iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.
iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.



Link to original content: http://nl.wikipedia.org/wiki/Massademonstratie
Betoging - Wikipedia Naar inhoud springen

Betoging

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Massademonstratie)
Een betoging in Barcelona, 2019
Betoging van gele hesjes in Brussel, 2018
Betoging in Cairo tijdens de Arabische Lente, 2013
Scholierenprotesten voor het klimaat in Berlijn, 2019
Bioscoopjournaal uit 1922 over een betoging van arbeiders
Bioscoopjournaal uit 1923. Fragment van de "Betooging der Modernen" van af het IJsclubterrein in Amsterdam. De door de SDAP en NVV georganiseerde grootscheepse manifestatie (1500 organisaties met 250.000 vertegenwoordigers) richtte zich tegen loonsverlaging, tegen de Vlootwet en was voor het behoud van de 48-urige werkweek. Sprekers waren o.a. Troelstra, Stenhuis, Wibaut en Suze Groeneweg.

Een betoging, manifestatie of demonstratie is een openbare samenkomst voor of tegen een bepaalde zaak. Hoe groter het draagvlak, des te talrijker het aantal deelnemers. Betogingen zijn een politiek actiemiddel. Ze vormen een alternatief voor bestuurlijke en democratische processen.

Recht op manifestatie

[bewerken | brontekst bewerken]

Het recht op manifestatie is in diverse landen een democratisch recht. Veel manifestanten zien het ook als een democratische plicht, een middel om bestuurders, volksvertegenwoordigers en machthebbers erop te wijzen dat ze iets verkeerd doen of iets ten onrechte nalaten.

Niet-democratische landen verbieden manifestaties in het geheel en treden hard op met ordehandhaving.

Typen manifestaties

[bewerken | brontekst bewerken]

Een manifestatie is vaak een vorm van protest. Voorafgaand of tijdens zo'n bijeenkomst zijn er vaak sprekers. Er worden vaak spandoeken en tekstborden met leuzen meegedragen, en leuzen geschreeuwd of (protest)liederen gezongen. Ook vinden er soms vlagverbrandingen plaats.

Voorbeelden van verschillende manifestaties zijn:

  • Sit-ins, blokkades en bezettingen: Hierbij blokkeert men een belangrijk punt, zoals een doorgang, een verkeersweg, of een gebouw. Soms wordt geprotesteerd tegen een sloop door zichzelf aan de sloopmachines of het te slopen object vast te binden of te ketenen.
  • Naaktacties: Zoals Peta, FEMEN en World Naked Bike Ride.
  • Stakingen: Veel stakingen gaan gepaard met manifestaties en blokkades door de stakers.
  • Massabijeenkomsten: Wanneer er zeer veel mensen met een bepaald doel bijeenkomen om te protesteren is dit op zich al een duidelijk signaal.
  • Rellen, wanneer er sprake is van een grootschalige verstoring van de openbare orde.
  • Ludieke acties, betogingen over een ernstige zaak maar op een speelse manier uitgevoerd.
  • Lawaaidemonstraties, waarbij de openbare orde wordt verstoord door zoveel mogelijk lawaai te maken.

Gedurende het grootste deel van de 20e eeuw kwamen massaprotesten steeds vaker voor en hadden ze ook steeds meer kans van slagen. Volgens onderzoek hadden begin jaren 2000 twee op de drie protestbewegingen die systemische veranderingen eisten, uiteindelijk succes. Achteraf gezien was dat een hoogtepunt: tegen het einde van de jaren 2010 was het succespercentage van protesten gehalveerd tot één op drie, hoewel ze steeds vaker voorkwamen. En in de jaren 2020-2022 is het percentage alweer gehalveerd, tot één op zes. De oorzaken zijn niet geheel duidelijk, maar onderzoekers verwijzen in de eerste plaats naar de toenemende polarisatie wereldwijd, in combinatie met inkomensongelijkheid, nationalistische stromingen, gefragmenteerde nieuwsmedia en andere krachten die de verdeeldheid rond sociale en politieke thema’s verdiepen.[1][2]

Politieke risico’s

[bewerken | brontekst bewerken]

Betogingen zijn in zekere zin een 'risicovol' actiemiddel, omdat men zeker moet zijn dat men een significante opkomst kan mobiliseren.

