Ludwig Fischer (prawnik)
Ludwig Fischer (ur. 16 kwietnia 1905 w Kaiserslautern, stracony 8 marca 1947 w Warszawie) – niemiecki zbrodniarz nazistowski, gubernator dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa przez cały okres okupacji Polski przez III Rzeszę.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 kwietnia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 marca 1947 |
| Gubernator dystryktu warszawskiego | |
| Okres |
od 26 października 1939 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Rodzina
edytujBył żonaty z Friedą Cobitz, z którą miał dwie córki. Pierwsza urodziła się w Niemczech przed wojną, a druga w 1940 w Warszawie[1].
Życiorys
edytujUrodził się w Kaiserslautern w Nadrenii, gdzie skończył średnią szkołę realną. Studiował prawo na kilku niemieckich uniwersytetach. W 1928 uzyskał doktorat praw na uniwersytecie w Erlangen, zaliczając wcześniej egzamin państwowy w 1927. W latach 1928–1932 odbywał praktykę sądową w sądzie grodzkim i administracji państwowej w Kaiserslautern, po której ukończeniu odbył praktykę adwokacką w Monachium[2]. Tam miał się zetknąć ze swoim późniejszym współpracownikiem oraz zastępcą Herbertem Hummelem. Do NSDAP wstąpił w 1926, a do SA w 1929 (uzyskał tam wysoki stopień SA-Gruppenführera). W 1937 został wybrany jako poseł do Reichstagu.
II wojna światowa
edytuj26 października 1939 został powołany na stanowisko gubernatora dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa[3]. Stanowisko to zajmował aż do wycofania się wojsk niemieckich z Warszawy w styczniu 1945. 9 listopada 1939 został awansowany na stopień Brigadeführera, a 26 października 1940 na stopień Gruppenführera. W kwietniu i maju 1943 pełnił także obowiązki gubernatora dystryktu lubelskiego.
Fischer, jako gubernator dystryktu warszawskiego, dopuścił się licznych zbrodni na ludności zarówno polskiej, jak i żydowskiej. Wydał m.in. zarządzenie o utworzeniu getta warszawskiego i inne zarządzenia dyskryminujące Żydów. Brał udział także w likwidacji samego getta. Był współodpowiedzialny za terror stosowany wobec cywilnej ludności polskiej, w tym za masowe egzekucje, łapanki i deportacje robotników przymusowych do Rzeszy. Podczas pobytu na terenie Polski mieszkał w pałacyku „Mon Plaisir” w podwarszawskiej Falenicy.
Za zbrodnie popełnione na narodzie polskim Fischer został skazany przez podziemny sąd na karę śmierci. Jego nazwisko znajdowało się na pierwszym miejscu na liście nazistowskich funkcjonariuszy przeznaczonych do eliminacji przez grupy szturmowe AK w ramach tzw. akcji Główki. W marcu 1943 członkowie Kedywu OW AK nadali na Poczcie Głównej dziewięć paczek zawierających bomby zegarowe, z których jedna była zaadresowana do Fischera[4]. Jej wybuch w siedzibie gubernatora w pałacu Brühla spowodował śmierć jednego i ranienie innego funkcjonariusza urzędu[5]. Rok później (8 stycznia 1944) jego samochód został ostrzelany przez członków batalionu „Zośka” w akcji Polowanie, jednak Fischerowi udało się ujść z życiem.
W czasie powstania warszawskiego, podczas ewakuacji 9 sierpnia 1944 z pałacu Brühla, Fischer dostał się pod powstańczy ostrzał i został ranny. Jego zastępca, Herbert Hummel został zabity[6].
Po upadku powstania Fischer, jako szef administracji cywilnej, współdziałał z administracją wojskową w burzeniu i plądrowaniu miasta. Był odpowiedzialny za fatalne warunki panujące w obozie przejściowym dla warszawskiej ludności cywilnej w Pruszkowie.
Okres powojenny i proces
edytuj10 maja 1945 Fischer został aresztowany przez Amerykanów[7]. Przez kilka miesięcy był osadzony w więzieniu amerykańskim. 30 marca 1946 został ekstradowany do Polski[7]. Wraz z trzema innymi członkami hitlerowskich władz okupowanej Warszawy (Ludwigiem Leistem – starostą Warszawy, Josefem Meisingerem i Maxem Daume) stanął przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. Proces rozpoczął się 17 grudnia 1946[8] w sali Związku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego 6/8[9]. Fischera oskarżono o organizowanie lub tolerowanie zarządzanych przez gestapo masowych łapanek i egzekucji, zbrodnie popełniane w gettach żydowskich, niszczenie kultury polskiej, zniszczenie większości budynków na terenie Warszawy po powstaniu warszawskim oraz za zburzenie getta warszawskiego. W bardzo dobrze udokumentowanym procesie został uznany za winnego popełnionych zbrodni z wyjątkiem dwóch ostatnich zarzutów burzenia budynków na terenie Warszawy i zburzenia getta. 3 marca 1947[7][10][11] został skazany na karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. 8 marca 1947 Fischer został stracony przez powieszenie w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Egzekucję udokumentowano wykonując zdjęcia i film[12].
W kulturze
edytujPostać Ludwiga Fischera, grana przez Roberta Kozyrę, pojawia się kilkakrotnie w serialu TVP Czas honoru. W czwartej serii jest jedną z postaci drugoplanowych. W ostatnim odcinku tej serii przedstawiono zamach na jego życie.
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz, „Raporty Ludwiga Fischera” – biogram Fischera na stronach Pracy zbiorowej, „Raporty Ludwiga Fischera gubernatora dystryktu warszawskiego 1939-1944”, Książka i Wiedza, Warszawa 1987, ISBN 83-05-11197-0, s. 22.
- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz, „Raporty Ludwiga Fischera” – biogram Fischera na stronach Pracy zbiorowej, „Raporty Ludwiga Fischera gubernatora dystryktu warszawskiego 1939-1944”, Książka i Wiedza, Warszawa 1987, ISBN 83-05-11197-0, s. 21–32.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 29.
- ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 244. ISBN 83-06-00717-4.
- ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 245. ISBN 83-06-00717-4.
- ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1969, s. 143.
- ↑ a b c Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Gubernator warszawski Ludwig Fischer, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik XIII — 1981, 1—2, s. 109, ISSN 0419-8824.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Marek Henzler. Wojna osądzona. „Polityka”, s. 68, 17 lutego–23 lutego 2016.
- ↑ Kalendarium 3 marca.
- ↑ Polen – Philipps-Universität Marburg – ICWC. [dostęp 2011-06-25]. (niem.).
- ↑ Krzysztof Szwagrzyk, Śmierć na filmowej kliszy. Kadry z egzekucji wysokich funkcjonariuszy III Rzeszy w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej., „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej”, Tom 13, 2020, s. 133-134 [dostęp 2023-11-22].
Bibliografia
edytuj- Raporty Ludwiga Fischera gubernatora dystryktu warszawskiego 1939-1944, Krzysztof Dunin-Wąsowicz i inni, Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, ISBN 83-05-11197-0, OCLC 835862871.
Linki zewnętrzne
edytuj- Warszawa oskarża. Proces Fischera w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – Polska Kronika Filmowa z 1947 roku.
- Relacje i zeznania świadków składane w trakcie procesu Fischera udostępnione w bazie świadectw Zapisy Terroru