Dolor

La dolor es una  experiéncia sensoriala e emocionala desagradiva, una sensacion subjectiva normalament ligada a un messatge de dolor, un estimulús nociceptiu transmés per lo sistèma nerviós. Al vejaire biologic e evolutiu, la dolor es una informacion permetent a la consciéncia de far l'experiéncia de l'estat de son còrs per poder i respondre. Se destria subretot dos tipes de dolor, aguda e cronica:

• la dolor aguda correspond a un « senhal d'alarma » de l'organisme per inciar una reaccion apropriada en cas damatge a l'iintegritat fisica, o per un traumatisme (cremadura, plaga, tust), o per una malautiá;
• la dolor cronica, l'installacion durabla de la dolor, es considerada coma una malautiá que pòt per exemple èsser lo signe d'un disfoncionament dels mecanismes de sa genèsi, se dich alara dolor neurogèna o psicogèna.

Aquel sensacion, de desagradiva fins a insuportabla, es pas necessariament exprimida. Per l'identificar per altrú se pòt far lo diagnostic de la dolor en fasent referéncia a d'efièchs observables, per exemple los movements reflèxes de retirada al nivèl dels membres e de las extremitats per las dolors agudas, o de cambiaments de comportament, d'actituds e de posicions antalgicas del còrs per las dolors cronicas.

Los tractaments de la dolor son multiples, los estudis sul subjècte per una melhora compreneson se contunhan, subretot per la reconeissença quand es pas exprimida. Atal la dolor de l'enfant l'es pas totjorn, la dolor pel recent nascut quitament existissent pas oficalament fins a la demonstracion del contrari en 1987, e son identificacion dins lo reialme animal demora un subjècte de recerca.

Definicion

Una definicion de referéncia de la dolor foguèt donada en 1979 par L'IASP (International Association for the Study of Pain) : « La dolor es una experiéncia sensoriala e emocionala desagradiva, ligada a una lesion istologica reala o potenciala, o descricha en tèrmes d'una tala lesion. »

La dolor apareis atal coma una experiéncia subjectiva. Es un eveniment neuropsicologic pluridimensional. Conven alara de destriar:

• la compausanta sensoridiscriminativa que correspond als mecanismes neurofisiologics de la nocicepcion. Asseguran la deteccion de l'estimulús, sa natura (quemadura, descargas electricas, torsion, etc.), sa durada, son evolucion, son intensitat, e l’analisi de sos caractèrs espacials;
• la compausanta afectiva qu'exprimís lo reson desagradiu, penós, ligat a la percepcion dolorosa. La representacion mentala de la dolor cronica (los estats mentals aversius provocats per las emocions causadas per la dolor) seriá encargada d'una valor negativa capabla de transformar los estats neuronals;
• la compausanta cognitiva referissent a l’ensemble de procediments mentals qu'acompanhan e donan de sens a una percepcion en adaptant las reaccions comportementalas coma los procediments d’atencion, d’anticipacion e de diversion, las interpretacions e valors atribuidas a la dolor, lo lengatge e lo saber sus la dolor (semantica) amb los fenomèns de memòria d’experiéncias dolosas anterioras personalas (memòria episodica) decisius sul comportament a adoptar.

Beecher en 1956 mostrèt l’influéncia de la significacion acordada a la malautiá sul nivèl d’una dolor. Extudiant comparativament dos grops de nafrats, militars e civils, que presentavan de lesions identicas en aparéncia, observèt que los militars reclamavan mens d’analgesics. En efièch, lo traumatisme e son contèxte compren de significacions plan diferentas: comparativament positivas pels militars (vida salvada, fin dels riscs du combat, bona consideracion del mitan social, etc), son negativas pels civils (pèrda d’emplec, pèrda financièras, desinsercion sociala, etc) ;

• la compausanta comportementala que correspond a l’ensemble de las manifestacions observablas:
  • fisiologicas (paramètres somatovegetatius, etc),
  • verbalas (planhs, gemècs…),
  • motriças (immobilitat, agitatcion, actituds antalgicas).

En 1994 L'IASP prepausa cinc critèris diferents de classificacion:

1. la region del còrs implicada: l'abdomèn, membre inferior…
2. lo sistèma que la disfoncion causa la dolor: digestiu, nerviós…
3. la durada e la frequéncia;
4. l'intensitat e la durada dempuèi lo començament;
5. l'etiologia.

Mecanismes fisiologic e regulacion

Figura explicant la Teoria del Gate Control

Dins las vias nervosas de la nocicepcion se destria lo circuit de la percepcion e aquel de la regulacion:

• las vias nociceptivas ascendentas, coma totas las vias nerviosas sensitivas, menant l'informacion de la periferia del còrs cap al cortèx cerebral passant per la mosolha epinosa;
• las vias descendantas, a contrari, pòrtan un messatge dempuèi lo cortèx cap a la periferia, a l'encontre del messatge nociceptiu que pòdon alara limitar l'intensitat agissent sus las vias ascendantas.

