iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.
iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.



Link to original content: http://pl.m.wikipedia.org/wiki/Augustów
Augustów – Wikipedia, wolna encyklopedia
Wikipedia

Augustów

miasto i gmina w województwie podlaskim
Zobacz też: Augustów w innych znaczeniach tej nazwy.

Augustów – miasto w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, siedziba powiatu augustowskiego i gminy wiejskiej Augustów.

Augustów
miasto i gmina
Ilustracja
Bazylika NSJ, Zarząd Wodny, Rynek Zygmunta Augusta, rz. Netta, Jezioro Studzieniczne
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

augustowski

Data założenia

1550

Prawa miejskie

1557

Burmistrz

Mirosław Karolczuk

Powierzchnia

81 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


30 153[1]
374 os./km²

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

16-300 do 16-303

Tablice rejestracyjne

BAU

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Augustów”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Augustów”
Położenie na mapie powiatu augustowskiego
Mapa konturowa powiatu augustowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Augustów”
Ziemia53°50′37″N 22°58′39″E/53,843611 22,977500
TERC (TERYT)

2001011

SIMC

0977539

Urząd miejski
ul. 3 Maja 60
16-300 Augustów
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Miasto królewskie starostwa augustowskiego w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku[2]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie dąbrowskim, obwodzie augustowskim województwa augustowskiego[3]. W latach 1975–1998 miasto należało do województwa suwalskiego.

Jezioro Necko w Augustowie. Widok z dzielnicy Borki

Położenie

edytuj
 
Augustów na tle Suwalszczyzny

Według podziału fizycznogeograficznego miasto jest położone w zachodniej części Równiny Augustowskiej, wchodzącej w skład Pojezierza Litewskiego, nad rzeką Nettą, pomiędzy 7 jeziorami Necko, Białym, Rospuda Augustowska, Sajenek, Sajenko, Studzieniczne i Sajno. Obok miasta przepływa najkrótsza rzeka Polski – Klonownica (wpisana do księgi Guinnessa). Augustów od wschodu, południa i północy otoczony jest Puszczą Augustowską, której większość (ponad 114 tys. ha) leży na terenie Polski.

Pod względem administracyjnym Augustów położony jest w centrum powiatu augustowskiego w północnej części woj. podlaskiego.

Augustów leży na obszarze, który we wczesnym średniowieczu stanowił część Jaćwieży[4][5]. Po skolonizowaniu tego terenu przez osadników mazowieckich, litewskich i ruskich zachodnia, starsza część Augustowa na prawym brzegu Netty położona była najpierw w ziemi wiskiej, należącej do Mazowsza, a następnie w 1569 została włączona do ziemi bielskiej województwa podlaskiego Korony Królestwa Polskiego, w związku z czym leży na historycznym Podlasiu[4][5]. Wschodni, lewobrzeżny fragment Augustowa leżał natomiast w powiecie grodzieńskim w województwie trockim Wielkiego Księstwa Litewskiego. Miasto jest położone na Suwalszczyźnie[4][5][6].

Miasto językowo leży na obszarze gwary suwalskiej, będącej częścią dialektu mazowieckiego[7]. Znajduje się także na obszarze Euroregionu Niemen[8].

Sąsiednie gminy

edytuj

Augustów (gmina wiejska), Nowinka, Płaska

Odległości

edytuj

Odległość do granic państwowych w linii prostej wynosi w przybliżeniu: z Białorusią – 35 km, Litwą – 37 km, Rosją – 60 km[9].

Odległości drogowe do większych miast w Polsce i sąsiednich państwach[10]:

Struktura powierzchni

edytuj
 
Rynek Zygmunta Augusta
 
Osiedle Południe – ulica Obrońców Westerplatte
 
Ul. Partyzantów

Według danych z roku 2002[11] Augustów ma obszar 80,93 km², w tym:

  • użytki rolne: 27%
  • użytki leśne: 35%

Miasto stanowi 4,88% powierzchni powiatu. W 2010 Augustów zajmował pod względem powierzchni 47. miejsce w kraju i 2 w woj. podlaskim[12].

W 1973 do Augustowa przyłączono miejscowości: Przewięź, Sajenek, Studzieniczna, Swoboda i Wojciech oraz obszar lasów państwowych (fragment Puszczy Augustowskiej) o powierzchni 1674 ha wraz z jeziorami: Białe Augustowskie, Rospuda Augustowska, Sajenek, Sajenko, Sajno i Studzieniczne[13]. W związku z tym zwarta zabudowa miejska zajmuje tylko niewielką część w centrum obszaru administracyjnego miasta, zaś większość powierzchni miasta stanowią lasy i jeziora.

Osiedla, ulice

edytuj

Od września 2015 Augustów podzielony jest na trzy duże osiedla, mające prawny status jednostki pomocniczej miasta: Osiedle Wschód, Osiedle Zachód[14] i Osiedle Uzdrowisko[15].

Według rejestru TERYT w Augustowie w 2014 istniało 313 ulic oraz 12 integralnych części miasta: Borki, Klonownica, Kolonia Augustowska, Lipowiec, Przewięź, Sajenek, Studzieniczna, Swoboda, Wojciech, Wójtowskie Włóki, Wypusty, Zarzecze[16].

Zwyczajowo oraz w dokumentach Urzędu Miejskiego[17] wydzielane są też dzielnice i osiedla: Bema (Koszary), Glinki, Konopnickiej, Limanowskiego (Baraki), Norwida, Ogrody, Południe, Prądzyńskiego (Śródmieście), Przylesie, Rynek Zygmunta Augusta, Silikaty, Ślepsk, Wojska Polskiego.

