1843
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1843
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 24 stycznia – została założona Politechnika Lwowska.
- 15 sierpnia – do Szczecina wjechał pierwszy pociąg z Berlina, inaugurując kolej na Pomorzu.
- 29 października – otwarto linię kolejową Wrocław-Świebodzice.
- Emisariusze Towarzystwa Demokratycznego Polskiego założyli w Krakowie Komitet Rewolucyjny, współpracujący z Centralizacją Poznańską.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 2 stycznia – w Dreźnie odbyła się prapremiera opery Richarda Wagnera Latający Holender.
- 3 stycznia – w Théâtre Italien w Paryżu odbyła się premiera opery Don Pasquale Gaetana Donizettiego.
- 23 stycznia – Czech Jakub Kryštof Rad opatentował cukier w kostkach.
- 5 lutego – po raz pierwszy można było na niebie zaobserwować Wielką Kometę Marcową 1843.
- 17 lutego – bitwa o Miani; zwycięstwo brytyjskie nad wojskami emirów prowincji Sindh (Indie).
- 16 marca – założono miasto Petrópolis w Brazylii.
- 24 marca – zwycięstwo wojsk brytyjskich dowodzonych przez generała Charlesa Napiera nad siłami Emiratu Sindh w bitwie pod Dubbą (dzisiejszy Pakistan).
- 4 maja – Brytyjczycy utworzyli kolonię Natalu w południowo-wschodniej Afryce.
- 17 czerwca – w Nowej Zelandii doszło do pierwszego poważnego starcia między Maorysami a osadnikami brytyjskimi (incydent w Dolinie Wairau).
- 26 czerwca – wszedł w życie traktat nankiński kończący I wojnę opiumową między Wielką Brytanią a Chinami. Na jego mocy m.in. Hongkong przeszedł „po wsze czasy” pod panowanie brytyjskie.
- 15 sierpnia – w Kopenhadze otwarto Ogrody Tivoli.
- 2 września – ukazał się pierwszy numer brytyjskiego tygodnika The Economist.
- 3 września – w Grecji doszło do rebelii wojskowej, w wyniku której przywrócono monarchię konstytucyjną.
- 1 października – ukazał się pierwszy numer brytyjskiego tygodnika News of the World; pismo - kupione przez Ruperta Murdocha w 1969 r. - zostało w 2011 r. zamknięte w wyniku afery podsłuchowej.
- 13 października – powstała najstarsza nieprzerwanie działająca żydowska organizacja B’nai B’rith.
- 16 października – irlandzki matematyk William Rowan Hamilton odkrył podstawowy wzór opisujący własności kwaternionów: i² = j² = k² = ijk = -1
- 11 listopada – ukazała się baśń H.Ch. Andersena Brzydkie kaczątko.
- 19 grudnia – ukazała się Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa.
- Soren Kierkegaard wydał Enten-eller („Albo, albo”).
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 9 stycznia – Teresa od Jezusa Jornet e Ibars, hiszpańska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Małych Sióstr Opuszczonych Starców, święta katolicka (zm. 1897)
- 25 stycznia – Karl Hermann Amandus Schwarz, matematyk niemiecki (zm. 1921)
- 29 stycznia - Hipolit Orgelbrand, polski drukarz, księgarz, wydawca (zm. 1920)
- 19 lutego
- Adelina Patti, włoska śpiewaczka operowa (zm. 1919)
- Józef Baldo, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1915)
- 24 lutego – Jelizawieta Böhm, rosyjska malarka, projektantka kartek pocztowych (zm. 1914)
- 2 marca – Ksawery Wakulski, polski inżynier (zm. 1925)
- 14 marca – Leon Dehon, założyciel księży Sercanów (zm. 1925)
- 15 kwietnia – Henry James, amerykańsko-brytyjski pisarz, krytyk i teoretyk literatury (zm. 1916)
- 16 kwietnia – Stanisław Teofil Rybicki, polski lekarz, filantrop (zm. 1920)
- 17 kwietnia – Camillo Sitte, austriacki urbanista, architekt i malarz (zm. 1903)
- 25 kwietnia - Alicja Koburg, księżniczka brytyjska, wielka księżna Hesji i Renu (zm. 1878)
- 21 maja – Charles-Albert Gobat, szwajcarski prawnik i polityk, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (zm. 1914)
- 25 maja - Anna Hessen-Darmstadt, wielka księżna Meklemburgii-Schwerin (zm. 1865)
- 8 czerwca – Jan Jacek Serwin, powstaniec styczniowy (zm. 1926)
- 9 czerwca – Bertha von Suttner, austriacka pacyfistka, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla (zm. 1914)
- 12 czerwca - David Gill, szkocki astronom (zm. 1914)
- 15 czerwca:
- Edvard Grieg, norweski kompozytor, pianista i dyrygent (zm. 1907)
- Maria Klara od Dzieciątka Jezus, portugalska zakonnica, założycielka Franciszkanek Szpitalnych od Niepokalanego Poczęcia, błogosławiona katolicka (zm. 1899)
- 4 lipca – Ludomir Chojnowski, powstaniec styczniowy (zm. 1940)
- 11 sierpnia – Miklós Szontagh, węgierski lekarz, botanik, turysta, taternik, myśliwy (zm. 1899)
- 23 sierpnia – Viktor Lorenc, inżynier, pierwszy czeski taternik, autor pierwszych wejść w Tatrach (zm. 1915)
- 29 sierpnia – Joanna Franciszka od Nawiedzenia Maryi, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1888)
- 4 września – Ján Levoslav Bella, słowacki ksiądz katolicki i teolog, kompozytor i dyrygent (zm. 1936)
- 5 września – Józefina Gabriela Bonino, włoska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Świętej Rodziny z Savigliano, błogosławiona katolicka (zm. 1906)
- 9 września – Pelagia Zgliczyńska, polska nauczycielka, łączniczka w czasie powstania styczniowego, zesłana na Syberię, uczestniczka Komuny Paryskiej, żona Jarosława Dąbrowskiego, pamiętnikarka (zm. 1909)
- 4 października – Maria-Alfonsyna Danil Ghattas, palestyńska zakonnica, założycielka Sióstr od Najświętszego Różańca z Jerozolimy, święta katolicka (zm. 1927)
- 24 października – Henryk Siemiradzki, polski malarz (zm. 1902)
- 8 listopada - Filip Sulimierski, polski matematyk, geograf, wydawca (zm. 1885)
- 5 grudnia - Wilhelm Łyczkowski, polski generał major w służbie austro-węgierskiej (zm. 1925)
- 11 grudnia – Heinrich Hermann Robert Koch, niemiecki lekarz i bakteriolog (zm. 1910)
- 24 grudnia – Lydia Koidula, estońska poetka, dramatopisarka, jedna z bardziej znanych postaci estońskiego „Przebudzenia narodowego” (zm. 1886)
- data dzienna nieznana:
- Piotr Liu Ziyu, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
- Zhang Huailu, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 12 grudnia – Wilhelm I, król Niderlandów i wielki książę Luksemburga (ur. 1772)
- data dzienna nieznana:
- Stanisław Wodzicki, przywódca krakowskiego stronnictwa arystokratycznego (ur. 1746)
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 23 lutego
- Ostatki: 28 lutego
- Popielec: 1 marca
- Niedziela Palmowa: 9 kwietnia
- Wielki Czwartek: 13 kwietnia
- Wielki Piątek: 14 kwietnia
- Wielka Sobota: 15 kwietnia
- Wielkanoc: 16 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 17 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 25 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 4 czerwca
- Boże Ciało: 15 czerwca