Lo ròtle d'aqueles circuits descendent es lo retrocontraròtle, aicí la regulacion de l’intensitat del messatge sensitiu per modular la sensacion dolorosa. Aquel mecanisme enebitor es tanben nomenati teoria de la pòrta o gate control e es per exemple utilizat dins lo contraròtle enebitor difús.

Aquelas vias nociceptivas transmeton l'informacion de l'estimulús nociceptiu mercé a de mecanismes electrobioquimicas fasent intervenir fòrça moleculas, coma d'acids aminats. La dolor es menada d'en primièr pers fibras A-delta que conduson lo messatge nociceptor a una velocitat de 15 à 30 m/s. La vulnerabilitat a la dolor o la sensibilitat a l'« efièch placebo » dependent en partida de factors genetics que contraròtlan lo sistèma dopaminergic del cervèl, qu'es en causa dins l'anticipacion de la dolor e de la confiença en la garison. Quitament per la produccion pel quita d'unes opiacèus naturals (las endorfinas) jògant un ròtle de neurotransmetor.

Nivèl de genèsi

La dolor compta tres grands mecanismes de genèsi: la dolor de nocicepcion, la dolor neurogèna e la dolor psicogèna.

La dolor nociceptiva es generada per un receptor especific, un nociceptor, que lo ròtle es de signalar los damtges a l'integritat de l'organisme. Es un senhal d'alarma normal, e quitament util qu'induch una actitud apropriada que l'abséncia es potencialament dangierosa per l'organisme.

La dolor neurogèna es generada pel quita nèrvi e non pas un receptor especific, es donc una patologia nerviosa encara nomenada neuropatia. Se sentís coma de descargas electricas, de lancejadas, de sensacions de cremaduras, de sensacions de freg dolorós e de picassons dins lo territòri dels nèrvis tocats. Es tanben la dolor que sentissons los malauts amputats e subretot la sensacion percebuda dins un membre deaparegut (membre fantasme).

La dolor psicogèna es generada pel psiquisme, mas es pas imaginari, es sentida de biais vertadièr per l'individú mas existís en l'abséncia de lesion. Los mecanismes fisiologics d'aquelas dolors son pas clarament definits mas l'utilizacion d'antalgic sembla ineficaç. Aquelas manifestacions dolorosas son ligadas a la somatizacion dels problèmas psicologics, psiquics o socials de l'individú e es en tractant aqueles problèmas que las dolors son tanben tractadas.

Consequéncias

En mai del sentiment de sofrença, la dolor pòt provocar un malaise vagal per estimulacion dels nèrvis vagues (nèrvis pneumogastrics). Los simptòmas d'aquela excitacion vagala son tota o partida dels signes inclusissent per exemple una bassa du debit sanguin per bradicardia e ipotension; una sincòpa; un miòsis (diminucion del diamètre de las pupilhas per contraccion de l'iris); una transpiracion als tèrmes dels membres; una secrecion excessiva de saliva; una ipercloridria (excès de secrecion d'acid cloridric per la mucosa de l'estomac); una constipacion o de diarrèas; d'espasmes e de trèbles de la respiracion.

La dolor perlongada es enebida pel còrs per secrecion d'endorfinas (o endomorfinas). La produccion d'endorfina se fa d'en primièr als nivèls dels nèrvis pròches del sèti de la dolor; quand aquelas produccion sufisís pas mai (dolor perlongada), es un site mai pròche del cervèl que pren lo relais dins la secrecion. La dolor torna alara per èrsas.

Avantatge evolutiu

Los estats de dolor son lo resultat de la seleccion naturala. La sofrença pòt èsser un trach adaptatifu e melhorar la capacitat de subrevida d’un individú.

Diagnostic e evaluacions

L'evaluacion e lo diagnostic de la dolor essent complèxe, l'IASP precisa que « L'incapacitat de comunicar verbalament n'infirma pas la possibilitat que l'individú esprova de la dolor e necessita un tractament apropriat per solaçar la dolor. «L'incapacitat comunica verbalament infirma pas la possibilitat que l'individú sentí la dolor e demanda un tractament apropiat per solaçar la dolor. La dolor es totjorn subjectiva…» L'OMS o precisa plan dins sas recomandacions al subjècte de la dolor per l'enfant qu'es comunament sosestimada.

Diferents organismes definisson l'encastre semantic, recampan las coneissenças fisiologicas, e liuran de recomandacions de tractament sovent ligats a las diferentas classas d'edats. Per exemple dins la francofonia se pòt citar l'INSERM sus l'aspect scientific, lo CNRD per l'archivatge de las informacions, la SFETD per l’exploracion medicala de las via de tractament, o encara l'AQDC al subjècte de la dolor cronica

Pasmens, malgrat l'emergéncia de mejans tecnics, lo diagnostic demora malaisat qu'existís una tendéncia naturala de s'aparar de la percepcion de la dolor d'altrú, es entre autres la rason de la realizacion d'escalas d'evaluacion de la dolor.