Ochrona przyrody

edytuj
 
Park Miejski i pomnik Zygmunta II Augusta w Augustowie

Augustów leży na terenie Zielonych Płuc Polski. W granicach Augustowa znajduje się w całości florystyczny rezerwat przyrody Brzozowy Grąd (na wyspie Jeziora Studzienicznego) oraz część rezerwatu przyrody Stara Ruda (przy wschodniej granicy miasta z gminą Płaska). Augustów leży też na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie”[18].

Demografia

edytuj

Według danych z 31 grudnia 2017 miasto liczyło 30 270 mieszkańców[19].

Podział demograficzny
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 30 270 100 15 971 52,76 14 299 47,24
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 374,17 197,42 176,75

W 2010 miasto zajmowało pod względem liczby ludności 147. miejsce w kraju i 4 w woj. podlaskim[12].

Piramida wieku mieszkańców Augustowa w 2014 roku[20]:

 

Ludność Augustowa na przestrzeni wieków

edytuj

Zmiany liczby ludności Augustowa od XVII w. do czasów współczesnych[21].

(*) – dane szacunkowe

Historia

edytuj
 
Zygmunt August – założyciel Augustowa
 
Prezydent Polski Ignacy Mościcki na rejsie w Augustowie w 1932
Osobne artykuły: Historia Augustowa, Kalendarium historii Augustowa i Obława augustowska.

Do końca XIII wieku tereny dzisiejszego Augustowa należały do ziem zamieszkiwanych przez plemię Jaćwingów, pokonanych ostatecznie w 1283 roku przez zakon krzyżacki. Po upadku Jaćwieży ziemie te wyludniły się i nie były zasiedlane do roku 1422, kiedy to pokój melneński ustalił przebieg granic na tym terenie i zaczęła się ponowna kolonizacja. Pod koniec XIV wieku nad rzeką Nettą istniał niewielki zamek krzyżacki Metenburg, doszczętnie zniszczony przez wielkiego księcia Witolda w 1392 roku, jednak nie jest pewne, czy był zlokalizowany w obrębie współczesnego miasta.

Według legendy Augustów zawdzięcza swoje powstanie pierwszej schadzce Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny, dla upamiętnienia której król założył w jej miejscu miasto. W istocie pierwsza pisana wzmianka o osadzie nad Nettą pochodzi z 1496 roku i dotyczy komory pobierającej cło u przeprawy rzecznej. W 1526 roku powstała tu karczma wystawiona przez Jana Radziwiłła na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Litwy i Białorusi do Prus, Warszawy i Krakowa.

Do wytyczania osady na północnym brzegu Netty skierowano w 1550 roku starostę knyszyńskiego Piotra Chwalczewskiego oraz architekta i inżyniera Joba Preytfusa. Augustów prawa miejskie magdeburskie otrzymał dopiero 17 maja 1557 roku[22] od króla Zygmunta Augusta[23]. Do roku 1569 Augustów należał terytorialne do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1570 roku powstało starostwo augustowskie jako „separatum” ze starostwa knyszyńskiego. Po kilku latach prężnego rozwoju nastąpiła seria działań wojennych, doprowadzająca miasto do ruiny. Podczas potopu szwedzkiego miasto spalili zbuntowani Tatarzy z wojsk Jana Kazimierza, którzy byli niezadowoleni z podziału łupów z bitwy pod Prostkami (1656). W czasie trzeciej wojny północnej (1700–1721) w Augustowie stacjonowały w różnym czasie wojska polskie, szwedzkie, rosyjskie, saskie i brandenburskie. Wojska, oprócz zniszczeń, przyniosły zarazę (1710), która zdziesiątkowała miejscową ludność.

W 1795 roku miasto zajęli Prusacy, a w latach 1807 i 1812 wojska napoleońskie. Lekką poprawę rozwoju przyniósł XIX wiek. Po Kongresie wiedeńskim w roku 1815 Augustów znalazł się w granicach Królestwa Polskiego (Kongresowego). Został stolicą nowo utworzonego województwa augustowskiego, a od 1837 roku guberni augustowskiej. Urzędy tymczasowo umieszczono w Suwałkach z braku odpowiednich budynków. Projekty rozbudowy Augustowa w stylu klasycystycznym opracował Henryk Marconi. W roku 1825 pod kierunkiem Ignacego Prądzyńskiego rozpoczęto budowę Kanału Augustowskiego.

Rozwój Augustowa został przerwany przez wybuch powstania listopadowego. W okolicach Augustowa toczyły się walki, zaś miasto przechodziło z rąk do rąk. Po powstaniu nie zrealizowano planów rozbudowy miasta. Kanał Augustowski ukończono w 1839 roku, jednak nie zyskał on planowanego znaczenia gospodarczego. Również w czasie powstania styczniowego w okolicach Augustowa toczyły się walki, podczas których szczególnie zasłynął oddział pod dowództwem Józefa „Wawra” Ramotowskiego. W roku 1899, w związku z budową koszar carskich, Augustów uzyskał połączenia kolejowe. W XIX wieku w regionie kwitł przemyt, spowodowany bliskim położeniem miasta z granicą Prus i Rosji.

Zniszczenia przyniosły miastu I i II wojna światowa. W końcu września 1939 okupacyjne władze sowieckie zniszczyły pomnik Piłsudskiego, a na jego miejsce postawiły obelisk ku czci Stalina; zbudowały też w mieście pomnik Lenina[24].

