17 km).
W granicach administracyjnych miasta znajduje się jezioro Tuczno, w południowo-zachodniej części miasta. W Dobrej ma źródło struga Dobrzenica, która przepływa przez miasto i biegnie w kierunku północnym.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W X-XIII był tu słowiański gród opolny na półwyspie jeziora, obok niego leżała osada palowa (fragmenty tych obiektów archeologowie odnaleźli w latach 60. XX wieku podczas upustu wód z jeziora w pobliżu miasta). W XIII w. treny te zostały zagarnięte przez Brandenburgię, jej lennicy Dziewiczowie rozpoczęli wówczas budowę zamku, wokół niego powstała osada[6]. Prawa miejskie sprzed 1331 roku, pierwsza wzmianka o „civitas” w bulli papieskiej. W XIV w. Dobra i okolice jako lenno stały się na 470 lat własnością rodu von Dewitz. W roku 1647 na skutek epidemii dżumy liczba mieszkańców Dobrej zmniejszyła się z ponad 600 do 48 osób. W XVII i XVIII w mieście miały miejsce bunty przeciwko feudałom. W XVIII rozebrano mury miejskie i umocnienia. Przez Dobrą przechodziły dwie linie Stargardzkiej i Reskiej Kolei Wąskotorowej. Pierwsza z nich ze Stargardu została wybudowana w maju 1895 r., a zamknięta w 2001 r. Druga linia kolei biegała z Dobrej do Łobza, należała ona do Reskiej Kolej Wąskotorowej i została uruchomiona w lipcu 1896 r. Połączenie to funkcjonowało nieprzerwanie do roku 1991[7]. 3 marca 1945 do miasta wkroczyły oddziały I Armii Wojska Polskiego[6].
W 1946 roku zmieniono urzędowo niemiecką nazwę miasta – Daber, na polską nazwę – Dobra[8].
W 2007 roku miasto powiększono o 4,38 ha[9].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Cały obszar Starego Miasta Dobrej został wpisany do rejestru zabytków[10]. Lista zabytków w mieście:
- ruiny zamku von Dewitzów – budowla z XIII w. (budowana w latach ok. 1287–1295). W roku 1308 zniszczony przez Brandenburczyków. W 1338 zamek znalazł się w rękach Ulryka I von Dewitza, który otrzymał go wraz z ziemią doberską przekazaną w lenno przez księcia Warcisława IV. Rodzina von Dewitzów władała zamkiem do 1808 roku. Rozbudowywany przez 530 lat zamek stał się najsilniejszą i najobszerniejszą fortecą księstwa pomorskiego. W roku 1538 Jobst von Dewitz ukończył renowację zamku. Zburzono część pierwotnej budowli, a w jej miejsce wzniesiono dwa budynki – północny (Stary Dom) i południowy (Nowy Dom). W okresie świetności zamek posiadał 13 pokoi, dwie duże sale oraz dwie reprezentacyjne „złote komnaty”, po jednej w obu skrzydłach. Po wojnie trzydziestoletniej północna część zamku została rozdzielona pomiędzy spadkobierców i zaczęła popadać w ruinę. Po okresie napoleońskim południowa część zamku została wysadzona w celu pozyskania materiału budulcowego. W roku 1846 ruiny i majątek von Dewitzów wykupił Karol Juliusz Luepcke. W roku 1862 rozpoczął konserwację obiektu, którą ukończył w latach 1905–1906 generał Henryk von Diest.
- kościół św. Klary – „według K. Kality-Skwirzyńskiej, budowany był w trzech etapach. W pierwszej połowie XV wieku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W drugim etapie – od końca XV do początku XVI wieku – wybudowano korpus nawowy, kaplicę z lożą kolatorską i kaplicę NMP. Sklepienia założono dopiero po wielkim pożarze w 1539 r. Najmłodszym elementem jest dzwonnica wybudowana w końcu XIX wieku.”[11]
- budynek mieszkalny przy ul. Kościuszki 3
- Pensjonat „Taber” (ul. Kościuszki 4) – najstarszy budynek mieszkalny wybudowany na przełomie XVII i XVIII wieku. Obecnie pełni funkcję pensjonatu, wcześniej urzędu stanu cywilnego.
