Nizza
| Nizza | |||
|---|---|---|---|
 Franza | |||
 | |||
| |||
| Amministrazzjoni | |||
| Stat sovran | Franza | ||
| Administrative territorial entity of France | Franza Metropolitana | ||
| Region of France | Provence-Alpes-Côte d'Azur | ||
| Dipartimenti ta' Franza | Alpes-Maritimes | ||
| Kap tal-Gvern |
Christian Estrosi (mul)  | ||
| Isem uffiċjali | Nice | ||
| Ismijiet oriġinali |
Nice Niça | ||
| Kodiċi postali |
06000, 06200, 06100u 06300 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 43°42′07″N 7°16′06″E / 43.7019°N 7.2683°EKoordinati: 43°42′07″N 7°16′06″E / 43.7019°N 7.2683°E | ||
  Nizza Nizza (France) | |||
 u  | |||
| Superfiċjenti | 71.92 kilometru kwadru | ||
| Għoli | 0 m, 520 mu 15 m | ||
| Fruntieri ma' |
Aspremont (en) , Cantaron (en) , Colomars (en) , Èze (en) , Falicon (en) , Gattières (en) , La Gaude (en) , Saint-André-de-la-Roche (en) , Saint-Jeannet (en) , Saint-Laurent-du-Var (en) , Tourrette-Levens (en) , La Trinité (en) u Villefranche-sur-Mer (en) | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 348,085 abitanti (1 Jannar 2021) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Kodiċi tat-telefon |
493 | ||
| Żona tal-Ħin | Ħin tal-Ewropa Ċentrali, UTC+1u UTC+2 | ||
| bliet ġemellati | Sorrento, Cartagena de Indias, Libreville, Saint-Denis, Netanya, Nuremberg, Papeete, Venezja, Manila, Gdańsk, Hangzhou, Cape Town, Cuneo, Rio de Janeiro, Nouméa, Alicante, Santa Cruz de Tenerife, Thessaloniki, Edinburgu, Yalta, La Maddalena, Szeged, Kamakura, Yerevan, San Pietruburgu, Brisbaneu Noci | ||
| nice.fr | |||
Nizza (pronunzjata: [ˈnittsa]; bil-Franċiż: Nice; pronunzja bil-Franċiż: [nis]; bid-djalett ta' Nizza u tal-Liguria: Nissa; bil-Grieg Antik: Νίκαια; bil-Latin: Nicaea) hija l-prefettura tad-dipartiment tal-Alpes-Maritimes fi Franza. L-agglomerazzjoni ta' Nizza hija estiża ferm lil hinn mil-limiti tal-belt amministrattiva, b'popolazzjoni ta' kważi miljun ruħ f'erja ta' 744 km2 (287 mil kwadru).[1][2] Nizza tinsab fir-Rivjera Franċiża, il-kosta tax-Xlokk ta' Franza mal-Baħar Mediterran, taħt l-Alpi Franċiżi. Nizza hija t-tieni l-ikbar belt fi Franza mal-kosta Mediterranja u t-tieni l-ikbar belt fir-reġjun ta' Provence-Alpes-Côte d'Azur wara Marsilja. Nizza hija madwar 13-il kilometru (tmien mili) mill-Prinċipat ta' Monaco u 30 kilometru (19-il mil) mill-fruntiera bejn Franza u l-Italja. L-ajruport ta' Nizza jservi bħala punt ta' kollegament għar-reġjun kollu.