22 czerwca 1941, po bitwie pod Augustowem, miasto zostało zajęte przez Niemców. W latach 1941–1944 Augustów znajdował się w granicach Bezirk Bialystok. W sierpniu 1941 Niemcy utworzyli w Augustowie getto dla ludności żydowskiej[25]. Zostało ono zlikwidowane 2 listopada 1942[25].

Okupację niemiecką Augustowa zakończyło 24 października 1944 roku zajęcie miejscowości przez wojska 50 Armii i 3 Gwardyjskiego Korpusu Kawalerii 2 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej[26]. W lipcu 1945 roku Armia Czerwona, NKWD i Smiersz wspólnie z oddziałami MBP przeprowadziły tzw. obławę augustowską w celu wyłapania żołnierzy podziemia niepodległościowego. Sowieci utworzyli w okolicy sieć obozów filtracyjnych, gdzie przetrzymywali Polaków pod gołym niebem, skrępowanych drutem kolczastym w dołach zalanych wodą.

Od połowy lat dwudziestych XX wieku Augustów stał się popularnym letniskiem. Od 1993 roku miasto posiada status uzdrowiska (bogate złoża borowiny, w okolicy źródła wód mineralnych).

Architektura

edytuj
 
Śluzowanie kajaków na kanale Augustowskim (1824–1839)
 
Budynek Zarządu Wodnego
 
Rynek Zygmunta Augusta 28 – jeden z najstarszych budynków w mieście (1800–1801)
 
Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa
 
Kościół w Studzienicznej

Zabytki

edytuj
Osobny artykuł: Zabytki powiatu augustowskiego.

Obiekty z terenu Augustowa wpisane do rejestru zabytków:

We wsi Jaminy (gm. Sztabin) znajduje się drewniany kościół z 1780, który do roku 1845 stał w Augustowie w miejscu obecnej Bazyliki Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Obiekty historyczne

edytuj
 
Budynek w dawnych koszarach

Obiekty o wartości historycznej z terenu Augustowa, które nie znajdują się w rejestrze zabytków:

  • Koszary (lata 90. XIX w.) – dawne obiekty wojskowe na os. Bema, w dwudziestoleciu międzywojennym zajmowane przez 1 Pułk Ułanów Krechowieckich, po II wojnie światowej przeznaczone na cele mieszkaniowe, edukacyjne i przemysłowe. Zachowały się oryginalne drewniane i murowane budynki.
  • Budynek II Liceum Ogólnokształcącego (1927) – al. Kardynała Wyszyńskiego, wybudowany na potrzeby seminarium nauczycielskiego, pierwszej szkoły średniej w Augustowie.
  • Willa Jana Zasztowta (lata 20. XX w.) – nad jeziorem Necko, styl modernistyczny.
  • Budynek Gimnazjum nr 1 (1931) – ul. Młyńska.
  • Yacht Klub Polski (1934) – półwysep Dąbek nad Jeziorem Białym, drewniany pensjonat, nazywany też Willą Prezydenta (wypoczywał w nim prezydent Ignacy Mościcki).
  • Zabudowania tartaku i domy pracowników – położone w dzielnicy Lipowiec, w tym drewniany Dom Drzewiarza w stylu zakopiańskim przy ul. Tartacznej (1937), mieszczący dawniej klub.
  • Budynek Szkoły Podstawowej nr 4 (1938) – ul. Marii Konopnickiej, pierwotnie modernistyczny.
  • Drewniane domy wybudowane w dwudziestoleciu międzywojennym z przeznaczeniem m.in. na wille i pensjonaty letniskowe, zwłaszcza w dzielnicy Zarzecze.
  • Młyn na ul 29 listopada – obecnie częściowo spalony – najstarszy budynek w mieście (pierwotnie folusz, skład celny obok pierwotnej grobli na rzece Netcie), wstępnie datowany na XVI w.
  • Żelbetonowo-ceglana kolejowa wieża ciśnień przy stacji kolejowej.

Obiekty rozebrane lub zburzone

edytuj
 
Ratusz w Augustowie przed 1914

Obiekty istniejące w Augustowie w przeszłości:

Cmentarze

edytuj
 
Kaplica Truszkowskich na cmentarzu parafialnym
  • Cmentarz parafialny – ul. Zarzecze, główny cmentarz Augustowa, założony na pocz. XIX w., podlega parafii katolicką Najświętszego Serca Jezusowego, w południowej jego części położone są kwatery prawosławne, na cmentarzu znajduje się zabytkowa drewniana kaplica Truszkowskich, wpisany do rejestru zabytków.
  • Cmentarz w Studzienicznej – cmentarz katolicki założony w 2 poł. XIX w., wpisany do rejestru zabytków.
  • Cmentarz żołnierzy radzieckich – ul. Zarzecze, w płn.-zach. narożniku cmentarza parafialnego, pochowanych jest na nim 1509 żołnierzy radzieckich poległych w czasie II wojny światowej, wpisany do rejestru zabytków.
  • Cmentarz żydowski – ul. Zarzecze, obok cmentarza parafialnego, zachowało się tylko kilka nagrobków, w 1981 ustawiono na nim pamiątkowy obelisk.
  • Cmentarz ofiar terroru narodowości żydowskiej – ul. Waryńskiego, pochowanych jest na nim ok. 60 osób, na ogrodzonej działce znajduje się jedynie niewielki kamienny obelisk.
  • Cmentarz wojenny w Sajenku – położony w lesie za Sajenkiem w pobliżu linii kolejowej nr 40, pochowanych jest na nim kilkudziesięciu żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej.
  • Cmentarz wojenny w Studzienicznej – położony w lesie między Sajenkiem a Studzieniczną, pochowanych jest na nim kilkudziesięciu żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej.
  • Stary cmentarz żydowski w Augustowie (nieistniejący).

