Krzysztof Teodor Toeplitz
Krzysztof Teodor Toeplitz, właśc. Krzysztof Toeplitz[a], ps. KAT, KTT, Krzysztof Deuter i in. (ur. 28 stycznia 1933 w Otrębusach, zm. 30 marca 2010 w Warszawie[1][2]) – polski dziennikarz, pisarz i działacz polityczny, felietonista, publicysta, krytyk filmowy, autor scenariuszy filmowych (m.in. serialu Czterdziestolatek)[3], sztuk teatralnych i programów telewizyjnych; w latach 1969–1975 redaktor naczelny tygodnika „Szpilki”, w latach 1994–1997 redaktor naczelny tygodnika „Wiadomości Kulturalne”.
 Krzysztof Teodor Toeplitz (2007) | |
| Data i miejsce urodzenia |
28 stycznia 1933 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 marca 2010 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujWykształcenie i praca zawodowa
edytujPochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej Toeplitzów (napisał o niej książkę). Był prawnukiem Bonawentury Toeplitza, wnukiem Teodora Toeplitza (działacza PPS, współzałożyciela i prezesa Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej) i synem Kazimierza Leona Toeplitza i jego żony Eugenii z domu Radzio. Jego stryjem był twórca i długoletni rektor Łódzkiej Szkoły Filmowej – profesor Jerzy Toeplitz.
Ukończył warszawskie liceum im. Stefana Batorego. W latach 1947–1948 należał do ZWM, następnie (1948–1954) był członkiem ZMP. Debiutował w 1947 recenzją filmową na łamach OMTUR-owskiego czasopisma „Młodzi Idą”[4].
W 1955 ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie oraz w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej. Od strony naukowej zajmował się kulturą popularną, filmem, mass-mediami. Był także jednym z niewielu polskich teoretyków komiksu w PRL (analiza Spaceru Walentyny z lat 70 XX w.; pierwsza w Polsce książka o komiksie pt. Sztuka komiksu z 1985). Obok Jerzego Szyłaka i Wojciecha Birka zaliczany jest do najważniejszych dla tej dziedziny badaczy.
Był współpracownikiem wielu czasopism m.in. „Świata”, „Nowej Kultury” (1952–1959), „Przeglądu Kulturalnego” (1959–1960), „Kultury” (1965–1969 i 1975–1981) oraz „Polityki” (od 1983); pełnił funkcję redaktora naczelnego: 1969–1975 „Szpilek”, 1991–1992 dziennika „Nowa Europa”, od maja 1994 do marca 1998 tygodnika „Wiadomości Kulturalne”. Pracował jako felietonista w „Przeglądzie”. Pisał codzienne komentarze (o charakterze felietonowym) w „Trybunie”. Publikował także w polskiej edycji „Le Monde diplomatique”. Od powstania NSZZ Solidarność w 1980 odnosił się do związku wrogo, popierał rząd gen. Jaruzelskiego, także podczas stanu wojennego. Na wniosek Jerzego Urbana nie został poddany weryfikacji po wprowadzeniu stanu wojennego[5].
Wraz z reżyserem Jerzym Gruzą stworzył polski serial Czterdziestolatek i Czterdziestolatek 20 lat później.
.JPG)
Działalność polityczna i społeczna
edytujUczestniczył w obradach Okrągłego Stołu po stronie rządowej w podzespole do spraw środków masowego przekazu. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 bez powodzenia kandydował z listy SdPl w województwie mazowieckim, uzyskując niecałe 8 tys. głosów[6].
Ufundował utwardzenie części układu drogowego cmentarza żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie, gdzie spoczywa m.in. jego pradziadek Bonawentura Toeplitz.
Życie prywatne
edytujOjciec kompozytora i wykonawcy Kaspra Toeplitza (ur. 1960), którego matką jest tancerka Krystyna Mazur, dziennikarki Faustyny Toeplitz-Cieślak (ur. 1964), której matką jest Barbara Modelska oraz rapera i organizatora Ślizgu Franciszka Teodora Toeplitza (ps. Franek) (ur. 1978), którego matką jest Bożena Toeplitz. Był autorem nazwy czasopisma „Ślizg”[7].
Był mieszkańcem Łomianek koło Warszawy[8]. Zmarł 30 marca 2010 po długiej i ciężkiej chorobie. Został pochowany 9 kwietnia 2010 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B DOD-6-6)[9].
