Życica

Życica
	; Życica trwała (po lewej) i życica wielokwiatowa (po prawej)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	życica
	Nazwa systematyczna
	Lolium L.; Sp. Pl. 83. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Lolium perenne L.
Synonimy
	Arthrochortus Lowe; Bucetum Parn.; Craepalia Schrank; Crypturus Link; Drymonaetes Ehrh.; Gnomonia Lunell; Loliola Dubois; Micropyropsis Romero Zarco & Cabezudo; Schedonorus P.Beauv.;
	Arthrochortus Lowe; Bucetum Parn.; Craepalia Schrank; Crypturus Link; Drymonaetes Ehrh.; Gnomonia Lunell; Loliola Dubois; Micropyropsis Romero Zarco & Cabezudo; Schedonorus P.Beauv.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Życica (Lolium L.) – rodzaj roślin jednorocznych lub wieloletnich z rodziny wiechlinowatych. W wąskim, tradycyjnym ujęciu obejmuje ok. 10 gatunków^[5], a w szerokim, zaliczającym tu część gatunków tradycyjnie klasyfikowanych do rodzaju kostrzewa Festuca, obejmuje 28 gatunków^[4]. Rośliny te pochodzą prawdopodobnie z basenu Morza Śródziemnego, ale rozpowszechnione zostały obecnie szeroko na całym świecie^[6]^[5].

Trawy z tego rodzaju mają duże znaczenie ekonomiczne. Należą tu cenione rośliny pastewne i ozdobne, ale też niektóre rosną jako chwasty w uprawach^[5].

Morfologia

Pokrój: Trawy luźnokępowe^[6].
Liście: Płaskie^[5].
Kwiatostan: Kłos luźny, złożony z wielokwiatowych, spłaszczonych kłosków ułożonych dwustronnie^[6], z kłoskami osadzonymi bokiem (dlatego bez plewy dolnej). U gatunków dołączanych tu w szerokim ujęciu rodzaju kwiatostany są wiechowate^[5].

Systematyka

Rodzaj z rodziny wiechlinowatych Poaceae, w której klasyfikowany jest do podrodziny Pooideae, plemienia Poeae i podplemienia Loliinae^[7]. W obrębie podplemienia rodzaj mimo odmienności budowy jest blisko spokrewniony z rodzajem kostrzewa Festuca. Od II połowy XX wieku problemem jest podział gatunków między tymi rodzajami z powodu grupy szerokolistnych gatunków zaliczanych tradycyjnie do kostrzew (podrodzaj Schedonorus/sekcja Bovinae, obejmujący m.in. kostrzewę olbrzymią F. gigantea, kostrzewę łąkową F. pratensis i kostrzewę trzcinową F. arundinacea). Gatunki te w rozmaitych badaniach (morfologicznych, genetycznych i chemicznych) wykazują większe podobieństwo do rodzaju Lolium niż innych gatunków z rodzaju Festuca. Analizy pokrewieństwa potwierdziły, że tworzą one wspólny klad z Lolium. W efekcie część autorów postuluje ich wyodrębnienie w osobny rodzaj Schedonorus, inni włączają te gatunki do rodzaju Lolium^[8]. To drugie rozwiązanie przyjmuje m.in. baza taksonomiczna Kew Gardens – Plants of the World online^[4].

Mieszańce między kostrzewami z sekcji Schedonorus i życicami wyodrębniane bywają pod nazwą kostrzyca (× Festulolium)^[9].

Gatunki flory Polski (w wąskim ujęciu)^[9]

życica lnowa Lolium remotum Schrank – antropofit zadomowiony
życica roczna Lolium temulentum L. – antropofit zadomowiony
życica trwała, rajgras angielski Lolium perenne L.
życica wielokwiatowa Lolium multiflorum Lam. – antropofit zadomowiony
życica sztywna Lolium rigidum Gaudin – efemerofit
życica szydlasta Lolium subulatum Vis. – efemerofit

W szerokim ujęciu rodzaju należą tu także^[4]:

kostrzewa trzcinowa Lolium arundinaceum (Schreb.) Darbysh.
kostrzewa olbrzymia Lolium giganteum (L.) Darbysh.
kostrzewa łąkowa Lolium pratense (Huds.) Darbysh.

Wykaz gatunków (w szerokim ujęciu rodzaju)^[4]

Lolium adzharicum (Tzvelev) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium apenninum (De Not.) Ardenghi & Foggi
Lolium arundinaceum (Schreb.) Darbysh. – kostrzewa trzcinowa
Lolium × aschersonianum (Dörfl.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium atlantigenum (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × boucheanum Kunth
Lolium × brinkmannii (A.Braun) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium canariense Steud.
Lolium chayuense (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × czarnohorense (Zapal.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium duratum (B.S.Sun & H.Peng) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × elongatum (Ehrh.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi – kostrzyca Brauna
Lolium × fleischeri (Rohlena) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium font-queri (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium formosanum (Honda) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium giganteum (L.) Darbysh. – kostrzewa olbrzymia
Lolium × holmbergii (Dörfl.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium interruptum (Desf.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × krasanii (H.Scholz) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium letourneuxianum (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium liangshanicum (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium mairei (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium mazzettianum (E.B.Alexeev) Darbysh.
Lolium mediterraneum (Hack.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium multiflorum Lam. – życica wielokwiatowa
Lolium perenne L. – życica trwała
Lolium persicum Boiss. & Hohen.
Lolium pluriflorum (Schult.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × portalii D.Allen
Lolium pratense (Huds.) Darbysh. – kostrzewa łąkowa
Lolium remotum Schrank – życica lnowa
Lolium rigidum Gaudin – życica sztywna
Lolium saxatile H.Scholz & S.Scholz
Lolium scabriflorum (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × schlickumii (Grantzow) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium × subnutans (Holmb.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Lolium subulatum Vis. – życica szydlasta
Lolium temulentum L. – życica roczna
Lolium tuberosum (Romero Zarco & Cabezudo) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Lolium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e MarianM. Falkowski MarianM. (red.), Trawy polskie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 296, ISBN 83-09-00593-8 .
↑ ^a ^b ^c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1056. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Genus Lolium L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-10-19].
↑ Cheng Yajuan, Zhou Kai, Humphreys Mike W., Harper John A., Ma Xiao, Zhang Xinquan, Yan Haidong, Huang Linkai. Phylogenetic Relationships in the Festuca-Lolium Complex (Loliinae; Poaceae): New Insights from Chloroplast Sequences. „Frontiers in Ecology and Evolution”. 4, 2016. DOI: 10.3389/fevo.2016.00089.
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].

[powo-4] Lolium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-19].

[falkowski-5] MarianM. Falkowski MarianM. (red.), Trawy polskie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 296, ISBN 83-09-00593-8 .

[slownik-6] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1056. ISBN 83-214-1305-6.

[grin-7] Genus Lolium L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-10-19].

[cheng-8] Cheng Yajuan, Zhou Kai, Humphreys Mike W., Harper John A., Ma Xiao, Zhang Xinquan, Yan Haidong, Huang Linkai. Phylogenetic Relationships in the Festuca-Lolium Complex (Loliinae; Poaceae): New Insights from Chloroplast Sequences. „Frontiers in Ecology and Evolution”. 4, 2016. DOI: 10.3389/fevo.2016.00089.

[checklist-9] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]