Inperking van het betogingsrecht

[bewerken | brontekst bewerken]

Amnesty International legde in een rapport van 2024 een patroon bloot van inperking van het betogingsrecht in 21 Europese landen waaronder België en Nederland: repressieve wetten, het gebruik van onnodig of buitensporig geweld, willekeurige arrestaties, vervolgingen, ongerechtvaardigde of discriminerende beperkingen en boetes, in combinatie met het gebruik van indringende bewakingstechnologie.[3][4]

In België vreesde de coalitie ‘Recht op protest’, bestaande uit de Liga voor Mensenrechten, Amnesty International Vlaanderen, Greenpeace en de vakbonden ABVV, ACV en ACLVB dat het nieuwe Strafwetboek (meer bepaald artikel 547) ernstige risico's met zich meebrengt voor het recht op protest en de vrijheid van meningsuiting: burgerlijke ongehoorzaamheid en oproepen daartoe zouden al te makkelijk strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. Na een protestacties tegen de stemming in het parlement in februari 2024 stapte het advocatenkantoor Progress Lawyers namens de coalitie naar het Grondwettelijk Hof om artikel 547 in nietig te laten verklaren.[5]

De grootste manifestaties ooit in België waren:

  • 23 oktober 1983, Brussel, de antirakettenbetoging met 400.000 betogers tegen de plaatsing van Amerikaanse atoomwapens in België.
  • 20 oktober 1996, Brussel, de Witte Mars voor een beter werkend gerecht, dat onafhankelijk de zaak-Dutroux tot op het bot zou kunnen uitspitten en voor een betere bescherming van kinderen zou kunnen zorgen Ruim 300.000 betogers kwamen bijeen en liepen door het centrum van Brussel.

Hieronder een overzicht van grote betogingen van de 20e en 21e eeuw in België:

Datum Plaats Doel Organisatie Opkomst
23 maart 1971 Brussel Grote Boerenbetoging: Tegen het nieuwe landbouwplan van de EEG Boeren 100.000
23 oktober 1983 Brussel Antirakettenbetoging 400.000
31 mei 1986 Brussel Nationale betoging tegen het Sint-Anna Plan ABVV 250.000
20 oktober 1996 Brussel Witte Mars, voor een beter werkend onafhankelijk gerecht 300.000
2 februari 1997 Tubeke Mars voor Werk - tegen sluiting Renault Vilvoorde 70.000
15 februari 1998 Brussel Tweede Witte Mars 25.000 à 30.000
22 maart 1998 Brussel Hand in Hand-betoging tegen racisme 7000 à 15.000
11 september 1998 Brussel Nationale Manifestatie voor hogere sociale uitkeringen 30.000
13 december 2001 Brussel Voor een sterk en sociaal Europa vakbonden en NGO's 100.000
15 maart 2003 Brussel Geen Oorlog Tegen Irak vakbonden, vredesbeweging & politieke partijen 60.000
21 maart 2003 Brussel Voor een sociaal en democratisch Europa, voor vrede en méér sociale rechtvaardigheid in de wereld vakbonden, vredesbeweging & studentenbeweging 60.000
28 oktober 2005 Brussel Algemene staking met nationale betoging tegen het generatiepact vakbonden 100.000
23 januari 2011 Brussel Manifestatie met de naam 'Shame' dit naar aanleiding van de politieke impasse in België enkele jongeren 39.000
11 november 2012 Genk Manifestatie tegen de Sluiting van Ford Genk vakbonden 20.000
6 november 2014 Brussel Nationale betoging tegen de besparingen van de nieuwe federale regering van premier Charles Michel vakbond 120.000
7 december 2017 Brussel Catalaanse Protestmars - protest tegen de politieke gevangen in Spanje 45.000
2 december 2018 Brussel Claim the Climate - mars voor een ambitieus klimaatbeleid Climate Express en Klimaatcoalitie 70.000 à 75.000
17 januari 2019 Brussel, Antwerpen Schoolstaking voor het klimaat door "klimaatspijbelaars" voor een ambitieus klimaatbeleid. Er liepen ook verscheidende Belgische politici mee en een delegatie van de 'Grootouders voor het klimaat'.[6] Youth for Climate 12.750
27 januari 2019 Brussel Claim the Climate - mars voor een ambitieus klimaatbeleid Climate Express en Klimaatcoalitie 70.000
24 januari 2019 Brussel Youth for Climate - scholierenmars door "klimaatspijbelaars" voor een ambitieus klimaatbeleid Youth for Climate 35.000
7 februari 2019 Leuven, Brussel, Antwerpen, Kortrijk, Hasselt, Beringen, Herve, Bergen en Luik Schoolstaking voor het klimaat voor een ambitieus klimaatbeleid. Deze keer werd er op meerdere plekken in België gemanifesteerd. Youth for Climate 20.000[7]
14 februari 2019 Brussel Staking voor het klimaat door scholieren, maar ook veel studenten en grootouders Youth for Climate 11.000[8]
21 februari 2019 Brussel, Gent, Genk, Turnhout & Nijvel Staking voor het klimaat, georganiseerd door de "klimaatspijbelaars" onder leiding van Gretha Thunberg die aanwezig was in Brussel. 7500 manifestanten in Brussel, 3000 in Gent, 4000 à 5000 in Genk[9], 800 in Turnhout[10] en 150 à 200 in Nijvel.[11] Youth for Climate 16.000
28 februari 2019 Antwerpen, Mechelen, Brussel, Leuven, Hasselt, Hoei, Luik, Dinant & Nijvel Staking voor het klimaat op verschillende plaatsen in België. Gretha Thunberg was aanwezig in Antwerpen . Youth for Climate 13.000
8 maart 2019 Gent

