Łagów

Łagów
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kościół parafialny w Łagowie
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Łagów
Prawa miejskie	1375-1870, 2018
Burmistrz	Sławomir Miechowicz
Powierzchnia	8,22 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 1551; 189 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 41
Kod pocztowy	26-025
Tablice rejestracyjne	TKI
	Położenie na mapie gminy Łagów Łagów
	Położenie na mapie Polski Łagów
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Łagów
	Położenie na mapie powiatu kieleckiego Łagów
	50°46′36″N 21°05′06″E/50,776667 21,085000
TERC (TERYT)	2604074
SIMC	0247670
	Urząd miejskiRynek 62; 26-025 Łagów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Łagów – miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018^[2].

Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.

Położenie

Łagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.

Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej^[4].

Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.

Historia

Pierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1287 podczas III najazdu Mongolskiego miała miejsce Bitwa pod Łagowem. 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie^[5].

Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki^[6].

„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe^[7]:

Nadleśnictwo „Łagów” z siedzibą w Woli Łagowskiej
akuszerka – J. Kasz
apteka – Stanisław Gruszczyński
sklepy bławatne:
- Abram Kirszenberg
- Jankiel Kuperberg
lekarz – S. Pokrzywa, Rynek 18
młyn – Wincenty Majewski
piekarnia – R. Sztajner

Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom. Działający w rejonie Łagowa oddział Batalionów Chłopskich dowodzony przez Eugeniusza Fafarę wspólnie z żołnierzami Armii Czerwonej uczestniczył w zwycięskim boju przeciw Niemcom stacjonujacym w Starym Nieskurzowie^[8].

Zabytki i atrakcje turystyczne

Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii^[9].
Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająk – Porrhomma egeria, chrząszcz – Cholera agili i owad bezskrzydły – Arrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.

Rejestr zabytków

Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty^[10]:

założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).

Turystyka

Łagów jest punktem początkowym niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.

Sport

W miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku^[11]. Zdobywca Regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/2022^[12]. W latach 2020–2023 występował w rozgrywkach III ligi, grupy IV^[11]. 19 stycznia 2023, po rundzie jesiennej sezonu 2022/2023, którą zakończył jako lider, wycofał się z rozgrywek, co skutkowało przeniesieniem klubu z pierwszego na ostatnie miejsce w tabeli^[13]. W sierpniu 2023 wrócił do rozgrywek piłkarskich, już pod nazwą ŁKS Górnik Łagów, przystępując do gry w klasie okręgowej, gr. świętokrzyskiej^[14], w której zajął drugie miejsce i awansował do IV ligi^[15].

Ludzie związani z Łagowem‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Łagowem‎.

Zobacz też

Parafia św. Michała Archanioła w Łagowie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
↑ Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
↑ Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
↑ Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
↑ Kolus 2011 ↓, s. 45.
↑ J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 27 [dostęp 2015-11-06] .
↑ ^a ^b Skarb - ŁKS Łagów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-03-29] .
↑ Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).
↑ DorotaD. Kułaga DorotaD., ŁKS Łagów wycofany z rozgrywek 3. ligi. Pismo o takiej treści zostało wysłane do Polskiego Związku Piłki Nożnej. Podpisał je Marek Brudek [online], Gol24, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-29] (pol.).
↑ ŁKS Łagów wraca do gry [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
↑ Klasa okręgowa 2023/2024, grupa: świętokrzyska [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-06-16] .

Bibliografia

Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.
Marian Kolus: Miejsca upamiętniające działalność Batalionów Chłopskich w latach 1940-1945 na terenie województwa świętokrzyskiego. Kielce: 2011. ISBN 978-83-88161-39-1.

Linki zewnętrzne

Łagów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 574 .
Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)

[3] Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.

[4] Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.

[5] Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419

[6] Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836

[Przewodnik_Gospodarczy-7] Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938

[CITEREFKolus201145-8] Kolus 2011 ↓, s. 45.

[9] J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.

[10] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 27 [dostęp 2015-11-06] .

[:0-11] Skarb - ŁKS Łagów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-03-29] .

[12] Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).

[13] DorotaD. Kułaga DorotaD., ŁKS Łagów wycofany z rozgrywek 3. ligi. Pismo o takiej treści zostało wysłane do Polskiego Związku Piłki Nożnej. Podpisał je Marek Brudek [online], Gol24, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-29] (pol.).

[14] ŁKS Łagów wraca do gry [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).

