Spoorlijn 59

Spoorlijn 59 is een Belgische spoorlijn die de steden Antwerpen en Gent met elkaar verbindt. De spoorlijn begint aan het station Antwerpen-Berchem en loopt tot station Gent-Dampoort. Hier sluit de spoorlijn aan op lijn 58 vanuit Eeklo naar Gent.

Spoorlijn 59 (Antwerpen) Y Oost-Berchem - Gent-Dampoort
Totale lengte	55,8 km
Spoorwijdte smalspoor 1151 mm (tot 1897) normaalspoor 1435 mm (vanaf 1897)
Aangelegd door	Compagnie du chemin de fer d'Anvers à Gand
Geopend Antwerpen-LO - St-Niklaas: 3 november 1844 St-Niklaas - Gent-Dampoort: 9 augustus 1847 Berchem - Antwerpen-Zuid: 15 juli 1968 Antwerpen-Zuid - Zwijndrecht: 1 februari 1970
Huidige status	in gebruik
Geëlektrificeerd Antwerpen - Sint-Niklaas: 1970 Sint-Niklaas - Gent: 1973
Aantal sporen	2
Baanvaksnelheid	140/120 km/u
Beveiliging of treinbeïnvloeding	ETCS level 2 tussen Beervelde en Zwijndrecht vanaf 2024
Treindienst door	NMBS
Traject
Legenda lijn 25 van Antwerpen-Luchtbal lijn 27 en lijn 59/1 van Antwerpen-Centraal lijn 27A van Bundel Rhodesië 0,0 Y Oost Berchem Antwerpen-Berchem lijn 27A naar Hoboken-Kapelstraat lijn 27 naar Brussel-Noord lijn 25 naar Brussel-Noord Y West Berchem, lijn 59/1 van Antwerpen-Centraal tram tram 4,0 Antwerpen-Zuid vanaf 1965 tram lijn 27B van Y Weerde opgebroken lijn 52 van Dendermonde tot 1965 Antwerpen-Zuid tot 1965 lijn 52 naar Dendermonde vanaf 1965 Antwerpen-Waas Kennedytunnel Schelde 5,6 Antwerpen-Linkeroever vh. Vlaams Hoofd / Antwerpen-West B102 7,0 Antwerpen-Linkeroever (West 1970-1984) R1 8,4 Zwijndrecht (OW4) 9,1 Zwijndrecht militaire lijn Zwijndrecht Fort opgebroken grens Antwerpen - Oost-Vlaanderen 9,8 Y Fort Zwijndrecht, lijn 10 naar Antwerpen-Noord 10,1 Zwijndrecht-Fort Y Melsele lijn 10/1 van Y Kattestraat 12,1 Melsele 14,0 Beveren 14,2 14,5 strategische spoorlijn Steendorp - Vrasene 15,1 Haasdonk militaire lijn Westakkers opgebroken N70 18,5 Westakkers 19,5 Nieuwkerken-Waas 21,6 Sint-Niklaas-Oost lijn 54 van Y Heike 22,7 Sint-Niklaas lijn 54 naar Terneuzen opgebroken 25,3 Sint-Niklaas-West lijn 56 naar Y Grembergen opgebroken N41 32,0 Valk 27,1 Belsele 28,7 Sinaai voorheen Duizend Appels 32,0 Heiken 33,7 Lokeren-Oost N70 lijn 77A van Moerbeke-Waas opgebroken 35,7 Lokeren 35,8 Dender & Waas Durme lijn 57 naar Dendermonde N47 38,4 Staakte Lede 41,5 Zeveneken 43,6 Beervelde 46,8 Lochristi R4 Lede 49,5 Destelbergen 51,2 Westveld 53,0 Oostakker Y Sint-Bernadettestraat lijn 59B naar Gent-Zeehaven lijn 204/1 van Y Henri Farmanstraat 54,5 Gent-Zeehaven lijn 58 van Brugge Gent-Waas 55,8 Gent-Dampoort lijn 58 naar Y Oost Δ Ledeberg

