Balon obserwacyjny
Balon obserwacyjny – balon, zazwyczaj na uwięzi, służący do obserwacji pola walki, w szczególności do kierowania ogniem artylerii. Użytkowane od końca XVIII wieku, największą rolę odegrały w czasie I wojny światowej.
Balon pozwalał na obserwację pola walki ponad przeszkodami terenowymi. Jako pierwsi skorzystali z tej możliwości Francuzi, wykorzystując balony napełnione wodorem. W 1793 utworzono Première compagnie d’aérostiers militaire (Pierwszą Kompanię Balonową) w Meudon. Przeprowadzone w marcu 1794 próby wykazały, że z wysokości 450 metrów można dostrzec detale topograficzne z odległości 10 kilometrów, a oddziały wojska nawet z 22 kilometrów. Załogę tych balonów stanowiło dwóch ludzi, którzy zrzucali na ziemię meldunki w woreczkach, lub przekazywali je z użyciem flag sygnałowych[1].
Jeden z balonów kompanii, L'Entreprenant został wykorzystany do rozpoznania w czasie bitwy pod Fleurus, 26 czerwca 1794. Podczas tego pierwszego w historii lotu rozpoznawczego, jego załogę stanowili kapitan Jean-Marie-Joseph Coutelle i generał Antoine Morlot[2]. Dwa lata później, w czasie bitwy pod Würzburgiem balon L'Intrépide wpadł w ręce austriackie; ten najstarszy zachowany wojskowy pojazd powietrzny znajduje się w Heeresgeschichtliches Museum w Wiedniu.
Ze względu na niewielką skuteczność rozpoznania i kłopoty z użyciem (napełnianie balonu trwało nawet 50 godzin), w roku 1799 oddział balonowy rozwiązano[1]. Pomysł jednak zyskał uznanie i balony obserwacyjne były wykorzystywane w czasie bitwy pod Solferino, wojny secesyjnej czy wojny francusko-pruskiej[3].
Słabością sferycznych balonów była ich niestabilność podczas wietrznej pogody. By temu zaradzić, Niemcy stworzyli stabilizowane balony Parsevala-Sigsfelda, a Francuzi balony Caquota[3].
Ze względu na wielką rolę zmasowanego ognia artylerii prowadzonego na daleki dystans w czasie I wojny światowej balony obserwacyjne odgrywały bardzo znaczącą rolę. Używane były zarówno przez wojska lądowe, jak i przez floty, na przykład przez brytyjskie monitory ostrzeliwujące wybrzeża Flandrii[3]. W 1918 marine nationale posiadała około 200 balonów obserwacyjnych systemu Caquota i 24 okręty z oprzyrządowaniem do ich użycia[4].
Balony obserwacyjne, mimo swej wielkości, były trudne do zniszczenia ogniem artylerii[3]. Stały się więc celem ataków myśliwców, choć były zazwyczaj dobrze bronione ogniem artylerii przeciwlotniczej[5]. Niektórzy piloci wyspecjalizowali się w ich zwalczaniu[4]; opracowywano też specjalne „bronie przeciwbalonowe”, jak rakiety Le Prieur czy pociski Pomeroya. Ze względu na zagrożenie załogi balonów były standardowo wyposażane w spadochrony (w przeciwieństwie do załóg samolotów, które wyposażono w spadochrony pod sam koniec wojny)[5]. Wykorzystywano też motorowe wyciągarki, które w razie zagrożenia ściągały balon szybko na ziemię[4].
W okresie międzywojennym wiele państw utrzymywało oddziały balonowe. W Polsce wojska balonowe utworzono w roku 1919. Rozwój lotnictwa spowodował, że w czasie II wojny światowej stały się one zbyt wrażliwe na ataki i zrezygnowano z nich na rzecz samolotów rozpoznawczych. Balony nie wyszły jednak całkowicie z użycia. Współcześnie używa się bezzałogowych balonów obserwacyjnych i sterowców wyposażonych w kamery (na przykład podczas operacji w Afganistanie)[6].
-
Najstarszy zachowany wojskowy pojazd powietrzny L'Intrépide -
-
Brytyjski balon w czasie II wojny burskiej -
HMS Erin z balonem Caquot na rufie -
Sekwencja ukazująca zestrzelenie balonu systemu Persevala -
Współczesny bezzałogowy balon do obserwacji radarowej, systemu TARS
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Balloon Busters – lista asów myśliwskich specjalizujących się w zwalczaniu balonów
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b David Hollins: Balloons, Observation. W: Gregory. Fremont-Barnes: The encyclopedia of the French revolutionary and Napoleonic Wars: a political, social, and military history. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2006, s. 109-110. ISBN 1-85109-651-5.
- ↑ Ege 1973 ↓, s. 22.
- ↑ a b c d Holland Thompson: The World's greatest war from the outbreak of the war to the Treaty of Versailles. New York: Grolier, 1920, s. 243-244. (ang.).
- ↑ a b c Ege 1973 ↓, s. 168.
- ↑ a b Ege 1973 ↓, s. 129.
- ↑ Walter Pincus: High-Tech Balloon to Help Forces Keep Watch. [w:] The Washington Post [on-line]. 20 sierpnia 2009. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
- Lennart Ege, Balloons and airships 1783-1973, London: Blandford Press, 1973, ISBN 0-7137-0568-X, ISBN 978-0-7137-0568-3 (ang.).