Benzylopenicylina

Benzylopenicylina (penicylina krystaliczna, penicylina G) – organiczny związek chemiczny z grupy penicylin, antybiotyk β-laktamowy wytwarzany przez pędzlaki Penicillium chrysogenum (syn. Penicillium notatum) wrażliwy na β-laktamazy.

Benzylopenicylina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas (2S,5R,6R)-3,3-dimetylo-7-okso-6-(2-fenyloacetamido)-4-tia-1-azabicyklo[3.2.0]heptano-2-karboksylowy Inne nazwy i oznaczenia farm. Benzylpenicillinum kalicum, Benzylpenicillinum natricum inne Penicylina G, Penicylina benzylowa
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C16H18N2O4S
Masa molowa	334,39 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	61-33-6 113-98-4 (sól potasowa) 69-57-8 (sól sodowa) 75333-20-9 (sól amonowa) 21193-94-2 (siarczan) 30411-69-6 (izomer 5-β) 47294-44-0 (izomer 6-α)
PubChem	5904
DrugBank	DB01053
SMILES CC1(C(N2C(S1)C(C2=O)NC(=O)CC3=CC=CC=C3)C(=O)O)C
InChI InChI=1S/C16H18N2O4S/c1-16(2)12(15(21)22)18-13(20)11(14(18)23-16)17-10(19)8-9-6-4-3-5-7-9/h3-7,11-12,14H,8H2,1-2H3,(H,17,19)(H,21,22)/t11-,12+,14-/m1/s1 InChIKey JGSARLDLIJGVTE-MBNYWOFBSA-N
Właściwości Gęstość 1,42 g/cm³ (20 °C); ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 330 mg/l Temperatura topnienia 82–83 °C Kwasowość (pKa) 2,74
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H317 Zwroty P P280 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R42/43 Zwroty S S36/37 Numer RTECS XH9400000 Dawka śmiertelna LD50 24 mg/kg m.c. (chomik, doustnie)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	J01 CE01 S01 AA14
Farmakokinetyka Działanie przeciwbakteryjne Okres półtrwania 0,4–0,9h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 45–68% Metabolizm wątrobowy Wydalanie z moczem (60–90%) i żółcią
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania domięśniowo, podskórnie, dożylnie, dostawowo Objętość dystrybucji 0,53–0,67 l

Mechanizm działania

Ze względu na strukturalne podobieństwo do alaniny, która jest składnikiem mureiny, benzylopenicylina blokuje aktywność transpeptydaz biorących udział w tworzeniu wiązań pomiędzy pentapeptydami mukopolisacharydu ściany komórkowej bakterii. W dalszym etapie, na skutek aktywacji hydrolaz komórkowych, zachodzi liza komórki bakteryjnej. Penicylina G nie wnika do wnętrza komórki, a zatem nie działa na drobnoustroje wewnątrzkomórkowe.

Benzylopenicylina dobrze przenika do płynu opłucnowego, osierdziowego, otrzewnowego, torebki stawowej, żółci, nerek, błon śluzowych i moczu, słabiej do płynu owodniowego, krwi płodu, mięśni i płynu mózgowo-rdzeniowego. Źle przenika do kości, tkanki mózgowej, cieczy wodnistej oka i mleka matki.

Zakres działania

bakterie Gram-dodatnie	bakterie Gram-ujemne	inne bakterie
gronkowce oprócz wytwarzających penicylinazę	dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych	krętki blade, głównie Treponema pallidum
paciorkowce, oprócz enterokoków E. faecalis i E. faecium	dwoinka rzeżączki	promieniowce bydlęce
dwoinka zapalenia płuc	pałeczki Pasteurella multocida
maczugowiec błonicy	pałeczki Bacteroides fragilis
laseczka wąglika	Fusobacterium fusiforme
włoskowiec różycy	Streptobacillus moniliformis
laseczka tężca	Bartonella bacilliformis
listerie

Wskazania do stosowania

Benzylopenicylinę stosuje się, gdy konieczne jest szybkie uzyskanie wysokiego stężenia antybiotyku, w ciężkich zakażeniach wywołanych przez wrażliwe na nią drobnoustroje, takich jak:

• zapalenie migdałków podniebiennych, płuc, oskrzeli
• przewlekłe zapalenie wsierdzia wywołane przez paciorkowce, pneumokoki i gronkowce
• ostry rzut gorączki reumatycznej powodowany zakażeniem paciorkowcami
• nabyta lub wrodzona kiła
• rzeżączka
• meningokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na antybiotyki β-laktamowe