Geschiedenis

Op 6 november 1844 werd een eerste deel van deze lijn enkelsporig aangelegd door Gustave Nicolas Joseph De Ridder op smalspoor (spoorwijdte 1,151 meter) tussen het Vlaams Hoofd (op de Antwerpse Linkeroever) en Sint-Niklaas. Het beginpunt van de lijn was het toenmalige station Antwerpen-Waas op de rechteroever van de Schelde. Daar scheepten de reizigers in op een veerboot die hen naar het station Vlaams Hoofd bracht, waar de treinen vertrokken. Op 9 augustus 1847 werd het gedeelte tussen Sint-Niklaas en Gent-Waas (ter hoogte van het huidige station Gent-Dampoort) geopend. Deze lijn werd uitgebaat door de nv "Chemin de fer d'Anvers à Gand", ook wel "Pays de Waes" genoemd. Van 1848 tot 1891 was Edouard Prisse directeur van deze maatschappij.

In 1896 werd de "Pays de Waes" overgenomen door de Belgische staatsspoorwegen, en in 1897 werd de spoorwijdte naar normaalspoor (spoorwijdte 1,435 meter) gebracht.

Na de bouw van de voetgangerstunnel onder de Schelde (1931-1933) werd de veerdienst opgeheven. In 1935 werd het station Antwerpen-Waas afgebroken en werd op het Vlaams Hoofd een nieuw station Antwerpen-Linkeroever gebouwd.

Op 1 januari 1970 kon de spoorlijn, via de Kennedytunnel en de Antwerpse ringlijn, worden aangesloten op het Antwerpse spoorwegnet. Op 24 september 1970 was het baanvak Antwerpen - Sint-Niklaas op dubbel spoor gebracht en geëlektrificeerd. Het station Linkeroever werd buiten dienst gesteld; aan de Katwilgweg kwam een stopplaats met dezelfde naam, die in 1984 werd gesloten. Op 3 juni 1973 werd het baanvak Sint-Niklaas - Gent eveneens geëlektrificeerd (tussen Lokeren en Oostakker voorlopig op enkelspoor). Eind van de jaren 1970 was de lijn over de gehele lengte dubbelsporig en geëlektrificeerd. Samen met de elektrificatie werd de spoorbaan in Sint-Niklaas, Lokeren en Gent-Dampoort opgehoogd en op een viaduct gelegd om de vele spoorwegovergangen op te heffen. Deze plaatsen kregen nieuwe stations.

De maximumsnelheid bedroeg 140 km/u, anno 2024 120 km/u tussen Lokeren en Zwijndrecht na wijziging seininrichting. Tussen station Gent-Dampoort en de aftakking Ledeberg geldt een maximumsnelheid van 90 km/u.

Toekomst

Sinds enkele jaren doet spoorwegbeheerder Infrabel grote investeringen om het aantal overwegen op het traject sterk terug te dringen. Dit doet ze door de overwegen te vervangen door wegtunnels, fietstunnels, bruggen of parallelwegen. Het is de bedoeling om tegen 2035 alle overwegen af te schaffen en te vervangen. Per augustus 2020 zijn er nog 28 overwegen op de lijn.

Verder willen Infrabel en de Vlaamse Regering een derde spoor aanleggen tussen Lokeren en Sint-Niklaas. Deze capaciteitsuitbreiding zou toelaten om het aantal goederentreinen op de lijn uit te breiden, aangezien de lijn nu al rond zijn maximumcapaciteit zit. In 2018 werd hiervoor een haalbaarheidsstudie opgestart door Vlaanderen. Indien het derde spoor zou gerealiseerd worden, zou dit gefinancierd worden door zowel de Federale Regering, als de Vlaamse Regering.

Treindiensten

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, piekuur-, ICT- en S-treinen. Sinds 12 december 2021:

