24 Pułk Artylerii Pancernej

24 Pułk Artylerii Pancernej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1949
Nazwa wyróżniająca	Drezdeński
	Tradycje
Nadanie sztandaru	9 lutego 1945
Kontynuacja	24 Drezdeński pcz; das 34 BKPanc
	Organizacja
Numer	JW 2768
Dyslokacja	Opole
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	wojska pancerne
Podległość	Śląski Okręg Wojskowy
	Odznaczenia

24 Drezdeński Pułk Artylerii Pancernej (24 papanc) – oddział artylerii samobieżnej ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

4 lipca 1944 roku, we wsi Polewichoje pod Berdyczowem, sformowany został 24 pułk artylerii samobieżnej. Jednostka zorganizowana została według sowieckiego etatu Nr 010/462, w składzie 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego^[4]. Zaprzysiężenia dokonano w Nowinach pod Chełmem 26 października 1944^[4].

2 lipca 1946 roku oddział otrzymał nazwę wyróżniającą „Drezdeński”^[5]. W tym samym dniu został odznaczony Orderem Krzyża VM V kl^[6]. 19 lutego 1947 roku przeformowany został w 24 Drezdeński pułk artylerii pancernej. Po wojnie skoszarowany w Opolu przy ulicy Niemodlińskiej.

Rozkaz Dowódcy Wojsk Lądowych nr 0013/Panc z 22 kwietnia 1949 nakazywał dowódcy OW-IV w terminie do 1 lipca 1949 rozformować 24 pułk artylerii pancernej. Zgodnie z rozkazem pułk miał przekazać 21 dział SU-85 wraz załogami do 8 pułku czołgów, a dwa działa SU-85 do filii Centralnej Składnicy Sprzętu Pancernego w Elblągu^[7].

Obsada personalna pułku

Obsada okresu wojny^[8]:

Dowódcy:

mjr Pietrow (p.o. 25 VII – 12 VIII 1944)
ppłk Paweł Szernucha (12 VIII – 12 X 1944)
płk Wiktor Maksimowicz Artemienko^[9] (23 X 1944 – † 17 IV 1945)
mjr Grzegorz Kudinow (p.o. 17 – 30 IV 1945)
płk Teodor Kolesnik (od 30 IV 1944)
ppłk Obodziński^[10]

Zastępcy dowódcy do spraw politycznych:

por. Leonid Golenko (od 14 VIII 1944)

Szefowie sztabu:

mjr Wasyl Słoniecki (12 VIII – 4 XII 1944)
kpt. Paweł Tkacz (15 XII 1944 – 14 III 1945)
mjr Grzegorz Kudinow (od 14 III 1945)

Oficerowie:

ppor. Aleksander Pakentreger

Struktura organizacyjna pułku

dowództwo (jedno działo SU-85);
sztab z plutonem dowodzenia (1 samochód pancerny BA-64) i plutonem saperów;
kwatermistrzostwo z plutonem transportowym, plutonem zaopatrzenia, plutonem remontowym, plutonem sanitarnym i drużyną gospodarczą;
4 baterie dział pancernych

Etatowo pułk posiadał:

Na wyposażeniu:

21 dział pancernych SU-85;
1 samochód pancerny BA-64;
105 karabinków;
91 pistoletów maszynowych;
2 motocykle;
43 różnych samochodów;
2 ciągniki ewakuacyjne;
2 radiostacje.

Marsze i działania bojowe

Z rejonu Chełma pułk przesunięto na początku lutego 1945 roku do Guzowa pod Żyrardowem, a na początku marca do Myśliborza. 20 marca przeszedł do rejonu Oleśnicy i 6 kwietnia zajął linię obrony przechodzącą przez Miodary, a 10 kwietnia przesunięto go do Dobrej pod Bolesławcem^[4].