Mejans tecnic

La dilatacion de la pupilha sembla correlada amb l'arribada de la dolor, dels mejans de mesura son en recerca

En 2014, un mejan tecnic per « mesurar » la dolor relativament a la dilatacion reflèxe de la pupilha es en cors d'evaluacion. La pupilhometria permetriá d'adaptar pel melhor los tractaments antidolor, subretot per las personas endormidas ont la dilatacion de la pupilha es pas sensibla a d'autres factors, coma l'estrès, mas son evaluacion suls enfants sembla donar de bons resultats.

La dolor de l'autre

Sego Nicolas Danziger la vision de la dolor per l'autre crea une « emocion aversiva » per un mecanisme dich de « resonança emocionala ». Mas precisa qu'aquel mecanisme coneis de manca, per exemple en cas de diferéncia etnica o religiosa, que d'un autre costat pòt realizar « una volontat fugida o d’alunhament d'aquel que patís », e que « de fòrça òbras scientificas mostrèron, aqueles darrièrs ans, que lo còrs medical aviá encara tendéncia a malestimar la dolor dels pacients ».

Es aisit de trobat la pròvas d'una denegacion collectiva de la dolor per altrú subretot al subjècte de l'enfant qu'es largament sosestimada en mitan espitalièr. Daniel Annequin quitament afirma: « Per l'enfant tornan de luènh, pendent d'annadas aviam volgut ignorar que l'enfant sentissiá la dolor […] Se disiá que las fibras C èran pas mielinizadas, mas son pas jamai mielinizadas, aviam coma aquò tota una seria d'argumentaris pseudoscientifics ». E es mòstra scientifica de la capacitat del noirigat de sentir la dolor foguèt fach en 1987, e donc sa presa en carga de per abans existissiá qu’excepcionalament, quitament per las intervencions mai pesugas.

Aquel relatiu refús de veire la dolor de l'autre es pas pròpri al mitan medical tampauc universal coma o mòstra un estudi eissida del plan dolour 2006 que destria dos tipes d'actitud destriada tanben pels sonhants que pels parents: los « reservats » e los « sensibilizats », cadun reprochant respectivament a l'autre grop lo tròp o lo tròp pauc de presa en carga, per « sensiblariá » o per « denegacion ». Aquela distinccion fa reson amb aquela d'un autre estudi sociologic que divisa los metges tanben en dos grops: los « compatissents » e los « negators ».

Escalas d'evaluacion de la dolor

La percepcion de la dolor, de son intensitat, es subjectiva. Lo meteis fenomèn (traumatisme, malautiá) serà sentit de biais diferent segon la persona e segon la situacion. La dolor pòt anar d'una simpla incomodacion fins a un malaise, veire la mesa en dangièr del pronostic vital o psiquiatric de la persona.

L'evaluacion per l'autre es donc complèxa, es que s'apiejam de preferéncia sul testinòni mercé a un supòrt d'autoevaluacion e de las escalas d'évaluacion de la dolor especificas quand es impossible o insufisent.

Autoevaluacion

L'autoevaluacion consistís demandar directament a la persona patissent lo nivèl de sa dolor. Demanda una cooperacion e una bona compreneson, e s'apièja sus d'escalas medicalas estandardizadas (numericas, visualas analogicas, verbalas simplas e verbalas relativas…).

L'autoevaluacion es pas sonque una evaluacion de la dolor, es tanben un biais de comunicar amb l'equipa medicala. Dins lo cas de dolors cronicas per exemple, la cotacion de la dolor indica pas sonque la dolor sentida, mas globalament l'alteracion de la qualitat de vida e l'angoissa emocionala.

Eteroevaluacion

Tanben existís d'escalas d'evalucion especificas fondadas sus l'observacion del comportament del pacient. Al contrari de las escalas d'autoevaluacion demandan pas la participacion del pacient e son d'aquel recomandadas dins l'evaluacion de la dolor per las personas que l'autoevaluacion pausa problèmas per diferentas rasons.

En mai del testimòni de l'entorn que pòt evaluar las diferéncias al quotidian, los cambiaments venguts, existís d'escalas d'evaluacions especifica coma l'escala San Salvadour.

Enfants e noirigats

Lo signe abitual de l'expression de la dolor per l'enfant petit est lo crit que lo o los parents arriban sovent a destriar d'autres crits (paur, fam…), mas a un estadi superior de dolor, lo noirigat es sovent prostrat.

Existisson mai d'una escala, mas pauc utilizadas en practica, s'agís de la grasilha DESS (Dolor enfant San Salvadour), de l'escala NCCPC (Non communicating children’s pain checklist) o GED-DI (Grasilha d’evaluacion de la douleur deficiéncia intellectuala) e de l'escala EDINN (Escala de dolor e d'inconfòrt del nascut novelament e del noirigat). Lo problèma principal d'aquelas escalas e que comptan d'itèms longs de recampar e son pas utilisables en urgéncia.

Personas d'edat

Per las personas d'edat, e subretot quand patisson de trèbles cognitius coma malautiá d'Alzheimer, se pòt utilizar l'escala Doloplus, e frequentament utilizada, l'escala ECPA.

