Pactòl
| Pactòl (Sart Çayı, Crisorroas) | |
|---|---|
 Lo Pactòl (Sart Çayı). | |
| Caracteristicas | |
| Longor | <25 km |
| Bacin | ? |
| Debit mejan | ? |
| Riu | |
| Font | Suls penjals del mont Tmole |
| Confluéncia | Gediz |
| · Localizacion | Près del site de Sardes |
| · Altitud | 72 m |
| · Coordenadas | 38° 31′ 24″ N, 28° 02′ 34″ E |
| Geografia | |
| Païses traversats |  Turquia
|
| Regions traversadas | Manisa (Magnesia) |
| Vilas principalas | Sardes |
Lo Pactòl (en grèc Πακτωλός, Paktōlós, del lidian Pakta'la-wa, ara Sart Çayı en Turquia) es un riu, afluent de la riba esquèrra de l'Ermos, que, dins l'Antiquitat, carrejava de palhetas d'aur, ne cresent las fonts de l'epòca. S'encontrava dins lo reialme de Lidia, al còr de sa region mai fertila, ont afloravan de venas d'aur, mas qu'es sovent subjècte a de bassacadas sismicas[1]. Son nom turc actual, Sart Çayı, significa « riu de Sardes (Sart) ».
Plutarc (46-125) precisa que la riu èra d'en primièr nomenat Crisorroas[2],[3] (en grèc Χρυσορρόας, « que carreja d'aur »).
Legenda
[modificar | Modificar lo còdi]La Lidia aviá per roi lo celèbre Cresus. Sa poténcia e sa riquesa, conegudas coma considerablas, li veniá dels sables aurifèrs de la riu e li val d'aver èstat imortalizat dins l'expression « ric coma Cresus ».
Midas èra lo rei de Frigia, reialme d'Asia minora situada entre la Lidia e la Capadòcia. Una istòria conta l'aventura arribada al vièlh bandarri Silèn. Aqueste, seguent una procession en l'onor de Dionís, se pèrd près del palais reial. Midas e sos gardians l'encontran retrouvèrent assopit e lo rei li ofrís de demorar unes jorns al palais abans de lo tornar a Dionís. Lo dieu prèmia lo rei li accordant un de realizar un vòt. Midas demanda que tot çò que tocariá a l'avenir se transforma en aur, sens realizar qu'aquò l'empachariá de manjar e beure. Assedat e afamat, suplica lo dieu de tornar prene son présent. Dionís li ordona alara de se lavar dins las aigas del Pactòl, près de la granda vila de Sardes.
Las fonts del Pactòl, que la Frigia li deviá una bona partida de sa poténcia, èran ja agotadas abans lo sègle I segon lo temòni del geograf grèc Estrabon[4] (57 AbC.- 21 a 25 AbC.).
Segon Plutarc (que conta la mèsma istòria al subjècte del Caïc) Pactòl seriá le nom d'un filh d'un cèrt Lolis e de Leucotèa, filh que se getèt dins lo riu après aver abusat de sa sòrre sens la reconéisser[5].
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ L'autor latin Tacit (55-120) conta qu'un tèrratrem en 17, pendent lo règne de Tibèri, detruguèt gaireben totas las vilas de la region. Veire Tacit, Annalas: Libre II, capítol XLVII.
- ↑ Plutarc, Òbras moralas; De noms de fluvis e de mont. Lo Pactòl.
- ↑ Crisorroas foguèt tanben lo nom del riu Barada qu'asaga Damas en Siria.
- ↑ Estrabon Geografia}, Libre XIII, capítol I, La Troada. §23
- ↑ Plutars, Dels noms dels fluvis e de las monts.