Czarne chmury
Czarne chmury – polski przygodowy serial telewizyjny z 1973 r. konwencji kostiumowej „płaszcza i szpady” wyprodukowany przez Telewizję Polską.
| Gatunek | |
|---|---|
| Kraj produkcji | |
| Oryginalny język | |
| Główne role |
Leonard Pietraszak |
| Liczba odcinków |
10 |
| Liczba serii |
1 |
| Produkcja | |
| Produkcja | |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Narracja | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Czas trwania odcinka |
46–54 minuty |
| Pierwsza emisja | |
| Data premiery |
23 grudnia 1973 |
| Stacja telewizyjna | |
| Lata emisji |
1973–1974 |
| Format obrazu | |
| Format dźwięku |
2.0 i 5.1 |
O serialu
edytujSerial przygodowy z gatunku „płaszcza i szpady”, obfitujący w sceny walk, pościgów, ucieczek i pojedynków, zawierający również wątki miłosne. Akcja toczy się w drugiej połowie XVII wieku, a osią fabuły są dramatyczne epizody z walk o utrzymanie przy Rzeczypospolitej Prus Książęcych. Postać głównego bohatera, pułkownika Krzysztofa Dowgirda, nawiązuje do autentycznej postaci pułkownika Krystiana Ludwika Kalksteina, tragicznego bohatera tamtych czasów.
Serial składa się z dziesięciu prawie 1-godzinnych odcinków. Jego realizacja trwała przeszło rok – od marca 1972 r. do lata 1973 r. Poza łódzkim atelier, zdjęcia kręcono w zamku w Olsztynie, we wnętrzach zamku w Baranowie Sandomierskim, w Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach i klasztorze pokamedulskim w Rytwianach pod Staszowem, w Łączynku, Krakowie, Lublinie (który występuje jako Warszawa), a plenery – m.in. pod Augustowem (okolice wsi Płaska w Puszczy Augustowskiej), w okolicach Aleksandrowa Łódzkiego oraz na zamku Tenczyn.
Serial mógł mieć cel propagandowy – odwrócenie uwagi społeczeństwa od tematu polskości Kresów Wschodnich i zastąpienie go dyskusją o polskości Ziem Odzyskanych[2]. Mundury i zbroje postaci niemieckich występujących w serialu były celowo przyciemniane, by wywoływać skojarzenia z mundurami hitlerowskimi[3]. Serial miał jak na owe czasy bardzo dużą oglądalność (ok. 76% w latach 1973–1974)[4]. Według jednej z hipotez twórcą scenariusza był Ludwik Kalkstein[5], agent Gestapo w Armii Krajowej, który w latach 1953–1965 odsiadywał wyrok za współpracę z Gestapo. Według tych źródeł Antoni Guziński i Ryszard Pietruski podpisali scenariusz swoimi nazwiskami, gdyż nazwisko Kalksteina z oczywistych względów nie mogło się znaleźć w napisach serialu.
Odcinki
edytuj- Szafot
- Krwawe swaty
- Zawiść
- Przeprawa
- Czarna sakwa
- Intryga
- Pantomima
- Wilcze doły
- Zaręczyny
- Pościg
Obsada
edytuj- Leonard Pietraszak – pułkownik Krzysztof Dowgird
- Ryszard Pietruski – Kacper Pilch, wachmistrz Dowgirda
- Stanisław Niwiński – rotmistrz Zaremba
- Edmund Fetting – margrabia Karol von Ansbach
- Janusz Zakrzeński – namiestnik Erick von Hollstein
- Maciej Rayzacher – kapitan Knothe
- Anna Seniuk – Magda Domaradzka
- Elżbieta Starostecka – Anna Ostrowska
- Mariusz Dmochowski – hetman Jan Sobieski
- Jerzy Nowak – oberżysta Schulz, szpieg pruski
- Cezary Julski – szlachcic Błazowski (odcinek 6, 7, 8, 10)
- Józef Nalberczak – szlachcic Trzosowski (odcinek 6, 7, 8, 10)
- Mieczysław Stoor – wachmistrz Sitarz
- Jerzy Matałowski – starościc Andrzej Tarłowski
- Ryszard Żuromski – kapitan Byszewski ze straży marszałkowskiej
- Jerzy Przybylski – rezydent elektorski von Hoverbeck
- Emil Karewicz – hetman litewski Pac (odcinek 6, 7, 8, 10)
W pozostałych rolach
- Tadeusz Białoszczyński – chorąży Odrowąż
- Karol Strasburger – jego syn Paweł Odrowąż
- Olga Bielska – Agata Ostrowska, ciotka Anny
- Aleksander Sewruk – marszałek dworu królewskiego
- Marian Glinka – człowiek margrabiego von Ansbach
- Maciej Borniński – odźwierny w rezydencji Hoverbecka
- Joanna Kostusiewicz – aktorka z trupy teatralnej
- Józef Pieracki – przeor klasztoru
- Andrzej Głoskowski – mieszczanin Jan Stolpecki
- Zygmunt Kęstowicz – Niemirycz, mieszczanin z Lecka
- Bolesław Płotnicki – Korzycki, mieszczanin z Lecka
- Wacław Ulewicz – Porzemski, mieszczanin z Lecka
- Leon Pietraszkiewicz – Ostroróg
- Włodzimierz Press – mim Dionizy (odcinek 1, 4, 5, 7)
- Krystyna Janda – dziewczyna tańcząca na weselu
- Czesław Jaroszyński – kowal Fritz
- Andrzej Jurczak – Janek Korba
- Jerzy Turek – Błażej ze straży marszałkowskiej
- Bogusław Linda – halabardnik w Barbakanie
- Tadeusz Pluciński – Walery, herszt bandytów
- Eugeniusz Wałaszek – klucznik w więzieniu w Prusach
- Brunon Bukowski – Kleczkowski
- Marek Dąbrowski – Piotr
- Marian Wojtczak – Józef
- Piotr Fronczewski – narrator
Przypisy
edytuj- ↑ Najpiękniejsza rezydencja magnacka w Polsce i w Europie. To tam kręcono "Czarne chmury". onet.pl, 14 stycznia 2021. [dostęp 2021-01-17].
- ↑ Paweł Skibiński, Tomasz Wiścicki, Polityka czy propaganda: PRL wobec historii, Muzeum Historii Polski, 2009, s. 109, ISBN 978-83-60642-66-5 [dostęp 2021-11-01] (pol.).
- ↑ Anna Wolff-Powęska, Polacy wobec Niemców: z dziejów kultury politycznej Polski 1945-1989, Instytut Zachodni, 1993, s. 346, ISBN 978-83-85003-67-0 [dostęp 2021-11-01] (pol.).
- ↑ Katarzyna Pokorna-Ignatowicz, Telewizja w systemie politycznym i medialnym PRL: między polityką a widzem, Wydawn. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003, s. 139, ISBN 978-83-233-1766-1 [dostęp 2021-11-01] (pol.).
- ↑ Adam Zadworny: Kalkstein. Gazeta Wyborcza – Duży Format, 2009-02-24. [dostęp 2018-12-21]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Czarne chmury w bazie Filmweb
- Czarne chmury w bazie filmpolski.pl
- Zdjęcia z filmu Czarne chmury w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”