Odznaczenia
edytujW 2003 otrzymał Medal „Zasłużony dla Tolerancji”. 7 grudnia 2009 z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[10].
Wybrane pozycje książkowe
edytuj- Dziewiąte ramię ośmiornicy (1958); kryminał wydany pod pseudonimem Krzysztof Deuter
- Kino dla wszystkich (1964)
- Sekrety filmu (1967)
- Akyrema (1968)
- Mieszkańcy masowej wyobraźni (1970)
- Przypowiastki dawne i dawniejsze (1979)
- Szkice edynburskie czyli system telewizji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa (1979). ISBN 83-06-00145-1
- 16 miesięcy: felietony (sierpień 1980 – grudzień 1981) (1983)
- Sztuka komiksu (1985)
- Gorący kartofel. Warszawa: 1986, s. 168. ISBN 978-83-03-01959-2.
- Najkrótsze stulecie (2000)
- Rodzina Toeplitzów. Książka mojego ojca. Warszawa: Iskry, 2004, s. 384. ISBN 83-207-1765-5.
- Dokąd prowadzą nas media. Warszawa: Iskry, 2006. ISBN 83-244-0029-X.
- Tytoniowy szlak, czyli szkic z historii obyczaju, gdy palono tytoń, Wydawnictwo Nowy Świat (2009)
Scenariusze filmowe i telewizyjne
edytuj- Pan Anatol szuka miliona (1958) reż. Jan Rybkowski
- Dzięcioł (1970) reż. Jerzy Gruza
- Czterdziestolatek (1974–1977) reż. Jerzy Gruza
- Motylem jestem, czyli romans 40-latka (1976) reż. Jerzy Gruza
- Gorączka (1980) reż. Agnieszka Holland
- Miłość ci wszystko wybaczy (1981) reż. Janusz Rzeszewski
- Czterdziestolatek 20 lat później (1993)[11] reż. Jerzy Gruza
- Sukces (serial telewizyjny 1996) reż. Krzysztof Gruber
- Sukces (serial telewizyjny 2000) reż. Andrzej Kostenko
- Studenci trzeciego wieku (niezrealizowany)[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Teodor Toeplitz nie żyje. gazeta.pl, 30 marca 2010. [dostęp 2010-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 kwietnia 2010)].
- ↑ Zmarł znany dziennikarz Krzysztof Teodor Toeplitz. wp.pl, 30 marca 2010. [dostęp 2010-03-30].
- ↑ Praca zbiorowa, Niezbędnik ateisty Wydawnictwo Czarna Owca Warszawa 2010, s.6.
- ↑ Toeplitz Krzysztof Teodor. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. VIII. Instytut Badań Literackich.
- ↑ G. Majchrzak: Nagroda za zwalczanie „Solidarności”. Rzeczpospolita, 2007-01-03. [dostęp 2014-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Wybory 2004. [dostęp 2010-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Franek Toeplitz: Nazwę „Ślizg” wymyślił mój tata. glamrap.pl, 2022-09-16. [dostęp 2022-09-21].
- ↑ Krzysztof Teodor Toeplitz. Droga prywatna. „Przegląd”. Nr 1/2008.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-03-02].
- ↑ Rozdanie Medali „Gloria Artis”. mkidn.gov.pl, 2009-12-07. [dostęp 2012-11-22].
- ↑ Krzysztof Teodor Toeplitz w bazie filmpolski.pl. [dostęp 30 marca 2010].
- ↑ INTERIA.PL/PAP: Zmarł Krzysztof Teodor Toeplitz. 2010-03-30. [dostęp 2010-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-03)]. Cytat: „– Do końca pracowaliśmy razem. Przecież niedawno ukończyliśmy dalszy ciąg „Czterdziestolatka” – „Studenci trzeciego wieku” – powiedział Jerzy Gruza. – Jeszcze przed kilkoma dniami żartowaliśmy, wymyślaliśmy sceny.”
Uwagi
edytuj- ↑ Właściwie Krzysztof Toeplitz. Imię Teodor nie było jego drugim imieniem. Publicysta dodał je do nazwiska, jako wyraz hołdu dla swojego przodka, kiedy pod koniec lat 50. postanowił zmienić pseudonim dziennikarski. Por. Wojciech Orliński: Pan poczeka, do tematu wrócimy. [dostęp 2010-03-26].