- dom przy ul. Bohaterów Westerplatte 25
- stacja kolei wąskotorowej
- park dworski
Kultura i oświata
[edytuj | edytuj kod]
W lipcu na Rynku ma miejsce dwudniowy Jarmark Doberski, będący imprezą o charakterze rodzinnym. Impreza odbywa się od 1999 roku i nawiązuje do średniowiecznych jarmarków w Dobrej. Towarzyszy mu inscenizacja bitwy o zamek i biesiady rycerskiej, konkurs w jedzeniu Kiełbasy Doberskiej, turnieje rycerskie, biegi uliczne, rowerowe wyścigi przełajowe Szlakiem Olbrzymów, warsztaty taneczne. Program imprezy jest kierowany zarówno dla dorosłych dzieci i młodzieży. W czasie jarmarku odbywają się występy sceniczne, gry i zabawy, warsztaty garncarskie, przejażdżki konne[12].
Od 2006 roku na przełomie stycznia i lutego organizowany jest Rycerski Zjazd Zimowy, na który przybywają bractwa rycerskie goszczące latem w czasie Jarmarku Doberskiego.
W mieście znajduje się szkoła podstawowa oraz Gimnazjum im. Unii Europejskiej.
W Bibliotece Publicznej w Dobrej znajduje się Muzeum Ziemi Doberskiej, które powstało w 2005 roku i mieści się w dwóch salach. Najstarszym eksponatem w muzeum jest neolityczny toporek, który został wykopany na polu niedaleko wsi Krzemienna. Inne ciekawe eksponaty to bardzo stary zestaw narzędzi stolarskich i z XIX w. maszyna do pisania. W drugiej sali są eksponaty związane z powojenną historią miasta. Znajduje się tutaj np. oryginalne wyposażenie biura organizacji przesiedleńczej (PUR), dokumenty i szczegółowe opisy gospodarstw w gminie Dobra, akty nadania ziemi, przedmioty użytku codziennego, wyposażenie zakładu kowalskiego, krawieckiego, fryzjerskiego i inne[13].
Ludzie urodzeni w Dobrej
[edytuj | edytuj kod]- Jobst von Dewitz (ur. 1491 w Dobrej, zmarł 20 lutego 1542 w Wolgast) - był radcą książęcym i kanclerzem na Pomorzu-Wolgast
- Zbigniew Miler (ur. 1954 w Dobrej) - nauczyciel, historyk i regionalista. Autor i współautor kilku książek i setek artykułów o tematyce historycznej. Popularyzator turystyki wśród dzieci i młodzieży.
- Marek Walesiak (ur. 17 czerwca 1957 r. w Dobrej) – polski ekonomista, specjalizujący się w badaniach marketingowych, ekonometrii, klasyfikacji i analizie danych; nauczyciel akademicki związany z uczelniami we Wrocławiu, Jeleniej Górze i Kielcach.
Ludzie związani z Dobrą
[edytuj | edytuj kod]- Stephan Berend von Dewitz (ur. 21 marca 1672, zm. 8 marca 1728) – był pruskim starostą (Landrat). Do śmierci kierował powiatem Daber-Naugard-Dewitz na Pomorzu Zachodnim
- Christian Heinrich von Dewitz (ur. 4 czerwca 1698 w Daber, zm. 26 lutego 1774 tamże) był pruskim starostą (Landrat) w okręgu Daber-Naugard-Dewitz na Pomorzu Zachodnim.