[15] Klasa okręgowa 2023/2024, grupa: świętokrzyska [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-06-16] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Miasta	Bodzentyn Chęciny Chmielnik Daleszyce Łagów Łopuszno Morawica Nowa Słupia Piekoszów Pierzchnica
Gminy miejsko-wiejskie	Bodzentyn Chęciny Chmielnik Daleszyce Łagów Łopuszno Morawica Nowa Słupia Piekoszów Pierzchnica
Gminy wiejskie	Bieliny Górno Masłów Miedziana Góra Mniów Nowiny Raków Strawczyn Zagnańsk

Miasto	Łagów
Wsie	Czyżów Duraczów Gęsice Lechówek Małacentów Melonek Nowa Zbelutka Nowy Staw Piotrów-Gułaczów Piotrów-Podłazy Piotrów-Porębiska Piotrów-Zagościniec Płucki Sadków Sędek Stara Zbelutka Winna Wiśniowa Wola Łagowska Zamkowa Wola Złota Woda
Kolonie	Okręglica Piotrów-Kolonie
Części miast	Dule Masłowiec Podskale
Integralne części wsi	Baraniec Bielowa Bukowa Bukowiec Cegielnia Chojny Dąbrówki Gajówka Małacentów Gajówka Melonek Górna Droga Góry Gwiździowa Karczma Kącik Kąt Kąty Kędziorka Kosory Kozie Górki Kozłów Leśniczówka Paprocice Łągiew Łazki Łazy Majorat Niwka Nowa Wieś Olszowiec Orłowiny (Sędek) Płucki-Łąki Poddanie Poduchowne Pola Płuckie Przygłówek Ruda Schaby Stara Wieś (Czyżów) Stara Wieś (Lechówek) Stara Wieś (Wola Łagowska) Stara Wieś Druga Stara Wieś Pierwsza Winna-Kolonia Wołyń Wyczyna Zaręby Zasuwa Zbelutka-Garbacz Zbelutka-Stara Wieś
Inne	Kolonie (zniesiona) Piotrów Wojteczki

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Ćmielów (do 1870 i od 1962) Denków (do 1870) Gliniany (do 1870) Iwaniska (do 1870) Kunów (do 1870) Lasocin (do 1870) Łagów (do 1870) Opatów Ostrowiec (Świętokrzyski) (do 1951 →) Ożarów (do 1870) Raków (do 1870) Słupia Nowa (do 1870) Waśniów (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Ćmielów (do 1962)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Baćkowice Baszowice (do 1870) Bodzechów Boksyce (do 1954) Częstocice (do 1954) Czyżów (Szlachecki) (do 1954) Ćmielów (od 1870) Dębno (do 1870) Gęsice (do 1954) Grzegorzowice (do 1954) Iwaniska Jakubowice (do 1870) Julianów (do 1954) Krzczonowice (do 1870) Kunów (od 1870) Lasocin (1870–1954) Łagów Malkowice (do 1954) Modliborzyce (do 1954) Nietulisko (do 1870) Nos(k)ów (do 1870) Opatów Ożarów (od 1870) Piórków (do 1954) Rembów (do 1954) Ruda Kościelna (do 1954) Sadowie Słupia Nowa (1870–87 →) Szewna (od 1973) Waśniów (od 1870) Wojciechowice
Gromady (1954–72)	Baćkowice (1954–72) Bardo (1954–68) Bidziny (1954–72) Biskupice (1954–72) Bodzechów (1954–72) Bogusławice (1961–72) Boleszyn (1954–61) Boria (1954–72) Brzezie (1954–58) Brzozowa (1954–59) Brzóstowa (1954–61) Bukowie (1954–61) Chmielów (1954–72) Chocimów (1961–68) Cząstków (1954–61 (→)) Czyżów Szlachecki (1954–61 →) Ćmielów (1954) Ćmielów (1961–72) Dębno (1954–59) Dębowa Wola (1961–72) Garbowiec (1954–61) Gęsice (1954–59) Gierczyce (1954–72) Gliniany (1954–61) Grocholice (1954–61) Iwaniska (1954–72) Jakubowice (1954–61 →) Janik (1954–58) Janików (1954–72) Janowice (1954–61) Jędrzejowice (1954–72) Julianów (1954–59) Jurkowice (1954–68) Karwów (1954–56) Kobylany (1954–72) Kornacice (1954–61) Kunów (1954–72) Lasocin (1954–72) Linów (1954–61 →) Łagów (1954–72) Marianów (1954–68) Miłkowska Karczma (1954–61) Miłków (1954–59) Miłoszowice (1954 →) Modliborzyce (1954–72) Momina (1954–72) Niedźwiedź (1954–55 →) Nieskurzów (1954–58) Nietulisko (1954–68) Oficjałów (1956–61) Opatów (1961–72) Ożarów (1954–72) Piórków (1954–72) Płucki (1954–58) Podszkodzie (1954–59) Przepaść (1954–59) Przepiórów (1961–72) Przeuszyn (1954–72) Raków (1954–72 (→)) Rembów (1954–59) Ruda Kościelna (1954–61) Sadowie (1954–72) Sarnia Zwola (1954–72) Sarnówek (1954–61) Słupia Nadbrzeżna (1954–72) Słupia Stara (1954–68) Sobótka (1954–61 (→)) Staw Kunowski (1954–59 (→)) Stobiec (1954–59) Stodoły (1954–59) Sudół (1954–59) Szewna (1954–72) Szumsko (1954–72) Ujazd (1954–59) Waśniów (1954–72) Wojciechowice (1954–72) Wola Malkowska (1954 →) Wólka Lipowa (1954–72) Wszachów (1954–58) Zbelutka / Nowa Zbelutka (1954–72) Złota Woda (1954–59) Zwola (1954–58)