Tipes de dolor

Se dich dolor discrèta o aguda, o alara cronica o recidivanta

Dolor aguda

Una dolor plan viva inducha mai sovent una posicion reflèxa (recauquilhada), lo crit o los gemècs, una respiracion accelerada e irregulara, de sanglòts, la compression o proteccion per la man de la zona dolorosa... illustrada aicí per l'actitud d'un esportiu pauc après lo traumatisme.

La dolor aguda es una dolor viva imediata, e mai sovent brèva. Es causada per una estimulacion nociceptiva de l'organisme, tala una lesion istologica, podent se produire jos la forma d'un estimulús termica (contacte de la pèl amb de fuòc) o mecanic (un pinçament, un tust). « La dolor aguda jògz donc un ròtle d’alarma que permetrà a l’organisme de reagir e de se protegrr fàcia a un estimulús mecanic, quimic o termic. »

Sa foncion d'alèrta es alara justificada, çò qu'es pas mai necessari dins lo cas amb una dolor cronica.

Dolor cronica e malautiá en causa

« La dolor se dich cronica o patologica, quand la sensacion dolorosa passa tres meses e dven recurrenta. »

La dolor cronica es una malautiá greva e invalidanta. Las consequéncias de las dolors cronicas son tan organicas (ipertension arteriala segondària, atrofia musculara) coma psicologicas, amb una modificacion comportementala podent anar de l'anxiodepression fins a de trèbles de la depersonalizacion amb risc suicidari crescut.

Fòrça societats sabentas, que la Societat francesa d'estudi e de tractament de la dolor (SFETD), l'Associacion internacionala d'estudi de la dolor o la Societat internacionala de neuromodulacion, insistisson sus l'importança de la dolor cronica dins la populacion generala; de 15 a 25 % de la populacion serián victimas de dolors cronicas.

Las dolors cronicas son subretot de dolors neuropaticas dins l'encastre de malautiás generalas que tòcan lo sistèma nerviós. Per exemple la diabèti insulinica provòca subretot une destruccion dels nèrvis periferics amb una ipoestesiá, mas dins unes cases, l'atencha dels nèrvis periferics tendrà cap a un estat d'iperestesiá. Los damatges pòstoperatòris dels nèrvis periferics son tanben al causas màger de dolors neuropaticas. De fach, tot damatge a un nèrvi periferic o d'una estructura del sistèma nerviós central pòt s'exprimir per de dolors neuropaticas cronicas. Lo mecanisme d'aquelas dolors se basa uèi sus la pèrda del gate control (Lo gate control esquematicament l'enebicion de las vias nociceptivas Aδ e C per las grossas fibras sensitivas-motriças).

Patologias en causa

Es malaisit de fa una lista complèta dels sindròmas doloroses cronics am per exemple:

• las migranas e los sindròmas migranós refractèris;
• las cefalèas cervicogenicas;
• Lo Failed Back Surgery Syndrome o Sindròma de Fracàs de la Cirurgida de l'Espatla
  
• las dolors neuropaticas pòstopertòrias cronicas;
• las dolors neuropaticas;
• las dolors de l'arterita;
• Los sindròmas dolorosas complèxes de tipe I e II;
• las dolors del membre fantasme;
• las dolors de las patologias osteoarticularas cronicas;
• las lombalgias cronicas
• Etc

Los autres mecanismes de dolor cronica son:

• de dolors inflamatòrias per iperstimulacion de las vias nociceptivas sens damatge dirècta d'aquelas;
• las dolors mecanicas per destruccion de las articulacions;
• l'isquemia d'origina vasculara amb una compausanata neuropatica per isquemia dels nèrvis dels membres.

Efièchs

Progressivament lo comportament se pòt modificar de signes de depression amb ànsia, agressivitat cap a l'entorn, podent anar fins a de vertadièr trèbles depressius màger e una despersonificacion. En parallèl la persona patissent de dolor cronica se pòt desocializar tot avent benlèu l'imatge de qualqu'un avent aqurit de « beneficis secondaris » pendent lo periòde de cronicizacion de la dolor.

Sul plan terapeutic e a causa del damatge organic e psicologic o psiquiatric de la persona, una presa en carga multidisciplinària es donc teoricament necessària. Cal trencar un cercle viciós que la dolor es la partença e que deu èsser tractada abant o pendent la presa en carga psicoterapeutica.

Dolor cancerosa

Una autra forma de dolor cronica es la « dolor cancerosa » qu'es ligada al quite càncer o a las consequéncias dels tractaments, que pòt induire de dolors neuropaticas o impressivas en foncion del mecanisme. La forma mai rara de la dolor cronica es la dolor sine materia qu'es un diagnostic d'eliminacion. Es una dolor qu'a pas d'origina organica aparenta. Aquel diagnostic deuriá èsser evocada sonque al subjècte d'una dolors que las exploracions complementàrias morfologicas (IRM, TDM) e neurofisologicas (electromiogramas, electroneurogramas, potencials evocats somestesics) son e domora normalas.