Treinsoort	Route	Bijzonderheden
IC 02	Oostende – Gent-Sint-Pieters – Antwerpen-Centraal
IC 04	Antwerpen-Centraal – Gent-Sint-Pieters – Kortrijk – Poperinge
IC 26	Sint-Niklaas - Lokeren - Dendermonde - Brussel - Doornik - Kortrijk	Rijdt alleen op werkdagen, laatste rit stopt bijkomend in elk station tussen Jette en Dendermonde
IC 28	Antwerpen-Centraal – Gent-Sint-Pieters – Lichtervelde – De Panne	Rijdt alleen op werkdagen.
S32 (2300)	Puurs – Antwerpen-Centraal – Essen	Rijdt alleen op werkdagen.
S32 (2500)	Puurs – Antwerpen-Centraal – Essen – Roosendaal
S34	Antwerpen-Centraal - Sint-Niklaas - Lokeren (- Dendermonde)	Rijdt enkel tijdens de spits van/naar Dendermonde, rijdt 1x/u Lokeren-Antwerpen-Centraal
S34	Sint-Niklaas – Antwerpen-Centraal	Rijdt 1x/u alleen op schooldagen, niet tijdens de vakantieperiodes
S51	Eeklo – Gent-Sint-Pieters – Oudenaarde – Ronse	Rijdt op zondag 1x/2u
S53	Gent-Sint-Pieters-Lokeren-(Sint-Niklaas-Antwerpen-Centraal)	Rijdt in het weekend verder naar Antwerpen-Centraal ter vervanging van S34
ICT	Antwerpen-Centraal – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Blankenberge	Rijdt enkel in de maanden juli en augustus.

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Y Oost Berchem

Spoorlijn 27A tussen Hoboken-Kapelstraat en Bundel Rhodesië

Antwerpen-Zuid

Spoorlijn 52 tussen Dendermonde en Antwerpen-Zuid

Sint-Niklaas

Spoorlijn 54 tussen Y Heike en Terneuzen

Spoorlijn 56 tussen Y Grembergen en Sint-Niklaas

Lokeren

Spoorlijn 57 tussen Aalst en Lokeren

Spoorlijn 77A tussen Lokeren en Moerbeke-Waas

Y Sint-Bernadettestraat

Spoorlijn 59B tussen Y Sint-Bernadettestraat en Gent-Zeehaven

Gent-Dampoort

Spoorlijn 58 tussen Y Oost Δ Ledeberg en Brugge

Verbindingssporen

59/1 : Antwerpen-Centraal (niveau +1) - Y Zuid-Berchem (lijn 27) - Y West Berchem (lijn 59)

Lijn 59B

Lijn 59B is de parallelle verbindingslijn tussen de aftakking Sint Bernadettestraat en Gent-Dampoort voor de bediening van het goederenstation Gent-Zeehaven.

Zie ook

• Lijst van spoorlijnen in België
• Lijst van spoorwegstations in België
• Lijst van voormalige spoorwegstations in België
• De lijn Antwerpen- Gent- Marc Clarysse

Bronnen, noten en/of referenties

• http://users.telenet.be/pk/lijnen.htm#59
• http://www.ktalier.be/images/kaarten/netkaart-gent.pdf^{[dode link]}
• http://m.fte2.org/doc/car/ctr.pdf
• http://www.sporenplan.nl/figuren/tekeningen/nmbs_schema/antwerpen.pdf
• http://www.sporenplan.nl/figuren/tekeningen/nmbs_schema/gent.pdf
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1970): Topografische kaart 14/5-6 Evergem - Lochristi
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1970): Topografische kaart 14/7-8 Zevenen - Lokeren
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1969): Topografische kaart 22/1-2 Gent - Melle

Lijst van Belgische spoorlijnen

Spoorwegstations aan de spoorlijn 59: Antwerpen - Gent (Cursief: voormalig station)

0,0: Antwerpen-Berchem · 4,0: Antwerpen-Zuid · 7,0: Antwerpen-Linkeroever · 9,1: Zwijndrecht · 10,1: Zwijndrecht-Fort · 12,1: Melsele · 14,0: Beveren · 15,1: Haasdonk · 18,5: Westakkers · 19,5: Nieuwkerken-Waas · 22,7: Sint-Niklaas · 25,3: Sint-Niklaas-West · 26,2: Valk · 27,1: Belsele · 28,7: Sinaai · 32,0: Heiken · 35,7: Lokeren · 38,4: Staakte · 41,5: Zeveneken · 43,6: Beervelde · 46,8: Lochristi · 49,5: Destelbergen · 51,2: Westveld · 53,0: Oostakker · ?: Gent-Waas · 55,8: Gent-Dampoort