Brussel

Nationaal protestmars voor de rechten van de vrouw. Feministische organisaties 15.000
21 november 2021 Brussel Coronabetoging geen organisatie 35.000[12]
23 januari 2022 Brussel Europese betoging tegen de coronamaatregelen Europeans United e.a. 50.000[13]
17 december 2023 Brussel Betoging tegen geweld in Gaza 11.11.11, Broederlijk Delen, Pax Christi, ABS & EAJS 27.000

Betogen is verboden in de zogenaamde neutrale zone, die het Warandepark en omliggende straten omvat.[14] Ze is ingesteld in 1892 en werd in 1920 doorbroken door veteranen van de Eerste Wereldoorlog.[15] Ook in Namen en Eupen zijn neutrale zones afgebakend. De Raad van State betwijfelde in 2018 of een dergelijk algemeen verbod in overeenstemming is met de vrijheid van meningsuiting zoals gewaarborgd door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, met name wat betreft individuele of kleine manifestaties.[16]

Betoging op het Museumplein in Amsterdam, 2 oktober 2004

De grootste betogingen ooit in Nederland waren:

Hieronder een overzicht van grote betogingen van de 21e eeuw in Nederland.

Datum Plaats Doel Organisatie Opkomst
15 februari 2003 Amsterdam Protest tegen de aanstaande oorlog in Irak 80.000
22 maart 2003 Amsterdam Protest tegen de aanstaande oorlog in Irak 20.000 volgens ANP,
100.000 volgens de organisatie
20 september 2003 Amsterdam Protest tegen het regeringsbeleid van Balkenende 2 Keer het Tij 25.000
20 maart 2004 Amsterdam Tegen de bezetting van Irak 1000–2.000
26 maart 2004 Den Haag Studentenprotest tegen de nieuwe ontwikkelingen in het hoger onderwijs LSVb
10 april 2004 Amsterdam Voor een generaal pardon voor 26.000 uitgeprocedeerde vluchtelingen. Tegen het uitzettingsbeleid van minister Verdonk Keer het Tij 10.000–15.000
20 september 2004 Rotterdam Tegen het kabinetsbeleid van Balkenende 2 vakbonden 30.000 volgens politie
60.000 volgens organisatie
2 oktober 2004 Amsterdam Tegen het kabinetsbeleid van Balkenende 2 vakbonden en
Keer het Tij
meer dan 200.000 volgens organisatie
ruim 300.000 volgens Gemeente A'dam
veel minder volgens De Telegraaf
30 november 2007 Amsterdam Tegen de 1040-urennorm van OCW LAKS Schattingen lopen uiteen van 15.000 tot 24.000
7 februari 2019 Den Haag Scholierenmars door "klimaatspijbelaars" voor een ambitieus klimaatbeleid Youth for Climate NL 15.000
10 maart 2019 Amsterdam Klimaatmars voor een ambitieus en eerlijk klimaatbeleid. Milieudefensie, Greenpeace Nederland,

Oxfam Novib, FNV vakbond,

De goede zaak en Woonbond.

