Abdul Qadeer Khan
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1936 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 października 2021 |
| Zawód, zajęcie | |
Abdul Qadeer Khan (urdu عبدالقدیر خان; ur. 1 kwietnia 1936 w Bhopalu[1], zm. 10 października 2021 w Islamabadzie[2]) – pakistański inżynier i naukowiec, twórca pakistańskiego programu atomowego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1952 wyemigrował z Indii do Pakistanu Zachodniego. W 1960 ukończył studia na kierunku metalurgia na Uniwersytecie w Karaczi. Kontynuował studia za granicą, uzyskując w 1972 doktorat z inżynierii metalurgii na Katholieke Universiteit Leuven[1].
Od 1972 pracował w brytyjsko-holendersko-niemieckim konsorcjum atomistycznym URENCO[1]. 17 września 1974 napisał, przekazany za pośrednictwem pakistańskiej ambasady w Belgii, list do premiera Pakistanu Zulfikara Alego Bhutto z ofertą pomocy w uzyskaniu przez to państwo broni jądrowej[3][1]. W liście tym przekonywał, że wykorzystanie wzbogaconego uranu jest lepszą drogą do uzyskania bomby niż polegające na reaktorach zastosowanie plutonu (nad czym prowadzono już w Pakistanie prace)[1]. W grudniu 1974 Abdul Qadeer Khan spotkał się z Bhutto i przekonał premiera do podjęcia programu budowy bomby atomowej[1][3].
Początkowo współpracował z Pakistańską Komisją Energii Atomowej, ale po nieporozumieniach z jej szefem, Munirem Ahmadem Khanem, premier Bhutto przekazał mu w lipcu 1976 kontrolę nad laboratorium (projekt 706) w Kahucie[1][3]. Pakistan dołączył do klubu atomowego 28 maja 1998, po udanej próbie w Chaghi w Beludżystanie[3][4].
31 stycznia 2004 został aresztowany pod zarzutem transferu technologii nuklearnych do krajów trzecich[3]. Początkowo zaprzeczał swemu zaangażowaniu w proliferację broni jądrowej, jednak 4 lutego w wystąpieniu telewizyjnym przyjął na siebie „całą odpowiedzialność” i poprosił naród o „akt łaski“[3]. Następnego dnia został ułaskawiony przez prezydenta Perveza Musharrafa, jednak do 2009 pozostawał w areszcie domowym[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Abdul Qadeer Khan, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-10-20] (ang.).
- ↑ Nuclear scientist Dr Abdul Qadeer Khan laid to rest in Islamabad. dawn.com. [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Dr Abdul Qadeer Khan. Story Of Pakistan. [dostęp 2019-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-05)]. (ang.).
- ↑ Pakistan: A Nuclear Power. Story Of Pakistan. [dostęp 2019-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-20)]. (ang.).