W związku z operacją berlińską 15 kwietnia pułk zgrupował się nad Nysą Łużycką w Jagodzinie, 6 km na wschód od Rothenburga. W dniu tym pułk miał wspierać w operacji 4 Brygadę Pancerną, sforsować Nysę i nacierać w kierunku Diehsa, Budziszyn. 16 kwietnia, współdziałając z 4 BPanc sforsował Nysę i osiągnął Uhsmannsdorf. Następnego dnia podczas forsowania rzeki Weisser Schöps poległ dowódca płk Wiktor Artomienko. 18 kwietnia pułk przemaszerował przez Niesky, Trebus do rejonu Stockteich. Na rozkaz dowódcy 1 Korpusu Pancernego 19 kwietnia przeszedł na stanowiska ogniowe do rejonu Diehsa, Ödernitz, a 20 kwietnia w okolice Ullersdorf, Niesky, po czym odrywając się od nieprzyjaciela wykonał marsz na kierunku Niesky, Diehsa, Gebelzig i 21 kwietnia zgrupował się w Grossdubrau. Po przejściu Welka, Göda, Bischofswerda osiągnął Radeberg, a następnie na rozkaz dowódcy 1 KPanc przerwał pościg za nieprzyjacielem i zawrócił do rejonu wyjściowego i 23 kwietnia dotarł do Kleinwelka. Następnie wszedł w skład odwodu dowódcy 1 KPanc zajmując stanowiska ogniowe w rejonie Neu Teichnitz z zadaniem prowadzenia ognia zaporowego w kierunku: Budziszyn, Klein, Neu Mahlswitz. Po długotrwałych i zaciekłych walkach w tym rejonie pułk odszedł do Quoos. 26 kwietnia został podporządkowany 8 Dywizji Piechoty otrzymując zadanie wzmocnienia doraźnie zorganizowanej obrony na rubieży Crostwitz, Grosswelka, a następnie zajął stanowiska ogniowe w rejonach: Neudorf, Holsha, Holschdubrau pozostając tam do 7 maja. Ze wspomnianych stanowisk pułk wspierał również jednostki 5 Dywizji Piechoty.

W związku z operacją praską pułk wraz z 4 BPanc zgrupował się w rejonie Ralbitz w gotowości do natarcia w kierunku Bischofswerda, Neustad, a 8 maja osłaniał skrzydło 2 Armii WP i 1 KPanc z kierunku Budziszyna. 9 maja kontynuował natarcie w kierunku Bad Schandau, Českǎ Kamenice, Žandov, a 10 maja zgrupował się w Mělniku^[4]. Po zakończeniu działań przebywał w rejonie Pietrowic. Zgodnie z rozkazem z 18 maja pułk wrócił do kraju i rozlokował się w majątku Marchwacz pod Kaliszem^[4].

Sztandar pułku

Sztandar, ufundowany przez społeczeństwo Chełma, wręczono pułkowi 9 lutego 1945 roku. Z rąk prezydenta Chełma sztandar odebrał dowódca pułku, płk Wiktor Artiemienko, przekazując go sztandarowemu – st. sierż. Józefowi Nowakowi^[11].

Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 92 × 95 cm, obszyty z trzech stron frędzlą żółtą, przymocowany do drzewca za pomocą pięciu pasków skórzanych zapinanych na klamerki i trzech pętli z żółtego jedwabnego sznura. Drzewce z jasnego, politurowanego drewna łączone z dwóch części za pomocą mosiężnych okuć. Głowica w kształcie płaskiego, srebrzonego orła wspartego na cokole skrzynkowym, na którym wyryto: "24 P.A.S.". Przy drzewcu żółty sznur jedwabny zakończony dwoma chwastami^[11].

Strona główna:
Dwie strefy: górna-czarna, dolna-czerwona. Na strefach, pośrodku, napis haftowany żółtą nicią: "ZA WOLNOŚĆ NASZĄ I WASZĄ"; MIASTO CHEŁM 24 PUŁKOWI ARTYLERII SAMOCHODOWEJ. Po bokach czarnej strefy aplikowane i haftowane tarcze z orłem polskim typu orła 1 Dywizji Piechoty, oraz herb Chełma. U dołu strefy czerwonej aplikowany i haftowany wizerunek działa pancernego^[11].

Strona odwrotna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku haftowany żółtą nicią napis: "HONOR I OJCZYZNA" w otoku wieńca laurowego aplikowanego z żółtego jedwabiu i haftowanego żółto-beżową nicią. Na białych polach haftowane żółtą nicią cyfry "24" w otoku wieńców laurowych^[11].

Tradycje pułku

30 września 1967 tradycje 24 Drezdeńskiego pułku artylerii pancernej przyjął 24 Drezdeński pułk czołgów średnich ze Stargardu Szczecińskiego^[a].

Z dniem 3 grudnia 2008 dywizjon artylerii samobieżnej 34 Brygady Kawalerii Pancernej przejął dziedzictwo tradycji 24 pułku artylerii samobieżnej z lat 1944–1947 i 24 Drezdeńskiego pułku artylerii pancernej z lat 1947-1949 oraz przyjął nazwę wyróżniającą „Drezdeński”^[b].

