Ocean Indyjski

	Informacje w projektach siostrzanych
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> Multimedia w Wikimedia Commons
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="122" data-file-height="117"> Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Ocean Indyjski
Kontynent	Azja, Afryka, Australia
Państwa	Południowa Afryka,; Mozambik,; Madagaskar,; Mauritius,; Komory,; Tanzania,; Seszele,; Kenia,; Somalia,; Dżibuti,; Erytrea,; Sudan,; Egipt,; Izrael,; Jordania,; Arabia Saudyjska,; Jemen,; Oman,; Zjednoczone Emiraty Arabskie,; Katar,; Bahrajn,; Kuwejt,; Irak,; Iran,; Pakistan,; Indie,; Malediwy,; Sri Lanka,; Bangladesz,; Mjanma,; Tajlandia,; Malezja,; Singapur,; Indonezja,; Timor Wschodni,; Australia
Terytoria	Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne,; Reunion,; Majotta,; Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego,; Wyspy Kokosowe,; Wyspa Bożego Narodzenia,; Wyspy Ashmore i Cartiera,; Wyspy Heard i McDonalda
Powierzchnia	68 556–73 560 tys. km²
Średnia głębokość	3890 m
Największa głębia	Rów Sundajski, 7258 m
Objętość	264 mln km³
Zasolenie	34,8‰
Części morza	Morze Andamańskie; Morze Arabskie; Morze Arafura; Morze Czerwone; Morze Lakkadiwskie; Morze Timor; Wielka Zatoka Australijska; Zatoka Bengalska; Zatoka Perska
Wyspy	Madagaskar, Sumatra, Jawa, Cejlon
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ocean Indyjski^[1] (rzadko: Indyk^[2]^[3]) – trzeci pod względem wielkości zbiornik wodny na świecie, ocean zajmujący około 20% powierzchni Wszechoceanu.

Położenie i obszar

Ocean Indyjski od północy ograniczony jest przez Azję, od zachodu przez Półwysep Arabski i Afrykę, od wschodu przez Półwysep Malajski, Wyspy Sundajskie oraz Australię, a od południa przez Antarktydę (Ocean Południowy). Umownymi granicami są południki: 20° i 147° długości geograficznej wschodniej.

Jego powierzchnię szacuje się na 68 556 tys. km²^[4] do 73 560 tys. km²^[5] (włączając Morze Czerwone i Zatokę Perską); przybliżona objętość wynosi 264 mln km³^[5]. Rozciągłość południkowa i równoleżnikowa dochodzi do 10 tys. km. Średnia głębokość 3890 m, maksymalna 7258 m (Rów Sundajski)^[4]. Linia brzegowa o długości 66 526 km jest słabo rozwinięta. Jest bardzo ciepły, w północnej części temperatura wód powierzchniowych rzadko spada poniżej 25 °C, natomiast w pobliżu Antarktydy obniża się do ok. 0 °C, co daje średnią na poziomie 17 °C. Zasolenie wynosi 34,8 ‰.

Morza układu oceanicznego – Ocean Indyjski^[6]^[7]

Wyspy i archipelagi

Większe wyspy i archipelagi:

Ukształtowanie dna

Ocean Indyjski podzielony jest przez grzbiety śródoceaniczne na kilka mniejszych części – basenów oceanicznych^[8].

Grzbiety śródoceaniczne

Przez środek Oceanu Indyjskiego biegną grzbiety śródoceaniczne, będące fragmentem globalnej sieci grzbietów. Są to grzbiety: Adeński, Arabsko-Indyjski, Środkowoindyjski, Afrykańsko-Antarktyczny, Zachodnioindyjski, Zachodnioaustralijski, Australijsko-Antarktyczny.

Baseny oceaniczne

Na Oceanie Indyjskim znajdują się następujące baseny oceaniczne: Arabski, Somalijski, Madagaskarski, Maskareński, Mozambicki, Crozeta, Środkowoindyjski, Kokosowy, Zachodnioaustralijski, Północnoaustralijski i Południowoaustralijski. W obrębie basenów widoczne są oceaniczne strefy spękań, leżące na przedłużeniu uskoków transformacyjnych.

