Węgorz europejski

Węgorz europejski (Anguilla anguilla) – gatunek ryby węgorzokształtnej z rodziny węgorzowatych (Anguillidae).

Węgorz europejski

Anguilla anguilla
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	węgorzokształtne
Rodzina	węgorzowate
Rodzaj	Anguilla
Gatunek	węgorz europejski
Synonimy Angill angill (Linnaeus, 1758) Anguilla acutirostris Risso, 1827 Anguilla aegyptiaca Kaup, 1856 Anguilla altirostris Kaup, 1856 Anguilla ancidda Kaup, 1856 Anguilla anguillai (Linnaeus, 1758) Anguilla anguillia (Linnaeus, 1758) Anguilla bibroni Kaup, 1856 Anguilla brevirostris Cisternas, 1877 Anguilla callensis Guichenot, 1850 Anguilla canariensis Valenciennes, 1843 Anguilla capitone Kaup, 1856 Anguilla cloacina Bonaparte, 1846 Anguilla cuvieri Kaup, 1856 Anguilla eurystoma Heckel & Kner, 1858 Anguilla fluviatilis Heckel & Kner, 1858 Anguilla fluviatilis Anslijn, 1828 Anguilla fluviatilis Gistel, 1848 Anguilla hibernica Couch, 1865 Anguilla kieneri Kaup, 1856 Anguilla latirostris Risso, 1827 Anguilla linnei Malm, 1877 Anguilla marginata Kaup, 1856 Anguilla mediorostris Risso, 1827 Anguilla melanochir Kaup, 1856 Anguilla microptera Kaup, 1856 Anguilla migratoria Krøyer, 1846 Anguilla morena Kaup, 1856 Anguilla nilotica Heckel, 1846 Anguilla nilotica Kaup, 1857 Anguilla oblongirostris Blanchard, 1866 Anguilla platycephala Kaup, 1856 Anguilla platyrhynchus Costa, 1850 Anguilla savignyi Kaup, 1856 Anguilla vulgaris Shaw, 1803 Anguilla vulgaris Rafinesque, 1810 Leptocephalus brevirostris Kaup, 1856 Muraena anguilla Linnaeus, 1758 Muraena anguilla maculata Chiereghini, 1872 Muraena oxyrhina Ekström, 1831 Muraena platyrhina Ekström, 1831
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
krytycznie zagrożony
Zasięg występowania
Występowanie w Europie

Węgorz europejski, miedzioryt kolorowany (Johann Daniel Meyer, 1748)

Édouard Manet, 1864

Występowanie

W rzekach i jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, w południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego i we wszystkich morzach europejskich.

Najchętniej wybiera miejsca ciepłe i obficie porośnięte, o dnie mulistym, aczkolwiek spotyka się go także w wartkich rzekach o dnie kamienistym, zwłaszcza jeśli znajduje tam podmyte brzegi, korzenie drzew i inne kryjówki. Żyje przy dnie. Zimę spędza zagrzebany w mule. Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej żyją w wodach śródlądowych – samice w głębi lądu, samce w zasięgu wód słonawych. Dorosłe osobniki wędrują z wód słodkich do morza (wędrówka katadromiczna).

Budowa ciała

Samica osiąga nawet do 200 cm długości i wagę do 9 kg. Samce są mniejsze od samic i osiągają długość do 60 cm (tzw. sznurówki) i wagę do 0,35 kg. Największego węgorza w Polsce złowiono w 1994 roku na Jeziorze Jaśkowickim i ważył on 6,43 kg. Ciało wydłużone, wężowate, w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Skóra węgorza pokryta jest grubą warstwą śluzu. Łuski są drobne, elipsoidalne, głęboko osadzone. Linia boczna dobrze rozwinięta. Otwór gębowy końcowy, silnie uzębiony sięgający tylnej krawędzi oka. Otwór skrzelowy kończy się tuż przed nasadą płetw piersiowych. Płetwa grzbietowa i odbytowa połączone są z płetwą ogonową. Nie ma płetw brzusznych. U osobników wędrujących na tarło znacznie powiększają się oczy.

Ubarwienie grzbietu ciemnoszarozielone, czasem niemal całkowicie czarne, boki jaśniejsze, brzuch szarawo- lub żółtawobiaławy.

Właściwości trujące

Jego krew zawiera niebezpieczną dla ssaków ichtiotoksynę. Ma ona działanie podobne do jadu węży. Powoduje u ssaków skurcze mięśni, porażenie pracy serca i płuc, rozpadanie się czerwonych krwinek i zmniejszenie krzepliwości krwi. Trucizna ta traci własności trujące w temperaturze powyżej 58 °C.

Tryb życia

Aktywny jest w nocy. Żywi się głównie fauną denną (bezkręgowce) i drobnymi rybami, potrafi połykać zdobycz stosunkowo dużych rozmiarów. Chętnie zjada raki podczas wylinki.

Normalnie żyje w wodzie, ale w okresie wędrówek potrafi również przemieszczać się po lądzie, pełzając z szybkością ok. 3 km/h po wilgotnym podłożu pokrytym trawą i mchami. Duże znaczenie w oddychaniu ma wówczas dyfuzja gazów przez skórę. Węgorz może przeżyć poza wodą do dwóch dni.

Jest rybą długowieczną. W sadzawce towarzystwa ubezpieczeniowego w Pradze (w Czechach) pewien osobnik żył 68 lat.