Dolor a l'esfòç e medecina de l'espòrt

Pendent l'examèn medical dels muscles, subretot en medecina de l'espòrt, aqueles diferents temps de l'examèn permeton de detriar entre las diferentas patologias possiblas.

Lo mètge examinant cercarà par l'interrogatòri e tanben per l'examèn clinic a individualizar de tipes particulars de dolors muscularas que pòdon orientar cap a las causas que pòdon èsser d'accidents esportius, o alara de malautiás plan individualizadas que se manifestan per diferents tipes de dolors muscularas.

Se la dolor musculara es presenta a l'esfòrç. L'arrèst de l'esfòrç fisics o la bassa de son intensitat fa diminuir o deapareisser la dolor. Es presenta al repaus, quand los muscles son "fregs". La palpacion del muscle concernits provòca o aumenta la dolor: rictus dolorós sus la cara del subjècte, reaccion de retirada. La contraccion volontària provòca o aumenta la dolor.

L'inflamacipn: la dolor inflamatòria es mai importanta de vèspre e en començament de nuèch (quand lo taus sanguin de cortisòl natural es al mai bas). Diminuís o desapareis après caufament e a l'esfòrç.

La dolor mecanica se fa de contunh, diminuís pas veire aumenta a l'esfòrç. Aumenta pas de vèspre, nimai al començament de la nuèch, e diminuís la mobilizacion s'arrèsta.

De toxinas bacterianas, vegetalas, fongicas o animalas (verins) pòdon èsser de fonts vivas de dolors

Tractaments

Lo tractament inadeqüat de la dolor es plan espandit dins lo domèni quirurgical e dins lo dènis espitalièr e d'urgéncia en general. Aquela negligéncia s'espandís dempuèi tota epòca. Los africans e latinoamericans serián mai nombroses a patir entre las mans d'un mètge; e la dolor per las femnas es mens tractada que pels òmes. E la dolor per l'enfants, e subretot pels mai pichons, èra negada oficialament e scientificament fins a la mitat  dels 1980, aqueles essent regularament operada sens anestesia.

L'International Association for the Study of Pain explica per exemple que la dolor deuriá èsser presentada dins los dreches de l'Òme e que la dolor cronica deuriá èsser considerada coma malautiá. Aquelas modificacion, per l'ora, es sonque presetada en China e en Austràlia. En 2013, solas 2 personas sus 10 epl mond an accès als analgesics. Quitament dins los païses desvolopats, lo tractament de las dolors intensas demora insufisent, entre autre 70 a 90 % de las malauts tocats d'un càncer en fasa terminala. Cada annada, de desena de milions de personas pel mond acaban lors jorns dins de sofrenças insuportablas que poirián pasmens èsser aisidament aleujadas.

Obstacles a la presa en carga de la dolor:

• se considerava fins als ans 1980 que los noiregats patissián pas en rason de la mielinizacion incomplèta de lors neurònas. Mas l’existéncia de la dolor a l'edat mai jove, e subretot la pròva scientifica dels efièchs deletèris de sa non presa en carga, son una donada centrala dels tèxtes oficials actuals;
• la dificultat de l’identificacion e de l'evaluacion de la dolor per l’enfant, et la potenciala negacion d'aquela ;
• la dolor se pòt utilizar coma un element diagnostic per revelar una malautiá o un mal. Unes quite actes diagnostics son generators de dolor, que son los actes invasius coma una ponccion ossosas ;
• lo tractament de la dolor aguda utiliza de medicaments classificats coma estupefiants que pòdon crear d'addiccions ;
• unes avançan lo pes de la cultura judeocrestiana ont l'òme e la femna foguèron destinats a sofrir essent caçat del paradís.

Ara, la dolor es considerada coma una malautiá especifica.

Medicamentoses

La dolor aguda abitualament se sonha amb de medicaments coma los analgesics e anestesiants. La dolor cronica, pasmens, es mai complèxa e demanda los esfòrces coordonats d'una equipa de professionals de la santat, çò qu'implica tipicament de mètges, psicoclinicians, fisioterapeutas, ergoterapeutas e infirmièrs.

