Kruiwagen

Een kruiwagen (stootwagen) is een vervoermiddel met een of twee wielen, dat wordt opgetild en voortgeduwd aan twee handvatten.

Kruiwagen

Een steenkruister, door Minca Bosch Reitz, Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid 1898

Europa's oudste bewaard gebleven kruiwagen uit Ingolstadt, ca. 1537

Het wordt onder meer gebruikt als tuingereedschap en in de bouw. Het gebruiksgemak van een kruiwagen berust op het principe van een hefboom. Het steunpunt ligt aan het einde (waar het wiel zit). De lading ligt op korte afstand van dat steunpunt. Op grote afstand van het steunpunt is daarom een geringe kracht voldoende om de lading te tillen. De lading kan gemakkelijk gestort worden door de kruiwagen om te wippen.

Geschiedenis

Kruiwagens bestaan al honderden jaren en bestaan in verschillende types. Zo werden kruiwagens reeds in de Middeleeuwen gebruikt om zware voorwerpen te verplaatsen. Deze kruiwagen werd van hout gemaakt. Een voorbeeld van een kruiwagen die in 1260 gebruikt werd is de lattenkruiwagen. De eerste bakkruiwagen zoals we hem nu kennen werd gebruikt in het jaar 1680. Tegenwoordig is het hoofdzakelijk een tuingereedschap, dat wordt gebruikt voor het verplaatsen van voorwerpen die moeilijk te dragen zijn, zoals mest, zand, grote hoeveelheden onkruid of water. Ook in de bouw worden kruiwagens gebruikt.

Eeuwenlang werden kruiwagens van hout gemaakt, waarbij om het houten wiel vaak een metalen band bevestigd zat voor stevigheid en om slijtage en beschadigingen tegen te gaan. Moderne kruiwagens bestaan uit een stalen constructie en een wiel met luchtband of een massieve band van polyurethaan. Ze kunnen voorzien zijn van een gelakte, verzinkte, of kunststoffen bak.

Een lange, platte kruiwagen zonder bak wordt 'ramenwagen' of 'uiverwagen' genoemd.

Figuurlijke betekenissen

• Het woord kruiwagen wordt –gewoonlijk pejoratief– gebruikt voor iemand die helpt om een betrekking of voorrecht te krijgen of te houden.
• Het woord wheelbarrowing (letterlijk: kruien) wordt gebruikt in de luchtvaart en verwijst naar het Engelse woord voor kruiwagen. De term wordt gebruikt voor een vliegtuig dat bij het starten of landen te veel druk op het neuswiel heeft en daardoor gevaarlijk kan zwenken of kantelen.

• 
  Oesterverkoper
• 
  Boer met een kruiwagen
• 
  Vrouw met kruiwagen

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Kruiwagens van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.