Planowane jest założenie nowego cmentarza komunalnego. Pierwotnie jego lokalizację ustalono między ul. Rajgrodzką a szosą do Ełku[27]. Jednak w czerwcu 2015r. przystąpiono do uchwalanie miejscowego planu dla lokalizacji w rejonie przecięcia rzeki Turówki z granicą administracyjną miasta (działka nr 79, części działek nr 74, 75, 80/1, 80/2 - obręb geodezyjny nr 1 gminy miejskiej Augustów) w sąsiedztwie części wsi Żarnowo Trzecie, Żarnowo Drugie i Biernatki[28].

Gospodarka

edytuj

W Augustowie działają stocznie jachtowe Balt Yacht oraz Ślepsk, należące do największych przedsiębiorstw tego typu w Polsce i eksportujące większość produkcji do Europy Zachodniej. Ponadto mniejsze stocznie, np. Texas, Mirage, producenci kajaków i łódek oraz dostawcy materiałów: Brunswick Marines, Demex i in.

W 1951 roku otworzono w mieście wytwórnię tytoniu przemysłowego (okolica słynie z uprawy machorki); obecnie zakład ten należy do koncernu British American Tobacco i wytwarzane są w nim m.in. papierosy Pall Mall, Kent, Lucky Strike, Vogue, Viceroy, Nevada.

Z innych wymienić należy producenta maszyn dla rolnictwa – POM oraz przedsiębiorstwo drogowe APB S.A./ BMTI. Ponadto w mieście rozwija się przemysł spożywczy: wytwórnia wód gazowanych (woda „Augustowianka”) i gospodarstwo rybackie, niewielki przemysł drzewny zlokalizowany na terenie miasta i okolic ze względu łatwy dostęp do surowca; tartaki oraz zakłady stolarskie[23], wielki tartak działający od 1916 r., fabryka obuwia oraz uruchomiona w 1972 roku cegielnia silikatowa upadły w latach 90. XX wieku[29]. Do lutego 2013 roku funkcjonowała mleczarnia (Jogurt Augustowski). Zakład był częścią grajewskiego „Mlekpolu”. Produkcja została przeniesiona do zmodernizowanego zakładu w Sokółce.

Handel

edytuj
 
Budynek Banku Spółdzielczego

W mieście znajduje się wiele podmiotów gospodarczych o podłożu handlowym.Dominują głównie małe sklepy, choć w przeciągu kilku ostatnich lat powstało kilka marketów między innymi: Kaufland, Lidl, Biedronka (5), Polomarket. W kwietniu 2009 została uruchomiona galeria handlowa Marjon. Pierwszy tego typu obiekt w północnej części woj. podlaskiego. Ma ona 4 tys. m². Galeria znajduje się przy ulicy Mazurskiej przy DK16 droga na Ełk/Olsztyn.

Turystyka

edytuj
 
Dom Turysty
 
Restauracja Albatros uwieczniona przez Janusza Laskowskiego w piosence Siedem dziewcząt z Albatrosa

Augustów to najważniejszy ośrodek turystyczny i wypoczynkowy na obszarze Puszczy Augustowskiej (ze stanicą wodną); znane uzdrowisko klimatyczne. Walory turystyczne są związane głównie z położonymi w pobliżu jeziorami. Są tu liczne wypożyczalnie sprzętu wodnego, plaże, atrakcje turystyczne (m.in. tor do jazdy na nartach wodnych o długości 740 m, statki wycieczkowe itp.). Kanał Augustowski służy do sezonowej obsługi ruchu turystycznego. W trakcie VII apostolskiej pielgrzymki do Polski papież Jan Paweł II „Dzień odpoczynku” (środę 9 czerwca 1999 roku) spędził między innymi na pływaniu statkiem po jeziorach i Kanale Augustowskim. Co roku oferta turystyczna powiększa się. W sezonie letnim odbywa się tutaj wiele koncertów i imprez plenerowych. Corocznie pod koniec lipca w Augustowie odbywają się Mistrzostwa Polski w „Pływaniu na Byle Czym”.

Uzdrowisko

edytuj

W Augustowie prowadzone jest leczenie uzdrowiskowe w następujących kierunkach: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby naczyń obwodowych, osteoporoza[30].

Na terenie uzdrowiska znajdują się udokumentowane torfy ze złoża „Kolnica” zaliczone do kopalin leczniczych podstawowych[31].


W Augustowie znajduje się sanatorium uzdrowiskowe i zakład przyrodoleczniczy. Uzdrowisko Augustów posiada park zdrojowy ze ścieżką ruchową o długości 1000 m[32].

W 1971 Augustów został uznany za miejscowość z częściowymi prawami uzdrowiska[33], zaś pełny status miejscowości uzdrowiskowej uzyskał w 1993[34]. Od 1976 nad jeziorem Necko funkcjonuje Sanatorium Uzdrowiskowe „Augustów”, specjalizujące się w okładach borowinowych[35].

Transport

edytuj
Osobny artykuł: Obwodnica Augustowa.

Transport drogowy

edytuj

Miasto jest drogowym węzłem komunikacyjnym, a jego szczególne znaczenie wynika z połączenia z Litwą. Przez Augustów przebiegają drogi tranzytowe do przejść granicznych w Budzisku nr 8 i w Ogrodnikach nr 16.

Warszawę z Augustowem łączy droga krajowa nr 61 przez Pułtusk, Ostrołękę, Łomżę i Grajewo o długości 257 km.

