Fuòc grèc

Representacion d'una utilizacion dau fuòc grèc per un naviri bizantin.

Lo fuòc grèc es una arma incendiària inventada per l'Empèri Bizantin que l'utilizèron dins lo corrent de batalhas navalas per destrurre de naviris enemics. Sa composicion exacta èra secrèta e es encara mau coneguda per leis istorians. Donèt un avantatge tecnologic decisiu a la flòta bizantina durant lei dos sètges de Constantinòble menats per leis Arabis. Per extension, lo tèrme designa tanben d'autreis armas incendiàrias similaras utilizadas per leis Arabis, lei Chinés ò lei Mongòls.

Istòria

Lo fuòc grèc es pas la premiera arma incendiària a basa de sofre, de betum e de petròli descricha dins de tèxtes istorics. D'efiech, de sagetas incendiàrias èran utilizadas per leis Assirians durant lei sètges tre lo sègle IX avC. En 424 avC, l'utilizacion d'un lança-flamas primitius per leis Atenencs es mencionada. Enfin, en 515 apC, l'emperaire bizantin Anastasi I^èr (491-518) utilizèt una substància quimica incendiària durant lei combats còntra lo generau rebèl Vitalian. La premiera mencion clara d'un fuòc grèc data de 672 durant lei Guèrras Arabobizantinas. Es atribuïda a Callinicus († sègle VII), un engenhaire e arquitècte sirian, vèrs 670. Pasmens, d'approximacions per l'autor d'aqueu tèxte, escrich per Teofan lo Confessor (759-817 ò 818), e la maduretat de la tecnologia laissan supausar un trabalh collectiu, benlèu eissit dei descubèrtas deis alquimistas d'Alexàndria.

L'utilizacion dau fuòc grèc foguèt decisiva durant lei dos sètges arabis de Constantinòble en 674-678 e en 717-718. Après aquelei victòrias, leis utilizacions còntra leis Arabis son pus raras. En revènge, lei mencions son quasi sistematicas durant lei guèrras civilas bizantinas, especialament en 727 e en 821-823. Leis atacas de la Rus' de Kiev còntra la capitala imperiala foguèron tanben arrestadas amb lo fuòc grèc. En 970, de combats fluviaus lòng de Danubi còntra lei Bulgars veguèron egalament son utilizacion.

Après lo sègle X, lei mencions d'una utilizacion dau fuòc grèc vènon pus raras. En 1099, lei Bizantins l'aurián mes en òbra còntra lei Pisans e un naviri incendiari improvisat auriá participat a la defensa de Constantinòble còntra lei Crosats en 1203. Enfin, en 1453, una substància descricha coma dau fuòc grèc foguèt utilizat per un naviri bizantin luchant còntra de naviris turcs. La recèpta precisa de la substància foguèt perduda amb la casuda de l'Empèri Bizantin. Dins aquò, amb l'arribada de la pouvera, lo fuòc grèc èra vengut largament obsolèt.

Principi e mesa en òbra

Caracteristicas e composicion

Granadas de terralha utilizada per projectar lo fuòc grèc.

La recèpta originala dau fuòc grèc es desenant desconeguda. Pasmens, fòrça tèxtes ancians permèton d'aver une idèa generala de sei proprietats fisicoquimicas :

• lo fuòc grèc èra liquid. Generalament, sa mesa en òbra èra assegurada per un sifon e èra acompanhada per un bruch e per un fum important. Son de còps mencionadas de granadas ò de pòts.
• lo fuòc grèc èra capable de cremar a la superficia de l'aiga e èra pas possible de l'amorçar amb d'aiga (en plaça, èran utilizats d'arena, de vinaigre e d'urina).
• lo fuòc grèc flotejava a la superficia de l'aiga e lei massas derivantas èran capablas d'engendrar un incendi se tocavan un naviri.

Aquelei caracteristicas entraïnèron fòrça ipotèsis sus sa composicion. Uei, leis istorians militars pensan a una substància a basa de petròli. Lei Bizantins avián accès a de jaciments petroliers aflorant dins plusors províncias de l'Empèri, especialament en Crimèa. De resinas èran benlèu aponduts per espessir la substància e prolongar sa combustion. Enfin, la combustion au contacte de l'aiga laissa pensar a una preséncia de magnèsi.

Utilizacion e reaccions possiblas

La mesa en òbra dau fuòc grèc èra de còps assegurada per de granada alucada amb una mecha. Mai lo pus eficaç èra l'utilizacion d'un sistèma de pompa permetent l'utilizacion de sifons per projectar la substància en fuòc sus un enemic. Aquò èra l'òbra d'un còrs especiau qu'èra protegit per un grop de soudats encargats de sa defensa raprochada. Pasmens, lo fuòc grèc èra pas una arma absoluda. Son utilizacion necessitava una mar suava e de condicions meteorologicas favorablas. En particular, un vent contrari empachava tota utilizacion. Aquelei condicions son frequentas dins la Mar de Marmara, mai son pus raras en Mediterranèa e en Mar Negra.

D'autra part, lei naviris menaçats per lo fuòc grèc podián s'adaptar. Per exemple, leis Arabis prenguèron l'abitud de gardar una distància de seguretat amb lei naviris bizantins e d'utilizar en plaça de catapultas ò de granadas per projectar lo sieu produch incendiari. Èra tanben possible de protegir una nau en la cubrent de pèus embegudas de vinaigre.

Substàncias similaras

De substàncias similaras au fuòc grèc foguèron utilizadas dins d'autrei regions. Per exemple, au sègle XVI, de naviris dau Sultanat d'Aceh utilizèron una substància descricha coma dau fuòc grèc per de marins portugués. Aquò es una consequéncia de l'influéncia d'aquela arma dins l'istòria militara. Uei, lo napalm es considerat coma una version modèrna de l'arma dei Bizantins.

Annèxas

Liames intèrnes

• Arma incendiària.
• Betum.
• Bizantin (empèri).
• Dromon.
• Fuòc.
• Lança-flamas.
• Napalm.
• Naviri incendiari.
• Petròli.

Bibliografia

• (en) James Riddick Partington, A History of Greek Fire and Gunpowder, Johns Hopkins University Press, 1999.
• (en) John H. Pryor e Elizabeth M. Jeffreys (trad. dau grèc ancian), The Age of the ΔΡΟΜΩΝ : The Byzantine Navy ca. 500–1204, Leiden, Brill Academic Publishers,‎ 2006.