Il-belt hija mlaqqma Nice la Belle (Nissa La Bella bin-Niçard), li tfisser "Nizza s-Sabiħa" u li huwa wkoll it-titlu tal-innu mhux uffiċjali ta' Nizza, miktub minn Menica Rondelly fl-1912. Iż-żona ta' Nizza moderna tinkludi is-sit ta' Terra Amata, li huwa sit arkeoloġiku li juri evidenza tal-użu bikri ħafna tan-nar 380,000 sena ilu. Għall-ħabta tat-350 Q.K., il-Griegi ta' Marsilja stabbilew insedjament permanenti u sejħulu Νίκαια, Nikaia, f'ġieħ Nike, l-alla femminili tar-rebħa.[3] Matul is-snin, ir-riedni tal-belt għaddew minn id għall-oħra bosta drabi. Il-pożizzjoni strateġika u l-port tagħha kkontribwew għall-qawwa marittima tagħha. Mill-1388 kienet dominju tal-familja Savoia, imbagħad saret parti mill-Ewwel Repubblika Franċiża bejn l-1792 u l-1815, meta reġgħet lura fir-Renju ta' Piemonte-Sardenja, il-predeċessur ġuridiku tar-Renju tal-Italja, sal-annessjoni mill-ġdid minn Franza fl-1860.
L-ambjent naturali taż-żona ta' Nizza u l-klima Mediterranja miti tagħha attiraw l-attenzjoni tal-Ingliżi tal-klassijiet għoljin fit-tieni nofs tas-seklu 18, meta għadd dejjem ikbar ta' familji aristokratiċi bdew iqattgħu x-xtiewi tagħhom hemmhekk. Fl-1931, wara r-rinnovazzjoni tal-mogħdija prinċipali tal-belt mal-baħar, il-Promenade des Anglais ("Mogħdija tal-Ingliżi"), ġiet inawgurata mill-Prinċep Arthur, id-Duka ta' Connaught; l-isem ingħata minħabba l-viżitaturi li kienu jżuru l-lokalità.[4] Fosthom kien hemm ir-Reġina Vitorja flimkien ma' binha Dwardu VII li qattgħu x-xtiewi hemmhekk, kif ukoll Henry Cavendish, li twieled f'Nizza, li skopra l-idroġenu.
L-arja nadifa u d-dawl bati attiraw b'mod partikolari lill-pitturi notevoli, fosthom Marc Chagall, Henri Matisse, Niki de Saint Phalle u Arman. Ix-xogħol tagħhom jitfakkar f'bosta mużewijiet tal-belt, inkluż il-Musée Marc Chagall, il-Musée Matisse u l-Musée des Beaux-Arts.[5] Il-kittieba internazzjonali wkoll ġew attirati u ispirati mill-belt. Frank Harris kiteb diversi kotba, inkluż l-awtobijografija tiegħu My Life and Loves (Ħajti u n-Namriet Tiegħi) f'Nizza. Friedrich Nietzsche qatta' sitt xtiewi konsekuttivi f'Nizza, u kiteb Thus Spoke Zarathustra (Imbagħad Tkellmet Zarathustra) hawnhekk. Barra minn hekk, il-kittieb Russu Anton Chekhov temm id-dramm tiegħu Three Sisters (Tliet Aħwa Nisa) meta kien jgħix f'Nizza.
Nizza kienet tappella wkoll għar-Russi tal-klassijiet għoljin. Il-Prinċep Nicholas Alexandrovich, l-eredi apparenti għar-Russja Imperjali, miet f'Nizza u kien patrun taċ-Ċimiterju Ortodoss Russu f'Nizza, fejn indifnet il-Prinċipessa Catherine Dolgorukova, il-mara tal-Ksar Alessandru II tar-Russja. Midfuna hemmhekk ukoll hemm il-Ġeneral Dmitry Shcherbachev u l-Ġeneral Nikolai Yudenich, il-mexxejja tal-Moviment Abjad kontra l-Komuniżmu.
Fost dawk li ndifnu fiċ-Cimetière du Château nsibu l-ġojjellier famuż Alfred Van Cleef, Emil Jellinek-Mercedes, il-fundatur tal-kumpanija tal-karozzi Mercedes, ir-reġista tal-films Louis Feuillade, il-poeta Agathe-Sophie Sasserno, iż-żeffiena Carolina Otero, il-ħallieq tal-comics Asterix René Goscinny, l-awtur ta' The Phantom of the Opera Gaston Leroux, il-Prim Ministru Franċiż Léon Gambetta, u l-ewwel President tal-Qorti Internazzjonali tal-Ġustizzja José Gustavo Guerrero.