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 664 do planowanego przejścia granicznego Lipszczany-Sofijewo z Białorusią oraz droga wojewódzka nr 662 do Suwałk.

7 listopada 2014 otwarto obwodnicę Augustowa (DK8) i odcinek drogi ekspresowej S61 od węzła Raczki do węzła Lotnisko (Suwałki Południe)

Transport kolejowy

edytuj
 
Stacja kolejowa w Augustowie

Przez Augustów przebiega linia kolejowa nr 40 (Sokółka–Suwałki). W mieście znajduje się stacja kolejowa oraz przystanek Augustów Port (dla pociągów osobowych) w odległości około 3 km od centrum miasta. Augustów ma bezpośrednie połączenia kolejowe: w kierunku południowym przez Sokółkę z Białymstokiem i Warszawą, a w kierunku północnym z Suwałkami i Šeštokai (Szostaków) na Litwie[36].

Komunikacja miejska

edytuj

Obecnie w Augustowie komunikację miejską prowadzi Przedsiębiorstwo Transportowe „Necko” sp. z o.o. W związku z tym, że Augustów posiada status uzdrowiska Zakład Komunikacji Miejskiej w Augustowie prowadzi sukcesywną wymianę taboru na autobusy niskopodłogowe spełniające normę EURO2 i wyższe normy, dostosowane do przewozu osób starszych i niepełnosprawnych. W maju 2022 ZKM eksploatował 8 autobusów – 2 Solarisy Urbino 10, 2 Solarisów Alpino i 4 Solarisy Urbino 8,6.

ZKM obsługuje następujące linie[37]:

  • Linia nr 1: Silikaty – Turystyczna – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – I Płk Ułanów Krechowieckich – Komunalna – Tytoniowa – Komunalna – I Płk Ułanów Krechowieckich – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – Partyzantów – Szpitalna – Zarzecze – Mostowa – Rynek Zygmunta Augusta – Polna – Jonkajtysa – Wojska Polskiego – Mickiewicza – Chreptowicza – Brzostowskiego – 29. Listopada – Waryńskiego/Przychodnia. Powrót: WARYŃSKIEGO/PRZYCHODNIA – Obrońców Westerplatte – Sucharskiego – Brzostowskiego – Chreptowicza – Norwida – Wojska Polskiego – Jonkajtysa – Polna – Rynek Zygmunta Augusta – Mostowa – Zarzecze – Szpitalna – Partyzantów – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – Turystyczna – Dworzec PKP – Silikaty
  • Linia nr 2: Tartaczna – Turystyczna – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – 29. Listopada – 3. Maja – Rynek Zygmunta Augusta – Polna – Jonkajtysa – Wojska Polskiego – Mazurska – Wojska Polskiego – Arnikowa – Słowackiego – Chreptowicza – Obrońców Westerplatte – Sucharskiego/Pływalnia. Powrót: Sucharskiego/Pływalnia – Brzostowskiego – Chreptowicza – Mazurska – Arnikowa – Słowackiego – Wojska Polskiego – Jonkajtysa – Polna – Rynek Zygmunta Augusta – 3.Maja – 29. Listopada – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – Turystyczna – Tartaczna
  • Linia nr 3: Jonkajtysa – Wojska Polskiego – Mickiewicza – Norwida – Wojska Polskiego – Arnikowa – Słowackiego – Chreptowicza – Obrońców Westerplatte – Sucharskiego – Brzostowskiego – 29. Listopada – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – Tytoniowa – Komunalna/Zajezdnia.
  • Linia nr 4: Tartaczna – Turystyczna – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – Partyzantów – Letniskowa – Szpitalna – Zarzecze – Mostowa – Nowomiejska – Nowomiejska/Os. Borki. Powrót: Nowomiejska/Os. Borki – Aleja Jana Pawła II – Rajgrodzka – Zygmuntowska – Jonkajtysa – Wojska Polskiego – Mickiewicza – Norwida – Wojska Polskiego – Chreptowicza – Brzostowskiego – 29. Listopada – Aleja Kardynała Wyszyńskiego – Turystyczna – Tartaczna.

W lipcu i sierpniu komunikacja miejska w Augustowie jest bezpłatna dla osób urodzonych w Augustowie i turystów, którzy wykupili Augustowską Kartę Turysty[38].

Komunikacja dalekobieżna

edytuj

Dominującą rolę odgrywa przedsiębiorstwo PKS Suwałki. W Augustowie można spotkać też autobusy PKS Białystok, PKS Łomża, PKS Warszawa, PKS Olsztyn, PKS Siemiatycze i Arriva.

Augustów posiada bezpośrednie połączenia autobusowe[39] z Warszawą, Białymstokiem, Krakowem, Wrocławiem, Olsztynem, Suwałkami, Ełkiem, Sejnami, Gołdapią, Węgorzewem, Mikołajkami, Łomżą, Grajewem, Dąbrową Białostocką i mniejszymi miejscowościami regionu, a w okresie wakacyjnym także z Siemiatyczami i Bielskiem Podlaskim.

