Claude Duneton
Claude Duneton, nascut lo 21 d'abril del 1935 a La Gleisòla (Corrèsa) e mòrt lo 21 de març de 2012 a Lilla (a 76 ans), èra un escrivan, romancièr e traductor[1] occitan, istorian del lengatge, cronicaire al Figaro Literari e comedian. Militèt en favor de las lengas patrimonialas de l'Estat francés, subretot l'occitan, e d'una lenga francesa que posèsse sa sorsa dins lo pòble.[2]
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Filh de païsans, Claude Duneton visquèt una enfància rufa jos l' Ocupacion alemanda[3], abandona l'escòla per manca d'argent e ven aprendís ajustador a Brive. Foguèt tornarmai escolarizat en classa de cinquena a l'edat de 16 ans e, avancèt classas anticipadament, pròva d'una escolaritat brilhanta. Finisquèt major de sa promocion de l'Escòla normala de Tula e entrèt al prestigiós licèu Enric IV a París[3].
De cultura occitana[4], venguèt pasmens ensenhant d'anglés, durant un quinzenat d'annadas, puèi abandonèt la carrièra.[3][3] Desirós d'una lenga francesa dobèrta als apòrts populars e dialectals, coma l'es, a sos uèlhs, la lenga anglesa ; evoquèt aquel subjècte en 1973 dins son òbra Parlar croquant, qu'aguèt un cèrt succés.
Se faguèt tanben conéisser per sos libres sus l'institucion escolara e sus la dificultat a far aimar las letras en rason del conformisme de l'ensenhament de la lenga francesa e dels prejudicis de classa, coma o espandís tre 1976 dins son òbra Je suis comme une truie qui doute ("Soi coma una truèja que dobta"), puèi dins Anti-manuel de français à l’usage des classes du second degré ("Anti-manual de francés a l'usatge de las classas del segond gra") en 1978, e dins À hurler le soir au fond des collèges : l'enseignement de la langue française ("A idolar al vèspre al fons dels collègis : l'ensenhament de la lenga francesa") en 1984. Foguèt egalament prefacièr de l'òbra collectiva Chère école de notre enfance ("Cara escòla de nòstra enfància") (2010).
En seguida del succès de son òbra Parler croquant, la revista Elle li prepausèt de téner una rubrica de lengatge, al mitan de las annadas 1970.[5] I trabalhèt durant gaireben quatre ans. Après d'aquelas cronicas, se botèt a la redaccion de La Puce à l'oreille ("La Nièra a l'aurelha"), publicat en 1978, una antologia de las expressions popularas amb lor origina, coma l'indica lo sostítol, un de sos libres mai populars — dont dos nòvas edicions revistas e aumentadas son estadas publicadas, en 1984 e en 2001.[6][5] Dempuèi aquela òbra, escriguèt nombroses autres libres a l'entorn de las expressions e del lengatge popular, e foguèt subretot conegut coma un desnisador d'expressions dont cerquèt a retrobar las significacions originalas e lors derivats o, coma los nomena el meteis, lors « remotivacions »[6].
A partir del 1981, al costat de Nicole Vimard, ven director de colleccion de la nòva colleccion « Points Virgule » de las éditions du Seuil.[7] Tre sa creacion, los dos directors accèptan de publicar la version francesa de l'òbra Quand j'avais cinq ans je m'ai tué ("Quand aviái cinc ans mai matat") de Howard Buten, qu'aviá fach « mèuca »[8] dins sa lenga originala. Lo títol en francés èra melhor qu'en anglés, la colleccion comencèt de s'aviar. Howard Buten declarèt vint ans mai tard: « A capitat sulcòp ». L'obratge coneguèt tantlèu publicat lo succès gràcias a sa version francesa, es per acò que l'autor ajostèt que[8] , «Nicole Vimard et Claude Duneton [sont] deux éditeurs auxquels il voue une reconnaissance éternelle[8].» [8]
Faguèt egalament publicar en çò de Seuil, en 1983, de faiçon postuma, l'òbra d'Alain Cahen, de qui retrobèt los manuscriches, e ne foguèt l'autor de la prefàcia o postfàcia.
Cinèma e teatre
[modificar | Modificar lo còdi]Claude Duneton es egalament comedian. Jòga dins qualques telefilms, e dins una quinzena de longmetratges, dont dos jos la direccion de Krzysztof Kieślowski. Es tanben actor de teatre, e interprèt, entre autres, la pèça Probablament las Bahamas del dramaturg britanic Martin Crimp, dins mesa en scèna de Louis-Dò de Lencquesaing, pèça radiofonica jogada al Teatre Ouvert per Ràdio França, en 2006.
Recep lo Prèmi d'Acadèmia 2006 per l'ensemble de son òbra.
Es paire de quatre enfants, e parteja sa vida entre son vilatge d'enfança en Corresa, dins l'ostal familial de sos pepins a La Gleisola, e París.
Claude Duneton se morís a 76 ans, lo 21 de març de 2012 a Lille4. Es inumat tres jorns mai tard a Lagleygeolle.
Es lo pepin del comedian Louis Duneton.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Notice de notoriété personne du catalogue général de la BNF
- ↑ Parler Croquant, Éditions Stock, 1973.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 et 3,3 . La Croix..
- ↑ Error de citacion : Balisa
<ref>incorrècta ; pas de tèxte per las referéncias nomenadascritère. - ↑ 5,0 et 5,1 « Au plaisir de Duneton », article du magazine L'Express, du 21 décembre 2004.
- ↑ 6,0 et 6,1 Émission Agora avec Claude Duneton, radio France Culture, diffusée le 23 novembre 1978 ; rediffusée le 10 août 2016 dans Les Nuits de France Culture.
- ↑ Fiche SUDOC de la collection « Points Virgule ».
- ↑ 8,0 8,1 8,2 et 8,3 « Howard Buten le clown désenchanté », article du magazine Lire du 1er novembre 2000, disponible sur le site lexpress.fr .