Wiek skorupy ziemskiej

Wiek najstarszej skorupy oceanicznej na Oceanie Indyjskim określono jako jurajski. Występuje ona w dwóch rejonach: na krańcu wschodnim, między Australią a Indonezją oraz w części zachodniej – pomiędzy Afryką a Madagaskarem (pod basenami Mozambickim i Madagaskarskim oraz Kanałem Mozambickim).

Wiek pozostałej skorupy ziemskiej jest kredowy i kenozoiczny, przy czym im bliżej szczeliny ryftowej, tym jest młodszy. Większość grzbietów śródoceanicznych pochodzi z ery kenozoicznej.

Klimat

Warunki klimatyczne Oceanu Indyjskiego kształtują się pod wpływem wzajemnego oddziaływania kontynentu i oceanu. Silne, północno-wschodnie wiatry wieją od października do kwietnia; od maja do października dominują wiatry południowe i wschodnie. Na półkuli południowej wiatry są raczej łagodniejsze, ale letnie sztormy w pobliżu Mauritiusa mogą być niebezpieczne. Cyklony występują u wybrzeży Morza Arabskiego i Zatoki Bengalskiej w miesiącach wymiany monsunów zimowego i letniego.

Prądy oceaniczne

Prądy powierzchniowe

W części północnej oceanu prądy morskie są zależne od monsunów i mają charakter sezonowy (prądy Somalijski, Monsunowy i Równikowy Wsteczny). Ciepłe prądy stałe to: Prąd Południoworównikowy, Prąd Madagaskarski, Prąd Mozambicki, natomiast zimne: Prąd Zachodnioaustralijski oraz Prąd Wiatrów Zachodnich.

Gospodarka

Ocean Indyjski jest ważną drogą łączącą Bliski Wschód, Afrykę, południową Azję i Australię. Jest szlakiem przewozu ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych pochodzących z rejonu Zatoki Perskiej i Indonezji. Rybołówstwo jest dość słabo rozwinięte i zaspokaja głównie potrzeby lokalne. Poławia się przeważnie tuńczyki i krewetki.

Zobacz też

Przypisy

↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP, 2008, s. 17. ISBN 978-83-254-0462-8.
↑ AndrzejA. Czerny AndrzejA., Teoria nazw geograficznych, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego, 2011, s. 50, przypis 28, ISBN 978-83-61590-16-3 [dostęp 2023-06-18] .
↑ Indyjski Ocean, [w:] Encyklopedia WIEM [online] [zarchiwizowane 2007-02-25] .
↑ ^a ^b CIA World Factbook. 2011-11-15. [dostęp 2013-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-09)].
↑ ^a ^b B.W.B.W. Eakins B.W.B.W., G.F.G.F. Sharman G.F.G.F., Volumes of the World’s Oceans from ETOPO1, NOAA National Geophysical Data Center, Boulder, CO 2010 [zarchiwizowane 2013-07-02] .
↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP: Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2008, s. 32. ISBN 978-83-254-0462-8.
↑ StefanS. Trzeciak StefanS., Meteorologia morska z oceanografią, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175–179, ISBN 978-83-01-14160-8 .
↑ Indyjski, Ocean, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-02] .

Linki zewnętrzne

[1] Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP, 2008, s. 17. ISBN 978-83-254-0462-8.

[Teoria-2] AndrzejA. Czerny AndrzejA., Teoria nazw geograficznych, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego, 2011, s. 50, przypis 28, ISBN 978-83-61590-16-3 [dostęp 2023-06-18] .

[3] Indyjski Ocean, [w:] Encyklopedia WIEM [online] [zarchiwizowane 2007-02-25] .

[CIA-4] CIA World Factbook. 2011-11-15. [dostęp 2013-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-09)].

[NOAA-5] B.W.B.W. Eakins B.W.B.W., G.F.G.F. Sharman G.F.G.F., Volumes of the World’s Oceans from ETOPO1, NOAA National Geophysical Data Center, Boulder, CO 2010 [zarchiwizowane 2013-07-02] .

[6] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP: Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2008, s. 32. ISBN 978-83-254-0462-8.

[7] StefanS. Trzeciak StefanS., Meteorologia morska z oceanografią, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175–179, ISBN 978-83-01-14160-8 .

[8] Indyjski, Ocean, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-02] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]