Potrafi wyczuć zmiany temperatury wielkości 0,03 °C.

Rozród

Podejmuje wędrówkę rozrodczą od lata do późnej jesieni; zawsze cztery dni po pełni Księżyca. Ryby dostają się do Morza Sargassowego i tam, po około półtorarocznej wędrówce, wiosną, na głębokości 400–1000 metrów odbywają tarło. Osobniki dorosłe po tarle giną. Przezroczyste larwy węgorza, zwane leptocefalami, unoszone są przez Prąd Zatokowy (Golfstrom) w kierunku wschodnim i po upływie 2–3 lat docierają do przybrzeżnych wód europejskich, gdzie między październikiem a kwietniem przeobrażają się w formę montee, a następnie wpływają do rzek, głównie na terytoriach Francji i Anglii. W czasie wędrówki leptocefale rosną, aż osiągną ok. 7 cm długości. Węgorz pokrywa się łuskami w 5 roku życia przy długości 16–18 cm. W wodach słodkich przebywają zazwyczaj od 6 do 10 lat, niektóre osobniki nawet do 20.

Ochrona

Węgorz europejski, jako gatunek zagrożony wyginięciem objęty jest od czerwca 2007 r. ochroną wynikającą z konwencji waszyngtońskiej (Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem – CITES). Od lat 70. XX wieku populacja węgorza europejskiego zmalała o ponad 90% z powodu m.in.: zanieczyszczenia wód, nadmiernego odławiania, budowania zapór na zbiornikach oraz pasożyta Anguillicola crassus. Pasożyt ten atakuje pęcherz pławny węgorza, uniemożliwiając mu dopłynięcie na tarlisko i rozmnażanie. Jest to nicień prawdopodobnie przeniesiony z Tajwanu, rozprzestrzeniający się gwałtownie wśród populacji węgorza europejskiego. Rozpoznany został na kontynencie w Niemczech i we Włoszech w roku 1982, a w 1987 dotarł do Anglii z Europy kontynentalnej. W Azji jest naturalnym pasożytem węgorza japońskiego.

Wymiar ochronny na wodach słodkich i morskich	do 50 cm
Wymiar ochronny na wodach PZW	do 60 cm
Okres ochronny	od 1 grudnia do 31 marca
Dobowy limit połowu	2 szt.
Rekord Polski	6,43 kg / 144 cm

Zgodnie z nowym rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 czerwca 2010 roku, zmienione zostało rozporządzenie w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie, dotyczące między innymi ochrony węgorza i wprowadziło nowe warunki połowu tej ryby i ustalono wymiar ochronny do 50 cm na wodach słodkich i morskich. Od 1 stycznia 2013 wszedł w życie przepis określający minimalną wielkość oczek sieci rybackich służących do połowu węgorza na 20 mm.

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza Węgorz świeży (100 g)

Wartość energetyczna 1162 kJ (278 kcal) Białka 15 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 33% 33% 33% 33% M 27% 27% 27% 27% Węglowodany 0 g Tłuszcze 24,5 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 5,65 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 11,53 g Wielonienasycone 3,21 g omega-3 1,86 g α-Linolenowy (ALA) 0,66 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 60% 60% 60% 60% M 41% 41% 41% 41% omega-6 1,35 g Linolowy (LA) 1,23 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 11% 11% M 7,2% 7,2% 8,8% 8,8% Woda 59,6 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% M 1,6% 1,6% 1,6% 1,6%

Witaminy Witamina C 1,8 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Tiamina (B1) 0,18 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 16% 16% 16% 16% M 15% 15% 15% 15% Ryboflawina (B2) 0,32 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 29% 29% 29% 29% M 25% 25% 25% 25% Niacyna (B3) 2,6 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 19% 19% 19% 19% M 16% 16% 16% 16% Witamina B6 0,28 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 22% 22% 19% 19% M 22% 22% 16% 16% Foliany 0,013 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Kobalamina (B12) 0,0044 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 183% 183% 183% 183% M 183% 183% 183% 183% Witamina A 0,98 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 140% 140% 140% 140% M 109% 109% 109% 109% Witamina D 0,03 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 200% 200% 200% 150% M 200% 200% 200% 150% Witamina E 4,14 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 28% 28% 28% 28% M 28% 28% 28% 28% Makroelementy Fosfor 223 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 32% 32% 32% 32% M 32% 32% 32% 32% Wapń 17 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,4% 1,4% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,4% Magnez 21 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,8% 6,6% 6,6% 6,6% M 5,3% 5,0% 5,0% 5,0% Potas 217 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% M 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% Sód 65 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,3% 4,3% 5,0% 5,4% M 4,3% 4,3% 5,0% 5,4% Mikroelementy Jod 0,004 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% Żelazo 0,6 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 7,5% 7,5% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Miedź 0,09 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 10% 10% M 10% 10% 10% 10% Cynk 1,75 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 22% 22% 22% 22% M 16% 16% 16% 16% Mangan 0,03 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%

Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Zobacz też

• ryby Polski
• Węgorz australijski
• Węgorz japoński

Bibliografia

• Konwencja Waszyngtońska – wykaz gatunków podlegających ochronie, na dzień 22 maja 2009 [1]
• Stanisław Stupkiewicz: Wędkarstwo nowoczesne. Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-910-9. Brak numerów stron w książce
• Rekordy na plan. „Wiadomości Wędkarskie”. Polski Związek Wędkarski. (pol.). brak numeru strony