40.000
15 maart 2019 Den Haag De stakers eisten vier miljard euro voor een hoger salaris en om de werkdruk in het onderwijs te verlichten.[17] AOb, FNV Onderwijs en Onderzoek Tussen de 35.000 en 40.000 demonstranten
27 september 2019 Den Haag Klimaatmars voor een eerlijk en ambitieus klimaatbeleid. Greenpeace Nederland, Milieudefensie, Oxfam Novib, De Goede Zaak, Jongeren Milieu Actief, Students for Climate NL, Extinction Rebellion NL, Youth for Climate NL en nog vele andere organisaties. 35.000[18]
1 oktober 2019 Den Haag Boerenprotest tegen overheidsbeleid en voor meer waardering. Agractie, Farmers Defence Force. Volgens de organisatie waren er 21.000 demonstranten met 2450 trekkers in Den Haag die de stad hebben bereikt middels snelwegen.
16 oktober 2019 De Bilt, Den Haag Boerenprotest tegen overheidsbeleid omtrent stikstof (meetmethodes RIVM en inkrimping van de veestapel) Farmers Defence Force 20.000 tot 25.000 mensen en 10.000 trekkers die via snelwegen naar actielocaties zijn gekomen.
30 oktober 2019 Den Haag Protest door bouw, transport, binnenvaart en hoveniers tegen het stikstofbeleid van en de PFAS norm opgelegd door de overheid. Grond in Verzet Duizenden mensen en vele voertuigen gerelateerd aan de sector als vrachtwagens, dumpers, kranen, shovels, trekkers en auto's
17 en 18 december 2019 Verspreid over Nederland: Binnenhof in Den Haag, snelwegen, knooppunten, Mediapark en bedrijven Boerenprotest Geen organisatie Duizenden boeren en sympathisanten uit Nederland gesteund door Duitse en Belgische boeren met trekkers en andere voertuigen
19 februari 2020 Den Haag Boerenprotest Farmers defense force Duizenden boeren en sympathisanten uit Nederland gesteund door Duitse boeren met trekkers en andere voertuigen
5 september 2021 Amsterdam Protestmars tegen het coronabeleid van de overheid Hart voor vrijheid en 67 andere aangesloten organisaties 20.000[19][20]
30 december 2021 Verspreid over 125 gemeenten in Nederland Kappersprotest voor compensatie en heropening Ik kan niet meer - Ondernemen Groep Ruim 200 kapsalons die in 125 gemeenten bij de burgemeester formeel zijn aangemeld [21][22]
12 november 2023 Amsterdam Mars voor Klimaat en Rechtvaardigheid Milieudefensie, Greenpeace, Extinction Rebellion, De Goede Zaak, TNI, FNV, Fridays for Future, Oxfam Novib en honderden bondgenoten 85.000. Daarmee was het grootste klimaatprotest ooit in Nederland.[23]

Verenigde Staten

[bewerken | brontekst bewerken]
De mars naar Washington in augustus 1963 met Martin Luther King
Herdenkingsbetoging 2009 van de studentenmanifestatie in China, juni 1989

Een van de bekendste massamanifestaties is die van 28 augustus 1963, waarbij meer dan 250.000 van allerlei rassen bijeen kwamen om te manifesteren vóór rassengelijkheid. Tot dan toe gold een strikte rassenscheiding in zuidelijke deelstaten, de zogenaamde Jim Crow-wetgeving. Zo mochten zwarte mensen bijvoorbeeld niet in de bus van de blanken en mochten zwarte kinderen niet de scholen van blanke kinderen bezoeken. Dit systeem deed sterk aan de apartheid in Zuid-Afrika denken. Op die bijeenkomst sprak dominee Martin Luther King zijn beroemde rede I Have a Dream uit.

Hoewel de democratische rechten in China beperkt zijn, komen straatmanifestaties op grote schaal voor. Verspreid over heel China schat men dat op een aantal van 1000 per jaar. Het betreft evenwel bijna altijd kleine manifestaties tegen een bepaalde werkgever in verband met de slechte werkomstandigheden. Meestal gaat het niet om grote maatschappelijke manifestaties.

Een uitzondering was de grote studentenmanifestatie van juni 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking, die bloedig werd neergeslagen door het leger: honderden lieten het leven, vele omstanders raakten gewond. Vele studenten zijn vervolgens spoorloos verdwenen. Voor hun leven wordt gevreesd.

De Maandagmanifestaties in 1989 en 1990 waren wekelijkse manifestaties, die aanvankelijk in de Nikolaikirche te Leipzig begonnen maar al snel, geholpen door de West-Duitse televisie, ook in andere Oost-Duitse steden plaatsvonden. De manifestaties werden zo massaal (betogingen van 500,000 personen in Leipzig) dat de regering er geen harde maatregelen tegen durfde te ondernemen, temeer in het besef dat de Sovjet-Unie hen niet meer zou steunen. Uiteindelijk leidde dit tot de val van de Muur, vrije verkiezingen in de DDR, en ten slotte de Duitse hereniging in 1990.

Toen begin 2011, na de val van de regeringen in de buurlanden, ook in Libië manifestaties uitbraken, werden deze met harde hand door het regime neergeslagen. Dit deed uiteindelijk de situatie escaleren, tot een groot aantal steden in opstand kwam en een deel van de politie, het leger en veel publieke functionarissen overliepen. Kadaffi verspeelde hiermee bovendien het krediet dat hij in het buitenland had, waarop de opstandelingen buitenlandse steun kregen en hierdoor in oktober 2011 het hele land konden veroveren en Kadaffi ten val brengen.

Na een aantal schrijnende verkrachtingszaken waarbij kleine kinderen het slachtoffer waren en/of het slachtoffer het niet overleefde, vonden begin 2013 manifestaties in India plaats waarbij werd gepleit voor een hardere en effectievere aanpak van zedenmisdrijven door politie en justitie.

Onderzoek naar betogingen en protesten gebeurt onder meer met de Global Protest Tracker van het Carnegie Endowment for International Peace, waarmee sedert 2016 protestbewegingen wereldwijd in kaart worden gebracht.[24]

Zie de categorie Political demonstrations van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.