L'OMS definís tres lindals de dolor que s'associa associe de principis terapeutics. Al nivèl 1, se de dolors fèbles o moderadas son diagnosticadas, d'antalgics non morfinics (paracetamòl, antiinflammatòris non esteroïdian (AINS) per exemple, aspirina o ibuprofèn) se pòdon presciure. Al nivèl 2, se de dolors moderadas son diagnosticadas, un antalgic derivat de la morfina (codeïna (associada e de paracetamòl), tramadòl e nefopam) se pòt presciure. Al nivèl 3, de dolors intensas, de morfina e d'oxicodòna se pòdon utilizar. De naotar la classificacion delicata del nefopam (Acupan) dins los lindals de l'OMS. S'agís d'un antalgic non morfinic (= lindal 1 de l'OMS) mas de poténcia equivalenta a un medicament de lindal 2. Lo tractament de la dolor depend de l'intensitat e de son origina, lo tractament definitiu essent lo tractament de la causa, quand es possible. Pòt utilizar un reconfòrt, per desviar l'atencion, per explicar çò que se passa (diminuir l'ànsia); aquò es plan flagrant amb: los enfants, a una posicion d'espèra (installacion del pacient dins una posicion que minimiza la dolor; lo pacient pren mai sovent instinctivament aquela posicion), al freg o al caud (seguent lo tipe de dolor mecanica o inflamatòria, e aplicada localament e amb moderacion, calma lo dolor), a l'odontologia (dolors de postura (muscles, mialgias) inducha per la nautor inadaptada de las dents naturalas, a la quinesiterapia (massatge, fisoterapia), a l'ipnòsi, a d'antiinflamatòris, a d'antalgics, e de sedatius (fins a l'anestesia) e, a vegada, l'antalgia intervencionala es utilizada.

Dins las dolors intensas, un pacient possedís la possibilitat de gerir l'antalgia quand es administrada per perfusion de morfina. Aquela modalitat d'analgesia se nomena analgesia contrarotlada pel pacient (ACP) o PCA en anglés. Lo tractament de la dolor pòt tanben s'apiejar sus de metòdes de tractaments fisics inclusissent per exemple quinesiterapia, osteopatia, ergoterapia e reeducacion sensitiva de la dolor

Psicologics

Los individús que recebon un sosten social redusent los riscs de patir de càncers.

Es possible que de pacients patissent de dolors cronicas sián tan absorbidas dins una activitat o un divertiment que sentisson pas mai la dolor, o qu'aquela siá fòrça diminuida.

Las terapias cognitiva e comportamentalas (TCC) son eficaças per reduire las sofrenças associadas a las dolors per unes pacients, mas aquela diminucion de la dolor demora insufisentas e amb un nivèl de pròva encara tròp fèble. Las psicoterapias d'inspiracion psicanalitica (P.I.P) pòdon tanben reduire las sofrenças provocadas per las dolors cronicas, aqueles resultats positius demandan pasmens pel pacient un interés per sa vida psiquica e lo procediment d'introspeccion.

Una revista de 2007 sus 13 estudis afirma que l'ipnòsi redusís la dolors dins unas condicions, pasmens se lo nombre de pacient avent participat a aquel estudis es un pauc bas.

Per de medecinas alternativas

La dolor es la rason màger per que los individús utilizan la medecina non convencionala. Un analisi sus 13 estudis dins lo tractament de nauta qualitat de la dolors per acupunctura conclutz qu'existís una pichona diferéncia dins los tractaments qu'inclusisson pas l'acupunctura.

L'omeopatia es un autre metòde terapeutic utilizat per unes pacients per solaçar la dolor. Lo principi de similitud qu'es una de las basa del prescriptors a de caracteristicas semblablas a aquela de las dolors dels pacients. Lo mètge omeopatic vòl d'en primièr diagnosticar de biais purament medical puèi cerca a individualizar los simptòmes especifics del quita malaut, los mai personals, caracteristicas, dins son biais de manifestar sa malautiá, que mena a seleccionnar los medicaments mai semblables al cas

Estudis

Reaccion

La reaccion a la dolor es utilizada per evaluir l'estat neurologic d'un patient, e entre autre son estat de consciéncia. Fa partit del bilanç dels secoristas e tanben de l'escala de Glasgow. Se la victima a pas de reaccions espontanèa, ni al bruch o al tocat, sa reaccion a la dolor es testada. Cal realizar una estimulacion que cause pas de nafras mimai agreujament de l'estat. I a mai d'un metòde.

Un pinçament de la pèl foguèt lontemps practicat; se lo cal evitat. Sus una persona conscienta, un leugièr pinçament a las extremitats se pòt realizat (dessús de la man o del pé, fàcia intèrna del braç) per verificar se la persona sentís çò que li es fach, mas pas coma metòde d'estimulacion d'una persona sens reaccion. Una pression amb los dets sul rèire de la maissa inferiora, jos las aurelhas e una pression piejada al nivèl sosorbitari.

Epidemiologia

La dolor es la causa màger de visita en mitan espitalièr dins 50 % des cases, es una practica de visita presenta dins 30 % de las familhas. Fòrça estudis epidemiologics de diferents païses mòstran una prevaléncia nauta de dolor cronica presenta per 12-80 % de la populacion. Ven mai evidenta a l'apròche del decés pels individús.

Una enquèsta de 6 636 enfants (edats entre 0–18 ans) afirma que, sus 5 424 enfants interrogats, 54 % faguèron l'experiéncias de dolors dins los darrièrs meses. Un quart d'entre eles contan que fan l'experiéncia de dolors presentas o perlongadas dempuèi tres meses veire mai, e un tèrç d'entre eles contan que fan l'esperiéncia de dolor frequentas e inteusas. L'intensitat de las dolors cronicas èra mai nauta per las filhas, e la dolor cronica aumenta per las filhas de 12 e 14 ans d'edats.