Minħabba l-importanza storika tagħha bħala belt turistika fix-xitwa għall-aristokrazija Ewropea u t-taħlita ta' kulturi fil-belt li rriżultat minnha, fl-2021 il-belt ġiet iddikjarata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2021.[6][7] Il-belt għandha t-tieni l-ikbar ammont ta' postijiet fil-lukandi fil-pajjiż[8], u hija t-tieni l-iżjed metropoli li jżuruha nies fi Franza Metropolitana, bi kważi erba' miljun turista kull sena.[9] Hija wkoll it-tielet ajruport bl-iżjed traffiku fi Franza, wara ż-żewġ ajruporti prinċipali ta' Pariġi.[10] Nizza hija l-belt kapitali storika tal-Kontea ta' Nizza (bil-Franċiż: Comté de Nice, bin-Niçard: Countèa de Nissa).[11]
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]
Nizza, il-Belt Turistika tax-Xitwa tar-Rivjera Franċiża, ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2021.[7]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ".[7]
Nizza tikkonsisti minn żewġ bajjiet kbar. Villefranche-sur-Mer tinsab f'bajja mkennija, filwaqt li l-parti prinċipali tal-belt tinsab bejn il-belt portwali antika u l-Ajruport ta' Côte d'Azur, tul bajja b'daqsxejn ta' kurvatura. Il-belt tibda wara l-bajja ċatta u tibqa' sejra fl-għoljiet dejjem jogħlew; il-belt hija kkonfinata mill-muntanji tal-madwar li jirrappreżentaw l-estensjoni fin-Nofsinhar u kważi fil-Punent tal-katina muntanjuża tal-Alpi tal-Liguria.
Flora
[immodifika | immodifika s-sors]Il-veġetazzjoni naturali ta' Nizza hija tipika tal-pajsaġġ Mediterranju, b'rappreżentazzjoni qawwija ta' arbuxxelli bil-weraq wesgħin li qatt ma joħorfu. Is-siġar għandhom it-tendenza li jkunu sparpaljati iżda jiffurmaw foresti densi f'xi nħawi. Fost l-ispeċijiet nattivi ta' siġar kbar hemm siġar li qatt ma joħorfu bħall-ballut, iż-żnuber u l-arbutus. Bosta speċijiet introdotti jikbru fil-parks u fil-ġonna tal-belt. Il-palm, l-ewkaliptu u ċ-ċitru huma fost is-siġar li jagħtu bixra subtropikali lil Nizza. Iżda hemm ukoll speċijiet familjari għaż-żoni miti ta' madwar id-dinja; pereżempju l-qastan, it-tilju u saħansitra l-abit.
Klima
[immodifika | immodifika s-sors]Nizza għandha klima Mediterranja bi sjuf sħan (Köppen: Csa), u tgawdi xtiewi miti b'xita moderata. Għandha waħda mill-iżjed klimi Mediterranji sħan għal-latitudni tagħha. Is-sjuf ikunu sħan jew sħan ħafna, nexfin, u xemxin. Ix-xita qajla tinżel f'dan l-istaġun, u xahar tipiku ta' Lulju jkollu minn jum sa jumejn biss bi ftit xita. It-temperatura tipikament tkun iktar minn 26 °C (79 °F) iżda qajla titla' iktar minn 32 °C (90 °F). Id-data klimatika tiġi rreġistrata mill-ajruport, li jinsab ftit metri 'l bogħod mill-baħar. Għaldaqstant, it-temperaturi tas-sajf ikunu iktar għoljin fil-belt. It-temperatura massima medja fl-iżjed xhur sħan ta' Lulju u Awwissu tkun madwar 27 °C (81 °F). L-ogħla temperatura rreġistrata kienet 37.7 °C (99.9 °F) fl-1 ta' Awwissu 2006. Ġeneralment il-ħarifa tibda bnazzi f'Settembru u ssir iktar bis-sħab u bix-xita lejn Ottubru, filwaqt li t-temperaturi normalment jibqgħu iktar minn 20 °C (68 °F) sa Novembru meta t-temperatura tibda tibred għal madwar 17 °C (63 °F).