Uwagi

↑ Rozkaz Nr 025/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 1967 r. w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek (Dz. Roz. Tjn. MON Nr 10, poz. 53.
↑ Decyzja Nr 494/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 listopada 2008 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i przyjęcia nazwy wyróżniającej przez dywizjon artylerii samobieżnej 34 Brygady Kawalerii Pancernej w: Dziennik Urzędowy MON Nr 21 z 18 listopada 2008 r., poz. 273. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Przypisy

↑ Rozkaz organizacyjny Naczelnego Dowódcy WP nr 053/Org. z 30.3.1946 roku
↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy
↑ ^a ^b Kajetanowicz 2005 ↓, s. 428.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Komornicki 1987 ↓, s. 196–200.
↑ Rozkaz ND WP 598
↑ Rozkaz ND WP nr 597
↑ Piotrowski 2003 ↓, s. 143.
↑ Kaczmarek 1978 ↓, s. 712.
↑ Ros. Полковник Виктор Максимович АРТЕМЕНКО.
↑ Piotrowski 2003 ↓, s. 252.
↑ ^a ^b ^c ^d Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 124–128.

Bibliografia

Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Kazimierz Kaczmarek: Druga Armia Wojska Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń, Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
Janusz Magnuski, Wozy bojowe LWP 1943-1983, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985, ISBN 83-11-06990-5
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy : przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydaw. TRIO : Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.

[12] Rozkaz Nr 025/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 1967 r. w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek (Dz. Roz. Tjn. MON Nr 10, poz. 53.

[13] Decyzja Nr 494/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 listopada 2008 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i przyjęcia nazwy wyróżniającej przez dywizjon artylerii samobieżnej 34 Brygady Kawalerii Pancernej w: Dziennik Urzędowy MON Nr 21 z 18 listopada 2008 r., poz. 273. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

[1] Rozkaz organizacyjny Naczelnego Dowódcy WP nr 053/Org. z 30.3.1946 roku

[2] Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy

[CITEREFKajetanowicz2005428-3] Kajetanowicz 2005 ↓, s. 428.

[CITEREFKomornicki1987196–200-4] Komornicki 1987 ↓, s. 196–200.

[5] Rozkaz ND WP 598

[6] Rozkaz ND WP nr 597

[CITEREFPiotrowski2003143-7] Piotrowski 2003 ↓, s. 143.

[CITEREFKaczmarek1978712-8] Kaczmarek 1978 ↓, s. 712.

[9] Ros. Полковник Виктор Максимович АРТЕМЕНКО.

[CITEREFPiotrowski2003252-10] Piotrowski 2003 ↓, s. 252.

[CITEREFBigoszewskaWiewióra1974124–128-11] Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 124–128.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[b]

Korpusy pancerne	1 Drezdeński Korpus Pancerny
Brygady pancerne	1 2 3 4 16
Pułki czołgów	1 Warszawski pułk czołgów 2 pułk czołgów 3 szkolny pułk czołgów
Pułki czołgów ciężkich	4 pułk czołgów ciężkich 5 pułk czołgów ciężkich 6 pułk czołgów ciężkich
Bataliony rozpoznawcze	1 Warszawski batalion rozpoznawczy 2 motiocykowy batalion rozpoznawczy
Pułki artylerii pancernej	13 24 25 27 28 (23)
Dywizjony artylerii pancernej	1 2 3 4 5 6 7 10 11 12 13
Wyposażenie	T-70 T-34/76 T-34/85 IS-2 SU-57 SU-76 SU-85 ISU-122 ISU-152 BA-64 BA-20

Wojska Lądowe	Polskie fronty Polskie armie Polskie korpusy Polskie dywizje Wojsko Polskie 1918-1921 Dywizja piechoty w 1920 Dywizja piechoty w 1939 Brygada kawalerii w 1939 Pułk kawalerii w 1939 Brygada ON w 1939 Dywizja piechoty AP w ZSRR w 1941 Brygada kawalerii LWP w 1944 Dywizja Pancerna PSZ w 1944 1 Brygada Spadochronowa PSZ w 1944 Dywizja piechoty PSZ w 1944 Dywizja piechoty LWP w 1945 1 Korpus Pancerny LWP w 1945 Dywizja zmechanizowana w latach 80. XX wieku
Siły Powietrzne	Polskie dywizje Polskie pułki lotnicze Lotnictwo polskie w 1920 Lotnictwo polskie w 1939 Lotnictwo polskie we Francji Lotnictwo polskie w Wielkiej Brytanii
Marynarka Wojenna	Flotylla okrętów Brygada okrętów Dywizjon okrętów Grupa okrętów