Tolerança

La percepcion de la dolor se pòt aumentar o diminuir per de medicaments. Sens medecina, depend fòrça del tipe de dolor, del contèxte e de la cultura del pacient. Dins un contèxte rassegurant, o al contrari fòrça très dificil (situacion de guèrra) l'intensitat de la dolor pòt diminuir. Per exemple, experimentalament, la simpla preséncia de plantas vèrdas dins una cambra diminuís l’intensitat persebuda d'una dolor e de l'estat psicologic del pacient.

Antropologia, sociologia

La dolor es pas considerada nimai presa en compte dels meteis biais segon las culturas o las religions. Cada pòble a la sieuna concepcion de la dolor, e mai generalament de la sofrença. Aquela nocion s’aplica tan al beneficiaris dels sonh qu'a las valors dels sonhants. En efièch, « son pas sonque los malauts qu'intègran lor dolor dins lor vision del mond, mas tanbe los mètges e las infirmièras que projetan lors valors, e sovent lors prejutjats, sus çò que vivon los pacients que n'an la carga. ».

Vaquí un exemple qu'illustra fòrça plan las diferéncias qu'existisson entre las culturas al subjècte lo quita sens que se dona a la dolor: « Un etnològ conta que dins la societat qu'estudia, una femna sabent qu'el possedís una troça de secors li mena son enfant, ele li ditz que l'enfent ten un leugièr « malon » al pé, la maire coma l'enfant sembla pas considerar la nafra amb gravetat. Quand l'etnològ deliga lo bendatge de fuèlha de bananièr, descobrís estabosit que l’òs de l’enfant de son pé aparéis, segon los tèrmes de l’etnològ « una massa gelatinosa » se pòt veire. Dins aquela meteissa societat, es cridat un autre còp al lièch d'una dolla patissent de constipacion. Aquel darrièr cas, d’una gravetat mendre al vejaire de l'etnològ es considerat coma fòrça greu membres d'aquela societat del sud oèst de Tanzania, qu'aquela constipacion pòt aver per causa una accion malvolenta, per exemple aquela d'un masc. ». Per evaluar la dolor cal don considerar l’origina etnica, la religion o la filosofia de vida de las personas sonhadas, e, dins lo cas dels enfants espitalizats, de l’origina de lor parents.

Globalament los pacients eissits d'una religion del libre (josieu, crestian, musulman) considèran que la dolor es una volontat de Dieu, una espròva e l'actitud coratjosa fàcia e aquela permet lo rescat de las decas de l'umanitat. A contrario, se pòt estonar que de pacients qualificats de "mediterranèus" practicant las religions del libre exteriorizan a grand bruch dolor e exagerisson lor sofrença, çò se venguèt al sègle XX lo mite del "sidròma mediterranèu". Mai lo fach que s'agís pas d'un sindròma amb de simptòmas precises, foguèt constat qu'otra Atlantic, de personas de meteissas culturas religiosas ne son d'excellents exemples. Al subjècte de las dolors de la jasilha, una granda retenguda de las femnas asiaticas (subretot del Sud-Èst) que, per lor actitud crentan de getar la vergonha sus lors familhas, alara que las latinoamericanas son dins lo registre opausat, que mai cridan, mai l'enfant serà bèl.

Psicologia

La presa en carga de la dolor pòt s'explicar pel fach que « (…) la practica quotidiana d’actes doloroses obliga lo sonhant a realizar un nombre de mecanismes de defensa per tòca de lo protegir, de l'aparar contra l’engravament e la contaminacion per la sofrença de l’autre… » Un aspècte de reson que pòt produire la dolor de l’enfant es notada pel sonhant: la denagacion. La denegacion de la realitat es un mecanisme de defensa dels sonhants que negan totalament una partida mai o mens importanta de la realitat extèrna. « La denegacion es un mecanisme psicologic ont la persona reagis comma se sa pensada èra tota poderosa e sufiriá de refusar la pensada d’una causa per qu'aquela causa exista pas. Mecanisme patologic quand es prevelent e regde mas que se trapa de biais atenuat per totòm jos la forma: « cal pas pensar al malastre, a la mòrt, etc »; eritage de la pensada magica pels joves enfants. Dins la relacion de sonh, aquela denegacion se manifèsta rarament de biais dubèrt mas puslèu de biais inconscient que pòt se traduire per la persistença d’actituds nocivas (la denegacion favoriza las conducha a risc)… ». Existís una autra nocion que pòt comptar dins aquela de negacion dels sonhants fàcia a la dolor de l'enfant: lo concèpte d'amnesia infantila que fa partit del desvolopament psicologic de l'enfant. Aquò explica la facilitat dels sonhants a prene pas en compte la dolor de l'enfant, se remembrant pas eles meteisses çò que sentiguèron e visquèron quand èran enfant. Un autre concèpte interessant al subjècte del viscut de la dolor pels sonhants es lo transferiment. Los sonhants adults resistisson melhor a la dolor en general, e donc transferisson lor sentit e lors emocions sus la persona que sonhan. Penson que l'enfant supòrta la dolor del meteis biais qu'eles o fan.