Ix-xtiewi huma kkaratterizzati minn jiem miti (11 sa 17 °C (52 sa 63 °F)), iljieli bierda (4 sa 9 °C (39 sa 48 °F)), u temp varjabbli. Binhar ikun bnazzi u niexef jew umduż u bix-xita. It-temperatura minima medja f'Jannar tkun madwar 5 °C (41 °F). Qajla jkun hemm il-ġlata u l-borra. L-iżjed darba reċenti meta niżlet il-borra f'Nizza kienet is-26 ta' Frar 2018. Nizza esperjenzat ftit borra wkoll fl-2005, fl-2009 u fl-2010. Ir-rebbiegħa tibda bierda u bix-xita lejn l-aħħar ta' Marzu, u Nizza ssir kulma jmur iktar sħuna u xemxija lejn Ġunju.
| Data klimatika għal Nizza (l-Ajruport ta' Nizza Côte d'Azur), elevazzjoni: 4 m jew 13 ft, temp. normali fl-1991–2020, temp. estremi fl-1942–preżent | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 22.5
(72.5) |
25.8
(78.4) |
26.1
(79.0) |
26.1
(79.0) |
31.4
(88.5) |
36.8
(98.2) |
37.0
(98.6) |
37.7
(99.9) |
33.9
(93.0) |
29.9
(85.8) |
25.4
(77.7) |
22.0
(71.6) |
37.7
(99.9) |
| Temp. għolja medja f'°C (°F) | 13.3
(55.9) |
13.5
(56.3) |
15.4
(59.7) |
17.4
(63.3) |
21.0
(69.8) |
24.7
(76.5) |
27.5
(81.5) |
27.9
(82.2) |
24.8
(76.6) |
21.0
(69.8) |
17.0
(62.6) |
14.1
(57.4) |
19.8
(67.6) |
| Temp. medja kuljum f'°C (°F) | 9.5
(49.1) |
9.8
(49.6) |
11.8
(53.2) |
14.1
(57.4) |
17.7
(63.9) |
21.4
(70.5) |
24.1
(75.4) |
24.5
(76.1) |
21.2
(70.2) |
17.5
(63.5) |
13.3
(55.9) |
10.3
(50.5) |
16.3
(61.3) |
| Temp. baxxa medja f'°C (°F) | 5.8
(42.4) |
6.1
(43.0) |
8.3
(46.9) |
10.8
(51.4) |
14.5
(58.1) |
18.1
(64.6) |
20.8
(69.4) |
21.1
(70.0) |
17.7
(63.9) |
14.0
(57.2) |
9.7
(49.5) |
6.6
(43.9) |
12.8
(55.0) |
| Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | −7.2
(19.0) |
−5.8
(21.6) |
−5.0
(23.0) |
2.9
(37.2) |
3.7
(38.7) |
8.1
(46.6) |
11.7
(53.1) |
11.4
(52.5) |
7.6
(45.7) |
4.2
(39.6) |
0.1
(32.2) |
−2.7
(27.1) |
−7.2
(19.0) |
| Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 73.5
(2.89) |
53.6
(2.11) |
51.0
(2.01) |
68.8
(2.71) |
40.3
(1.59) |
35.7
(1.41) |
13.6
(0.54) |
17.2
(0.68) |
81.0
(3.19) |
127.9
(5.04) |
138.4
(5.45) |
90.3
(3.56) |
791.3
(31.15) |
| Medja ta' jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 1.0 mm) | 5.8 | 5.1 | 4.9 | 6.4 | 5.1 | 3.8 | 1.8 | 2.3 | 4.9 | 7.5 | 8.5 | 6.0 | 62.1 |
| Medja ta' jiem bil-borra | 0.3 | 0.7 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 1.1 |
| Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 156.7 | 166.1 | 218.0 | 229.2 | 270.9 | 309.8 | 349.3 | 323.2 | 249.8 | 191.1 | 151.5 | 145.2 | 2,760.5 |
| Indiċi ultravjola medju | 1 | 2 | 4 | 5 | 7 | 8 | 8 | 7 | 5 | 3 | 2 | 1 | 4 |
| Sors 1: Météo-France[12] | |||||||||||||