Urzędy i instytucje

edytuj
 
Sąd Rejonowy
  • Urząd Miejski[40]
  • Urząd Gminy Augustów[41]
  • Starostwo Powiatowe[42]
  • Komenda Powiatowa Policji[43]
  • Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej[44]
  • Placówka Straży Granicznej, placówka Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej[45]
  • Oddział Celny placówka Urzędu Celnego w Suwałkach[46]
  • Sąd Rejonowy[47]
  • Prokuratura Rejonowa[48]
  • Urząd Skarbowy[49]
  • Powiatowy Urząd Pracy[50]
  • Powiatowy Zarząd Dróg[51]
  • Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa[52]
  • Inspektorat Zakładu Ubezpieczeń Społecznych[53]
  • Nadleśnictwo Augustów[54]
  • Nadzór Wodny Augustów – podlega pod Zarząd Zlewni Giżycko[55]
  • Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w Augustowie[56]

Edukacja i nauka

edytuj
 
Siedziba szkoły muzycznej w zabytkowym budynku poczty

Żłobki i przedszkola

edytuj
  • Żłobek Samorządowy w Augustowie
  • Przedszkole Nr 1 w Augustowie
  • Przedszkole Nr 2 w Augustowie
  • Przedszkole Nr 3 w Augustowie
  • Przedszkole Nr 4 w Augustowie
  • Przedszkole Nr 6 w Augustowie[57]

Szkoły podstawowe

edytuj
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Zygmunta Augusta
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. I Pułku Ułanów Krechowieckich
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. M. Konopnickiej
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Armii Krajowej
  • Społeczna Szkoła Podstawowa Społecznego Towarzystwa Oświatowego
  • Szkoła Podstawowa Montessori w Augustowie

Gimnazja

edytuj
  • Gimnazjum nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (zlikwidowane od lipca 2016 roku)
  • Gimnazjum nr 2 im. Sybiraków
  • Gimnazjum nr 3 im. I Pułku Ułanów Krechowieckich
  • Gimnazjum nr 4 z ZSO im. Grzegorza Piramowicza w Augustowie
  • Gimnazjum Specjalne
  • Społeczne Gimnazjum Społecznego Towarzystwa Oświatowego

Szkoły ponadgimnazjalne

edytuj

W odrestaurowanym budynku z 1927 roku, będącym siedzibą powołanego w 1992 r. II LO i zarazem najstarszym budynkiem szkolnym Augustowa, w przeszłości miały siedzibę: Państwowe Seminarium Nauczycielskie (1927–36), Państwowe Gimnazjum Koedukacyjne (1933–39), 4-klasowa Szkoła Ćwiczeń, Państwowe Liceum i Gimnazjum (1937–39, 1945–48), Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Licealnego (1948–50), Liceum Pedagogiczne (1950–67), Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących (1964–75), Liceum Ogólnokształcące im. G. Piramowicza (1968–75), Szkoła Podstawowa nr 3 (1975–88) i Szkoła Podstawowa nr 4 (1993–94)[58].

Szkoły muzyczne

edytuj

Kultura

edytuj

Instytucje

edytuj
 
Siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej i Muzeum Ziemi Augustowskiej

Główną instytucją organizującą życie kulturalne w mieście są Augustowskie Placówki Kultury[59], w skład których wchodzą:

  • Miejski Dom Kultury (rynek Zygmunta Augusta 9) – w domu kultury działa m.in. Klub Podróżnika, Klub Long Play, Klub Babiniec, ponadto organizowane są wieczory literackie, wystawy czasowe, warsztaty i konkursy.
  • Muzeum Ziemi Augustowskiej
    • Dział Etnograficzny (ul. Hoża 7) prezentuje stałą wystawę poświęconą kulturze ludowej regionu, a także wystawy czasowe, związane m.in. z historią miasta
    • Dział Historii Kanału Augustowskiego (ul. 29 Listopada 5a) mieści wystawę stałą „Historia budowy i eksploatacji Kanału Augustowskiego, z podkreśleniem roli gen. Ignacego Prądzyńskiego”, wzbogaconą projekcją filmów.
  • Miejska Biblioteka Publiczna (ul. Hoża 7) – posiada ok. 87 tys. woluminów w wypożyczalni dla dzieci, dorosłych i czytelni oraz 2 filiach.

Ponadto w mieście działają:

  • Osiedlowy Dom Kultury Spółdzielni Mieszkaniowej w Augustowie – istnieją w nim m.in. sekcje: taneczne, plastyczna, literacka, szachowa, brydża sportowego, zespół szantowy[60].
  • Biblioteka Pedagogiczna – filia Centrum Edukacji Nauczycieli w Suwałkach[61].
  • Dyskusyjny Klub Filmów Dokumentalnych „Okno na świat” – przedsięwzięcie współorganizowane przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” z Warszawy oraz Augustowskie Placówki Kultury.
  • Kino „Iskra” – dysponuje projektorem 3D[62].
  • Muzeum 1. Pułku Ułanów Krechowieckich[63] – zlokalizowane w kościele Matki Bożej Częstochowskiej.

Media

edytuj

W Augustowie wydawane są czasopisma:

  • „Przegląd Augustowski” – miesięcznik redagowany przez augustowskie placówki kultury
  • „Przegląd Powiatowy” – tygodnik
  • „Augustowski Reporter” – miesięcznik

Ponadto Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe z siedzibą w Suwałkach wydaje „Rocznik Augustowsko-Suwalski”, w którym publikowane są prace augustowskich historyków[64].

Informacje z Augustowa obecne są w mediach regionalnych Polski północno-wschodniej, takich jak: „Gazeta w Białymstoku” (lokalne wydanie „Gazety Wyborczej”), „Kurier Poranny”, „Gazeta Współczesna”, Radio Białystok, Radio 5, TVP Białystok.