Recerca

Existís una associacion internacionla per l'estudi de la dolor (International Association for the Study of Pain ou IASP), basada a Seattle puèi a Washington. Sosten la recerca dins aquel domèni, publica una lètra mensuala e publiquèt una novèla classificacion de las dolors cronicas per permetre als cercaires e clinicians tractan la dolor d'utilzar un vocabulari comun, codificat e a aprovat.

Dins lo regne animal

Las coneissenças al subjècte de la nocicepcion e la dolor pels animals invetebrats son encara fòrça fragmentars.

Retrach de René Descartes per Jan Baptist Weenix (1647-1649).

L'un dels metòde per conéisser la dolor pels umans es de pausar una question: una persona pòt exprimir una dolor qui pòt èsser detectadaper de mesuras fisiologicas conegudas. Pasmens, coma pels noirigats, los animals non umans pòdon pas pausar de question sus çò que sentisson; atal los critèris destinats als umans se pòdon pas adaptar als animals. Los filosòfs e scientifics s'ocupèron d'aquelas dificultats d'expression. René Descartes, per exemple, explica que los animals mancan de consciéncia e fan l'experiéncia d'una dolor diferenta d'aquela sentida pels umans. Bernard Rollin de l'Universitat d'estat del Colorado, principal autor de doas leis federalas al subjècte de la dolor animala, redigís que los cercaires, pendnet  las annadas 1980, demoravan incertans al subjècte de l'experiéncia de la dolor sentida pels animals, e qe los veterinaris, formats al EUA abant de 1989, aprengavan a ignorar la dolor pels animals. Dins sas discussions amb de scientifics e veterinaris, li èra demandat de « provar » que los animals son conscients e de donar de pròvas « scientificament acceptablas » que permetrián de mostrar la dolor animala. Carbone redigís que la percepcion ont los animals sofrisson de biais diferent dels umans demora pauc espandida. La capacitat de las espècias invertebradas pels animals, coma los insèctes, de sentir la dolor e la sofrença demora tanben incertana.

La preséncia de la dolor pels animals demora incertana per unes, mas foguèt reconeguda mejans las reaccions comportementalas o fisicas. Los especialistas creson ara que tot animal vetebrat pòt sentir la dolor, e qu'unes invertebrats, coma lo pofre, tanben o pòdon. Pels autres animals, plantas e autras entitats, la capacitat fisica a sentir la dolor demora un enigma dins la comunautat scientifica, que pas cap de mecanismes per que la dolor pòt èsser sentida foguèt detectada. Subretot, existís pas cap de nociceptor coneguts dins  de grops coma las plantas, fongis e gaireben totes los insèctes.

Evaluacion

L'evaluacion ten a vegada de l'escomesa. Seguent l'espècia animala e lo tipe de dolor, l'evaluacion pòt èsser puslèu aisida o impossibla.

Mai sovent, las dolors cronicas son silenciosas e se manifèstan per de trèbles foncionals mai o mens marcats (posicion antalgica, comportaments d'evitament, irritabilitat, anorexia e a vegada apatiá). Las dolors agudas son mai visiblas e aisidas de revelar pear una palpacion-manipulacion apropriada.

Existís de grasilhas de notacions per malautiás e espècias mas son subretot emplegadas en recerca.

Tractament

La dolor animala foguè longtemps negligit per diferentas rasons: jos medicalizacion de mai d'una espècias, un sondatge Insee donèt fa unas annadas un taus de medicalizacion dels cans de 50 % e de 30 % pelss cats; ignorança mai o mens volontari, los animals exprimisson pas totjorn lor dolor per de mejans comprensibles pels umans inatentius; lo tractament de la dolor exigís un cert investiment pas totjorn compatible amb las exigéncias de l'elevatge o del bubjet del fogal. Los medicaments an d'efièch segondaris e las posologias son pas totjorn conegudas per totas las espècias. Totas las terapias umans son aplicablas als animals mas devon èsser adaptada. L'osteopatia mostrèt sas vertuts pels caval, lo can e lo gat. L'omeopatia e l'acupunctura fan lor pròva.

Nòtas e referéncias

Bibliografia

• De la douleur, F.J.J. Buytendijk, Éd PUF, Paris, 1951
• De la douleur, Jean-Pierre Peter, Éd Quai Voltaire, Paris, 1993
• Douleur et médecine, la fin d'un oubli, Isabelle Baszanger du CERMES, Ed. Seuil, 1995
• Anthropologie de la douleur, David Le Breton, Éditions Métailié, Paris, 1995, 237 pages
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. 
•  {{{títol}}}. .
•  {{{títol}}}. 

Ligams extèrnes

• Centre National de Ressources de lutte contre la Douleur (CNRD)
• Société Française d'Étude et de Traitement de la Douleur (SFETD)
• Association québécoise de la douleur chronique (AQDC)
• (en) International Association for the Study of Pain, (IASP).