| Sors 2: Weather Atlas[13] | |||||||||||||
| Data klimatika għal Nizza (l-Ajruport ta' Nizza Côte d'Azur), elevazzjoni: 4 m jew 13 ft, temp. normali u estremi fl-1961-1990 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 19.6
(67.3) |
25.8
(78.4) |
23.8
(74.8) |
25.2
(77.4) |
30.3
(86.5) |
31.1
(88.0) |
35.7
(96.3) |
34.4
(93.9) |
33.9
(93.0) |
29.9
(85.8) |
23.8
(74.8) |
21.3
(70.3) |
35.7
(96.3) |
| Temp. massima medja f'°C (°F) | 14.7
(58.5) |
17.6
(63.7) |
16.5
(61.7) |
18.1
(64.6) |
21.8
(71.2) |
25.1
(77.2) |
28.7
(83.7) |
28.4
(83.1) |
26.4
(79.5) |
22.7
(72.9) |
17.7
(63.9) |
14.7
(58.5) |
28.7
(83.7) |
| Temp. għolja medja f'°C (°F) | 12.6
(54.7) |
13.1
(55.6) |
14.7
(58.5) |
16.6
(61.9) |
19.7
(67.5) |
23.1
(73.6) |
26.5
(79.7) |
26.8
(80.2) |
24.3
(75.7) |
21.0
(69.8) |
16.4
(61.5) |
13.6
(56.5) |
19.0
(66.3) |
| Temp. medja kuljum f'°C (°F) | 8.7
(47.7) |
9.4
(48.9) |
11.0
(51.8) |
13.1
(55.6) |
16.4
(61.5) |
19.8
(67.6) |
22.9
(73.2) |
23.1
(73.6) |
20.5
(68.9) |
17.0
(62.6) |
12.5
(54.5) |
9.7
(49.5) |
15.3
(59.6) |
| Temp. baxxa medja f'°C (°F) | 4.8
(40.6) |
5.8
(42.4) |
7.3
(45.1) |
9.7
(49.5) |
13.0
(55.4) |
16.3
(61.3) |
19.3
(66.7) |
19.4
(66.9) |
16.9
(62.4) |
13.3
(55.9) |
8.4
(47.1) |
5.7
(42.3) |
11.7
(53.0) |
| Temp. minima medja f'°C (°F) | 2.1
(35.8) |
2.5
(36.5) |
4.1
(39.4) |
8.1
(46.6) |
11.0
(51.8) |
14.8
(58.6) |
17.3
(63.1) |
17.0
(62.6) |
13.8
(56.8) |
8.4
(47.1) |
6.9
(44.4) |
3.2
(37.8) |
2.1
(35.8) |
| Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | −7.2
(19.0) |
−5.8
(21.6) |
−5.0
(23.0) |
2.9
(37.2) |
6.6
(43.9) |
8.1
(46.6) |
10.0
(50.0) |
13.0
(55.4) |
7.6
(45.7) |
4.5
(40.1) |
0.6
(33.1) |
−2.7
(27.1) |
−7.2
(19.0) |
| Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 61.3
(2.41) |
50.8
(2.00) |
66.2
(2.61) |
57.0
(2.24) |
37.4
(1.47) |
30.8
(1.21) |
6.5
(0.26) |
24.5
(0.96) |
29.5
(1.16) |
78.9
(3.11) |
91.5
(3.60) |
67.1
(2.64) |
601.5
(23.67) |
| Medja ta' jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 1.0 mm) | 6.8 | 6.4 | 6.1 | 6.3 | 5.2 | 4.1 | 1.9 | 3.1 | 4.0 | 5.8 | 7.0 | 6.0 | 62.7 |
| Medja ta' jiem bil-borra | 0.7 | 0.2 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 0.3 | 1.4 |
| Umdità relattiva medja (%) | 67 | 68 | 69 | 72 | 75 | 75 | 73 | 72 | 74 | 73 | 71 | 67 | 71.3 |
| Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 150.3 | 151.9 | 202.3 | 226.9 | 269.8 | 295.7 | 340.4 | 306.8 | 238.7 | 205.0 | 155.5 | 150.9 | 2,694.2 |
| Perċentwal ta' possibbiltà ta' temp xemxi | 53 | 52 | 55 | 57 | 60 | 65 | 74 | 72 | 64 | 61 | 55 | 55 | 60 |
| Sors 1: NOAA[14] | |||||||||||||
