36 Łużycki Pułk Zmechanizowany

36 Pułk Zmechanizowany
	; Znak na pojazdach pułku
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1967
Rozformowanie	1990
	Tradycje
Rodowód	39 Pułk Zmechanizowany
Kontynuacja	36 Pułk Zmechanizowany LA; 3 Brygada Pancerna; 36 Brygada Zmechanizowana
	Organizacja
Numer	JW 3126
Dyslokacja	Trzebiatów
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	8 Dywizja Zmechanizowana

36 Łużycki Pułk Zmechanizowany – oddział zmechanizowany Sił Zbrojnych PRL.

Powstał na podstawie rozkazu Nr 07/MON Ministra Obrony Narodowej z 4 maja 1967 w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oddziałów frontowych oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek (Dz. Rozk. Tjn. MON Nr 5, poz. 21) w wyniku przemianowania 39 Pułku Zmechanizowanego.

Wchodził w skład 8 Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej^[3].

Stacjonował w garnizonie Trzebiatów.

Pułk w wydarzeniach grudniowych 1970 roku

W godzinach rannych 15 grudnia 1970 roku wprowadzono w pułku stanu podwyższonej gotowości bojowej. O 13.00 wydano rozkaz przegrupowania jednostki w rejon Gdańska^[4].

W nocy na 16 grudnia pułk otrzymał zadanie być w gotowości wejścia do działań i rozśrodkowac się w rejonie Gdańsk-Emaus^[5]. O 14.00 szef Sztabu Generalnego WP rozkazał dowódcy 8 DZ przegrupować 36 pułk zmechanizowany do rejonu Kamienny Potok i tam przekazać go dyspozycji dowódcy Marynarki Wojennej^[6]. Generał Chocha o 19.05 16 grudnia wydał polecenie dowódcy Marynarki Wojennej by siłami 36 pz zorganizować ochronę najważniejszych instytucji i obiektów na terenie Gdyni^[7]. W godzinach nocnych 36 pz zorganizował ochronę^[8]:

Stoczni Remontowej – siłami 2 batalionu piechoty zmotoryzowanej
Miejskiej Rady Narodowej – siłami 9 kompanii piechoty zmotoryzowanej wzmocnionej czołgami
poczty przy ul. Harcerskiej – siłami 3 kompanii wsparcia i baterii przeciwpancernych pocisków kierowanych
KM PZPR, Banku i Poczty – siłami 1 kompanii piechoty zmotoryzowanej wzmocnionej czołgami
7 kompania piechoty zmotoryzowanej z kompanią saperów otrzymała zadanie ześrodkowania się w pobliżu Pogotowia Ratunkowego w gotowości do działania.

Pozostałe pododdziały 36 pz rozmieszczono w rejonie Skwer Kościuszki jako odwód.

Na żądanie przewodniczącego WRN Tadeusza Bejma 7 kpz z plutonem czołgów przegrupowano ostatecznie z rejonu Pogotowia Ratunkowego i użyto do blokowania skrzyżowania ulic Marchlewskiego, Czechosłowackiej i Polskiej w okolicach przejścia pod wiaduktem^[9].

17 grudnia na terenie Gdyni burzliwe zajścia miały miejsce w rejonach: Stoczni Remontowej, Komitetu Miejskiego PZPR, Pogotowia Ratunkowego, Miejskiej Rady Narodowej i CPN, ochranianych przez pododdziały MW i 36 pz. Mimo groźnej sytuacji, jaka wytworzyła się w tych rejonach miasta, oraz żądań wiceministra spraw wewnętrznych gen. Szlachcica, żołnierze nie użyli broni przeciw demonstrantom, W rozładowaniu dramatycznej sytuacji pomogły w dużym stopniu urządzenia akustyczne przez które dowódcy grup nawoływali manifestantów do niepodchodzenia do ochranianych przez wojsko obiektów^[10].

21 grudnia dowódca POW gen. Kamiński wydał rozkaz całkowitego wyprowadzenia wojska i Trójmiasta. Zgodnie z planem 24 grudnia 1970 roku do 4.00 wszystkie jednostki biorące udział w akcji na terenie Trójmiasta powróciły do swoich koszar^[11].

Żołnierze pułku

Z tym tematem związana jest kategoria: Oficerowie 36 Łużyckiego Pułku Zmechanizowanego.