Środki ostrożności

1. Przed rozpoczęciem leczenia penicyliną G należy przeprowadzić badanie lekowrażliwości wyizolowanego drobnoustroju.
2. Przed rozpoczęciem leczenia należy wziąć pod uwagę miejscowe oficjalne wytyczne dotyczące stosowania antybiotyków.
3. U pacjentów leczonych penicyliną mogą wystąpić ciężkie reakcje nadwrażliwości, zwłaszcza u pacjentów uczulonych na wiele alergenów. Należy upewnić się, czy osoba chora jest na nią uczulona.
4. Jedyny preparat benzylopenicyliny zarejestrowany na terenie Polski zawiera potas – podanie dużych dawek leku lub jego długotrwałe stosowanie może spowodować ostre zatrucie tym pierwiastkiem, zwłaszcza u osób z niewydolnością nerek.
5. U pacjentów z niewydolnością nerek benzylopenicylina osiąga w OUN stężenie, które może powodować podrażnienie mózgu, drgawki i śpiączkę.
6. U niektórych chorych podczas leczenia kiły może pojawić się reakcja Jarischa-Herxheimera.
7. Antybiotyki o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego (m.in. penicyliny) mogą niekiedy wywoływać rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Przeciwwskazane jest w takim przypadku podawanie preparatów hamujących perystaltykę jelit lub innych działających zapierająco.

Interakcje

Probenecyd oraz inne leki wypierające penicylinę z połączeń z białkami podane jednocześnie mogą zwiększać stężenie antybiotyku w surowicy krwi. Podczas leczenia benzylopenicyliną zmniejsza się skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Zaleca się stosowanie dodatkowych skutecznych metod antykoncepcji. Pacjenci otrzymujący dożylnie duże dawki penicyliny G mogą wykazywać fałszywie dodatni wynik testów Coombsa.

Działania niepożądane

• wstrząs anafilaktyczny
• przemijająca nadmierna ruchliwość, pobudzenie, niepokój, senność, stan dezorientacji, zawroty głowy
• objawy zatrucia potasem
• rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
• kandydoza skóry i błon śluzowych
• zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych w miejscu podania
• reakcja Jarischa-Herxheimera
• niewielkie przemijające zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej
• wysypki, świąd, pokrzywka
• neutropenia
• eozynofilia
• trombocytopenia, niedokrwistość hemolityczna.

Dawkowanie

Wielkość dawki zależy od stopnia ciężkości zakażenia, wrażliwości drobnoustroju wywołującego zakażenie, stanu pacjenta, wieku i masy ciała.

Dorośli: zwykle podaje się od 1 do 5 mln j.m. w dawkach podzielonych, co 4 do 6 godzin. W ciężkich zakażeniach dawkę można zwiększyć do 20 mln j.m. lub więcej na dobę.

Dzieci do 3 lat: 50000 do 80000 j.m./kg m.c. na dobę, w 2 do 4 dawkach podzielonych, domięśniowo lub dożylnie.

Dzieci od 3 do 14 lat: 90000 do 120000 j.m./kg m.c. na dobę, w 2 do 4 dawkach podzielonych, domięśniowo lub dożylnie.

W przypadku zakażeń wywołanych przez paciorkowce grupy A leczenie powinno trwać przynajmniej przez 10 dni.

Przedawkowanie

Przedawkowanie penicyliny benzatynowej może doprowadzić do podrażnienia ośrodkowego układu nerwowego i wystąpienia drgawek. W przypadku przedawkowania preparat należy odstawić, monitorować podstawowe czynności życiowe i w razie konieczności zastosować leczenie objawowe. Benzylopenicylina może być usunięta z organizmu podczas hemodializy.

W przypadku wstrząsu anafilaktycznego lub obrzęku naczynioruchowego w pierwszej kolejności należy podać epinefrynę, następnie lek przeciwhistaminowy, a jako ostatni lek z grupy kortykosteroidów.

Preparaty

Dostępne w Polsce preparaty:

• Penicilinum Crystallisatum TZF (Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa SA) – proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań 1, 3 lub 5 mln j.m.; 1 fiolka

Bibliografia

• Pharmindex: kompendium leków. Warszawa: UBM Medica Polska, 2011, s. 1280. ISBN 978-83-62078-02-8.
• Penicillinum Crystalisatum TZF – Charakterystyka produktu leczniczego. [dostęp 2011-12-31].
• Wojciech Kostowski, Zbigniew S. Herman: Farmakologia – podstawy farmakoterapii: podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 1569. ISBN 83-200-3352-7.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.