Imprezy

edytuj

Imprezy cykliczne odbywają się przede wszystkim w sezonie wakacyjnym. Są to m.in.:

  • Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego „Augustowskie Spotkania z Louisem Armstrongiem”
  • Konkursu Skoków Na Nartach Wodnych NETTA CUP
  • Balladowe Nocki nad Neckiem – koncerty poezji śpiewanej i piosenki aktorskiej
  • Camerata Augustoviana – koncerty muzyki poważnej
  • Letnia Filharmonia Aukso – koncerty muzyki poważnej w różnych miejscowościach regionu
  • Augustowskie Lato Teatralne
  • Mistrzostwa Polski w Pływaniu Na Byle Czym „Co ma pływać, nie utonie”
  • Turniej Miast Przyjaciół Trójki – rywalizacja reprezentantów Augustowa, Szklarskiej Poręby i Radiowej Trójki
  • Dni Augustowa – cykl imprez odbywający się w maju w rocznicę nadania praw miejskich
  • Augustowskie Motonoce

Imprezy plenerowe odbywają się głównie na rynku Zygmunta Augusta, na bulwarach przy rzece Netcie i nad jeziorem Necko.

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Kościół Matki Bożej Częstochowskiej, dawna cerkiew garnizonowa

Katolicyzm

edytuj

Kościół rzymskokatolicki:

Parafie w Augustowie wchodzą w skład diecezji ełckiej[71]. Miasto jest siedzibą dwóch dekanatów: Matki Bożej Królowej Polski oraz św. Bartłomieja Apostoła[72].

Zgromadzenia zakonne:

  • Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi[73]
  • Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Loretańskiej[74]
  • Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego[75]

Prawosławie

edytuj

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:

Protestantyzm

edytuj
 
Kościół Zielonoświątkowy

Świadkowie Jehowy

edytuj

Sport

edytuj

Augustów miał być areną Mistrzostw Świata w Kajakarstwie w 1942, niedoszłych do skutku z uwagi na działania II wojny światowej[82].

Współpraca międzynarodowa

edytuj

Miasta i gminy partnerskie[83]:

 
Augustów nocą

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31.12.2019. GUS. [dostęp 2020-10-12].
  2. ↑ Karol de Perthées, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.
  3. ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 5.
  4. ↑ a b c Jerzy Antoniewicz: Dzieje osadnictwa w powiecie augustowskim od XV do końca XVIII wieku. W: Studia i materiały do dziejów Pojezierza Augustowskiego. Jerzy Antoniewicz (red. nacz.). Białystok: Białostockie Towarzystwo Naukowe, 1967, s. 13–294, seria: Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego, nr 9. OCLC 11755555. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
  5. ↑ a b c Halina Karaś: Suwalszczyzna. Historia regionu. dialektologia.uw.edu.pl. [dostęp 2022-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-05)]. (pol.).
  6. ↑ Halina Karaś: Suwalszczyzna. Region dziś. dialektologia.uw.edu.pl. [dostęp 2022-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-05)]. (pol.).
  7. ↑ Suwalszczyzna. Gwary polskie. Przewodnik multimedialny pod red. Haliny Karaś. [dostęp 2011-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-31)].
  8. ↑ Terytorium Euroregionu Niemen. [dostęp 2011-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-23)].
  9. ↑ Odległości na podstawie strony Geoportal. [dostęp 2011-05-21].
  10. ↑ Odległości na podstawie strony Mapy Google. [dostęp 2011-05-21].
  11. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset [online], regioset.pl [dostęp 2010-09-14] (pol.).
  12. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. [online], Główny Urząd Statystyczny, s. 180 [dostęp 2010-12-12] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-06].
  13. ↑ Szlaszyński i Makowski 2007 ↓, s. 676.
  14. ↑ UCHWAŁA NR XIII/97/15 RADY MIEJSKIEJ W AUGUSTOWIE z dnia 2 września 2015 r. w sprawie utworzenia jednostek pomocniczych Miasta Augustów o nazwach Osiedle Wschód i Osiedle Zachód oraz ustanowienia ordynacji wyborczej do rad osiedli. Urząd Miejski w Augustowie. [dostęp 2016-05-02].
  15. ↑ UCHWAŁA NR XIV/114/15 RADY MIEJSKIEJ W AUGUSTOWIE z dnia 29 września 2015 r. w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej Miasta Augustów. Urząd Miejski w Augustowie. [dostęp 2016-05-02].
  16. ↑ Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju. [dostęp 2014-06-01].
  17. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej. Urząd Miejski w Augustowie. [dostęp 2014-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-15)].
  18. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2014-07-10].
  19. ↑ Gęstość zaludnienia w oparciu o dane Banku Danych Lokalnych.
  20. ↑ Augustów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  21. ↑ Szlaszyński i Makowski 2007 ↓, s. 44, 47, 250, 376, 742.
  22. ↑ W 2007 roku miasto obchodziło 450-lecie nadania praw miejskich przez Zygmunta Augusta.
  23. ↑ a b Tomasz Darmochwał: Północne Podlasie, wschodnie Mazowsze. Warszawa: Agencja „TD” – Wydawnictwo Turystyczne, 2003, s. 86–92. ISBN 83-911266-3-3.
  24. ↑ tekst o okupacji sowieckiej w Augustowie.
  25. ↑ a b Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 89. ISBN 83-01-00065-1.
  26. ↑ Dolata 1971 ↓, s. 347.
  27. ↑ Problemy z lokalizacją nowego cmentarza w Augustowie. Polskie Radio Białystok. [dostęp 2011-05-21].
  28. ↑ Cmentarz komunalny (planowany), Augustów [online], cmentarze24.pl [dostęp 2021-12-21] (pol.).
  29. ↑ Szlaszyński i Makowski 2007 ↓, s. 720.
  30. ↑ (§ 6. Statut Uzdrowiska Augustów) Uchwała Nr XXXII/207/09 Rady Miejskiej w Augustowie z dnia 3 lipca 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego z 2009 r. Nr 155, poz. 1689).
  31. ↑ (§ 5. Statut Uzdrowiska Augustów) Uchwała Nr XXXII/207/09 Rady Miejskiej w Augustowie z dnia 3 lipca 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego z 2009 r. Nr 155, poz. 1689).
  32. ↑ Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXXII/207/09 Rady Miejskiej w Augustowie z dnia 3 lipca 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego z 2009 r. Nr 155, poz. 1689).
  33. ↑ Szlaszyński i Makowski 2007 ↓, s. 734.
  34. ↑ Szlaszyński i Makowski 2007 ↓, s. 739.
  35. ↑ Strona Sanatorium „Augustów”. [dostęp 2010-12-10].
  36. ↑ Portal podróżnych – rozkład jazdy pociągów. [dostęp 2010-12-13].
  37. ↑ Linie Autobusowe [online], zkm.necko.com.pl [dostęp 2022-05-08] (pol.).
  38. ↑ To oferta dla mieszkańców i części turystów – w Augustowie mogą bezpłatnie jeździć autobusami komunikacji miejskiej.
  39. ↑ Połączenia na podstawie strony: Augustów, d.a. – Połączenia autobusowe. [dostęp 2010-12-09].
  40. ↑ Urząd Miejski w Augustowie. [dostęp 2010-12-17].
  41. ↑ Urząd Gminy Augustów. [dostęp 2010-12-17].
  42. ↑ Starostwo Powiatowe w Augustowie. [dostęp 2010-12-17].
  43. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Augustowie. [dostęp 2010-12-17].
  44. ↑ Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Augustowie. [dostęp 2010-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)].
  45. ↑ Placówka Straży Granicznej w Augustowie. Podlaski Oddział Straży Granicznej. [dostęp 2010-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-12)].
  46. ↑ Oddział Celny w Augustowie. [dostęp 2010-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-02)].
  47. ↑ Sąd Rejonowy w Augustowie. [dostęp 2010-12-17].
  48. ↑ Prokuratura Rejonowa w Augustowie. Prokuratura Rejonowa w Suwałkach. [dostęp 2010-12-17].
  49. ↑ Urząd Skarbowy w Augustowie. [dostęp 2010-12-17].
  50. ↑ Powiatowy Urząd Pracy w Augustowie. [dostęp 2010-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-09)].
  51. ↑ Powiatowy Zarząd Dróg w Augustowie. [dostęp 2010-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-18)].
  52. ↑ Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. [dostęp 2010-12-17].
  53. ↑ Inspektorat ZUS w Augustowie. [dostęp 2010-12-17].
  54. ↑ Nadleśnictwo Augustów. Portal Korporacyjny Lasów Państwowych. [dostęp 2010-12-17].
  55. ↑ Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie. [dostęp 2010-12-17].
  56. ↑ Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-26)].
  57. ↑ Lista żłobków i przedszkoli na podstawie strony Jednostki organizacyjne. Urząd Miejski w Augustowie. [dostęp 2011-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-07)].
  58. ↑ II Liceum Ogólnokształcące w Augustowie im.Polonii i Polaków na Świecie – O szkole [online], lo2.augustow.pl [dostęp 2017-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-22] (pol.).
  59. ↑ Augustowskie Placówki Kultury. [dostęp 2010-12-10].
  60. ↑ Osiedlowy Dom Kultury w Augustowie. [dostęp 2010-12-10].
  61. ↑ Biblioteka Pedagogiczna w Augustowie. [dostęp 2010-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-22)].
  62. ↑ Kino „Iskra”. [dostęp 2010-12-10].
  63. ↑ Strona Augustow.eu. [dostęp 2010-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-07)].
  64. ↑ Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe. [dostęp 2010-12-10].
  65. ↑ Augustów – Parafia pw. Najświętszego Serca Jezusowego. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  66. ↑ Augustów – Parafia pw. Świętej Rodziny. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  67. ↑ Augustów – Parafia pw. św. Jana Chrzciciela. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  68. ↑ Augustów – Parafia pw. Miłosierdzia Bożego. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  69. ↑ Augustów – Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  70. ↑ Studzieniczna – Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  71. ↑ Parafie. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  72. ↑ Dekanaty i Rejony. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-05-17].
  73. ↑ Siostry Franciszkanki – Augustów. [dostęp 2011-05-21].
  74. ↑ Domy zakonne. Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Loretańskiej. [dostęp 2011-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-29)].
  75. ↑ Dzieła w Polsce. Siostry Urszulanki Jezusa Konającego. [dostęp 2011-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-28)].
  76. ↑ Dekanat sokólski. orthodox.pl. [dostęp 2022-05-17].
  77. ↑ Parafia Prawosławna Wniebowstąpienia Pańskiego w Augustowie – www.cerkiew.augustow.pl.
  78. ↑ Adresy kościołów. kosciolbozy.pl. [dostęp 2022-05-17].
  79. ↑ Kontakt. kz.suwalki.pl. [dostęp 2022-05-17].
  80. ↑ Znajdź Kościół. kz.pl. [dostęp 2022-05-17].
  81. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-19].
  82. ↑ Andrzej Wituski, Dorota Ronge-Juszczyk, Przecież to mój Poznań. Andrzej Wituski w rozmowie z Dorotą Ronge-Juszczyk, Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2014, s. 83, ISBN 978-83-7818-643-4, OCLC 903323433.
  83. ↑ Miasta partnerskie. Urząd Miejski w Augustowie. [dostęp 2019-04-08].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Augustów&oldid=74935797”