Dowódcy pułku

ppłk Jerzy Gierlicz (do roku 1986)
ppłk dypl. Robert Jabłoński (do 1991)
ppłk dypl. Piotr Czerwiński

Skład (lata 80. XX w)

Dowództwo i sztab
- 3 x bataliony zmechanizowane
  - 3 x kompanie zmechanizowane
  - kompania wsparcia
  - pluton plot
  - pluton łączności
- batalion czołgów
  - 3 kompanie czołgów
  - pluton łączności
- kompania rozpoznawcza
- bateria haubic 122mm
- bateria ppanc
- kompania saperów
- bateria plot
- kompania łączności
- kompania zaopatrzenia
- kompania remontowa
- kompania medyczna
- pluton chemiczny
- pluton ochrony i regulacji ruchu

Przeformowanie

W 1990 roku przeformowany na pułk zunifikowany przyjął nazwę 36 Pułku Zmechanizowanego Legii Akademickiej.

W 1994 przekształcony w 3 Brygadę Pancerną. Następnie zmieniono numer brygady na 36, by w końcu przekształcić ją w jednostkę zmechanizowaną o nazwie 36 Brygada Zmechanizowana im. Legii Akademickiej

Przekształcenia

39 pułk piechoty → 39 zmotoryzowany pułk piechoty → 39 pułk zmechanizowany → 36 Łużycki pułk zmechanizowany → 36 pułk zmechanizowany Legii Akademickiej → 3 Brygada Pancerna → 36 Brygada Pancerna → 36 Brygada Zmechanizowana → 3 batalion zmechanizowany Legii Akademickiej

Uwagi

↑ z prawej strony kreski umieszczony był znak (cyfra lub litera) określający pododdział pułku.

Przypisy

↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 354.
↑ Wojtaszak i Kozłowski 2001 ↓, s. 224.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 47.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 51.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 58.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 59-60.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 59.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 60.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 62.
↑ Nalepa 1990 ↓, s. 63.

Bibliografia

Edward Kospath-Pawłowski: 8 dywizja piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1995. ISBN 83-85621-71-7.
Kazimierz Kozłowski: Pomorze Zachodnie w latach 1945 – 2010. T. I. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2012. ISBN 978-83-7241-870-8.
Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
Edward Jan Nalepa: Wojsko polskie w Grudniu 1970 roku. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07904-8.
Jan Edward Nalepa: Grudzień 1970 w dokumentach wojskowych. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-022-7.
Odtajnione dokumenty Grudnia 1970. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 1, 2001. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.

[1] z prawej strony kreski umieszczony był znak (cyfra lub litera) określający pododdział pułku.

[2] Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu

[CITEREFKozłowski2012354-3] Kozłowski 2012 ↓, s. 354.

[CITEREFWojtaszakKozłowski2001224-4] Wojtaszak i Kozłowski 2001 ↓, s. 224.

[CITEREFNalepa199047-5] Nalepa 1990 ↓, s. 47.

[CITEREFNalepa199051-6] Nalepa 1990 ↓, s. 51.

[CITEREFNalepa199058-7] Nalepa 1990 ↓, s. 58.

[CITEREFNalepa199059-60-8] Nalepa 1990 ↓, s. 59-60.

[CITEREFNalepa199059-9] Nalepa 1990 ↓, s. 59.

[CITEREFNalepa199060-10] Nalepa 1990 ↓, s. 60.

[CITEREFNalepa199062-11] Nalepa 1990 ↓, s. 62.

[CITEREFNalepa199063-12] Nalepa 1990 ↓, s. 63.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Rodowód	Związek Patriotów Polskich PSZ w ZSRR (1943–1944) Armia Ludowa
Instytucje centralne	Naczelne Dowództwo (1944) Sztab Główny ND Główny Sztab Formowania Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Główne Kwatermistrzostwo
Formacje	1 AWP 2 AWP piechota na froncie wsch. broń pancerna na froncie wsch. artyleria na froncie wsch. Wojska Ochrony Pogranicza Wojskowa Służba Wewnętrzna
Struktura organizacyjna	OdB 1 Korpusu PSZ w ZSRR OdB WP w 1949 OdB WP w okresie stalinizmu OdB WP na przełomie lat 50/60 XX w. WP w latach 80.
Działania wojsk	bitwa pod Lenino przyczółki pod Dęblinem i Puławami przyczółek warecko-magnuszewski przyczółki warszawskie Praga Warszawa przełamanie Wału Pomorskiego operacja pomorska bitwa o Kołobrzeg forsowanie Nysy operacja łużycka forsowanie Odry operacja berlińska GO Rzeszów akcja „Wisła” GO Wisła Poznański Czerwiec Operacja „Dunaj” Grudzień 1970 wzgórza Golan stan wojenny w Polsce
Stalinizm w wojsku	Główny Zarząd Informacji obława augustowska walka z partyzantką niepodległościową i antykomunistyczną proces Tatar-Utnik-Nowicki proces generałów Uroczysko Baran Wojskowy Korpus Górniczy Kwatera na Łączce
Szkolnictwo wojskowe	ASG WAP WAT WAM WSOWOP WSOWZ SOR TOSWLot COS WSW