Sport
[edytuj | edytuj kod]
W mieście istnieje działa Miejsko-Gminny Ludowy Klub Sportowy „Sarmata” Dobra. Obecnie występuje on w IV lidze zachodniopomorskiej. Klub został założony w 1946 roku i ma barwy klubowe czerwony, biały i czarny[14]. Miasto posiada stadion piłkarski przy ulicach Sportowej i Wojska Polskiego o wymiarach płyty głównej 105 × 64 m i trybunach z 400 miejscami siedzącymi[15]. Przy stadionie znajduje się także boisko boczne.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Struktura demograficzna mieszkańców Dobrej wg danych z 31 grudnia 2008[16]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 2320 | 100 | 1211 | 52,2 | 1109 | 47,8 |
| Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 513 | 22,11 | 252 | 10,86 | 261 | 11,25 |
| Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 1444 | 62,24 | 685 | 29,53 | 759 | 32,72 |
| Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 363 | 15,65 | 274 | 11,81 | 89 | 3,84 |
- Piramida wieku mieszkańców Dobrej w 2014 roku[2].
Transport
[edytuj | edytuj kod]W mieście krzyżuje się droga wojewódzka nr 146 z drogą wojewódzką nr 144, która łączy Chociwel i Nowogard.
Miasto posiada nieczynną stację kolei wąskotorowej Dobra Nowogardzkie. Do 2001 roku łączyła kolej miasto ze Stargardem. Stargardzka Kolej Wąskotorowa została zbudowana w 1895 r. i do 1991 roku linia prowadziła dalej z Dobrej do Reska i do Łobza.
W latach 1902–1945 istniała także normalnotorowa linia kolejowa do Nowogardu.
Administracja
[edytuj | edytuj kod]Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Dobrej zasiada 15 radnych[17]. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy Rynku.
Burmistrzowie Dobrej:
- Stanisław Glin (od 2002 do 2004)[18]
- Barbara Ewa Wilczek (od 2004 do 2014)
- Piotr Remigiusz Hebda (od 2014 do 2018)
- Krzysztof Wrzesień[19] (od 2018)
Mieszkańcy Dobrej wybierają radnych do sejmiku województwa w okręgu II. Parlamentarzystów wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do województwa szczecińskiego. W latach 1954–1972 miasto było siedzibą władz gromady Dobra. Do 2001 roku w powiecie goleniowskim, a obecnie w powiecie łobeskim.
Ludzie związani z Dobrą
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa wysokości i głębokości [1].
- ↑ a b Dobra w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Dla odróżnienia od Dobrej Szczecińskiej.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ a b Czesław Piskorski „Pomorze Zachodnie, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1980 s. 129 ISBN 83-217-2292-X.
- ↑ Historia Dobrej [2].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262, s. 2).
- ↑ (§ 3.5) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2006 r. (Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972).
- ↑ Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. 81.
- ↑ Zbigniew Miler, Dobra i okolice, Szczecin: Wydawnictwo Grapus, 1998, s. 43, ISBN 83-908059-5-2, OCLC 749768784.
- ↑ Program. Biuro Jarmarku Doberskiego. [dostęp 2010-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-22)].
- ↑ Muzeum Gmina Dobra, [dostęp 2018-05-01].
- ↑ Sebastian Czapiewski, Mateusz Marszalec: Barwy klubowe. [w:] MG LKS Sarmata Dobra [on-line]. [dostęp 2010-10-15].
- ↑ Stadion. [w:] Strona klubu SarmataDobra.com [on-line]. [dostęp 2010-10-15].
- ↑ Dane dla jednostki podziału terytorialnego. [w:] Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny.
- ↑ Rada Miejska w Dobrej. Państwowa Komisja Wyborcza, 2006. [dostęp 2009-09-30].
- ↑ Odwołany w referendum w 2004 roku.
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe 2018. [dostęp 2020-01-18].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Urząd Miejski w Dobrej
- Historia Żydów w Dobrej. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. na portalu Wirtualny Sztetl
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