| Sors 2: Infoclimat.fr (umdità)[15] | |||||||||||||
| Data klimatika għal Nizza | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. medja tal-baħar f'°C (°F) | 13.4
(56.1) |
13.0
(55.4) |
13.4
(56.1) |
14.6
(58.3) |
18.0
(64.4) |
21.8
(71.2) |
23.1
(73.6) |
23.6
(74.5) |
22.2
(72.0) |
19.6
(67.3) |
17.4
(63.3) |
14.9
(58.8) |
17.9
(64.3) |
| Medja ta' sigħat ta' xemx kuljum | 9.0 | 11.0 | 12.0 | 13.0 | 15.0 | 15.0 | 15.0 | 14.0 | 12.0 | 11.0 | 10.0 | 9.0 | 12.2 |
| Sors: Weather Atlas[13] | |||||||||||||
Demografija
[immodifika | immodifika s-sors]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sors: EHESS[16] u INSEE[17] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mill-2018, iż-żona urbana (unité urbaine) ta' Nizza, definita mill-INSEE, tospita 944,321 abitant (is-seba' l-iżjed popolata fi Franza) u ż-żona metropolitana tagħha (aire urbaine) tospita total ta' 609,695 abitant (it-13-il post bħala daqs fi Franza). Parti miż-żona urbana ta' Nizza tagħmel parti miż-żona metropolitana ta' Cannes-Antibes.
Mis-snin 70 tas-seklu 20, l-għadd ta' abitanti ma tantx inbidel b'mod sinifikanti; il-migrazzjoni relattivament għolja lejn Nizza hija bbilanċjata minn tkabbir negattiv naturali tal-popolazzjoni.
- L-Università ta' Côte d'Azur;
- Institut Eurécom;
- École des hautes études commerciales du nord;
- École pour l'informatique et les nouvelles technologies;
- Villa Arson;
- L-iskola tal-films ta' ESRA;
- Institut supérieur européen de formation par l'action;
- L-Iskola tan-Negozju ta' IPAG;
- Supinfo;
- L-Iskola tan-Negozju ta' Skema.
Sport
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-klabb tal-futbol ewlieni tal-belt huwa OGC Nice. Jilagħbu fil-Ligue 1 (l-ogħla diviżjoni fi Franza).
- Il-klabb tal-għawm Olimpiku ta' Nizza (bil-Franċiż: Olympic Nice Natation) huwa notevoli wkoll; Camille Muffat u Yannick Agnel tħarrġu hemmhekk.[18]
- Nizza tospita t-tmiem tat-tellieqa annwali taċ-ċikliżmu minn Pariġi sa Nizza.
- Il-klabb tal-Hockey Élite ta' Nizza jilgħab fil-Ligue Magnus, l-ogħla diviżjoni tal-irġiel tal-hockey Franċiż fuq is-silġ.
- Stade Niçois huwa klabb tar-rugby li jilgħab fil-Fédérale 1.
Relazzjonijiet internazzjonali
[immodifika | immodifika s-sors]Nizza hija ġemellata ma':[19]
- Alicante, Spanja;
- Antananarivo, il-Madagascar;
- Astana, il-Każakistan;[20]
- Can Tho, il-Vjetnam;
- Cartagena, il-Kolombja;
- Cuneo, l-Italja;
- Edinburgu, l-Iskozja, ir-Renju Unit;[21][22]
- Gdańsk, il-Polonja;
- Hangzhou, iċ-Ċina;
- Houston, l-Istati Uniti;
- Kamakura, il-Ġappun;
- Laval, il-Kanada;
- Libreville, il-Gabon;
- Locarno, l-Iżvizzera;[23]
- Louisiana (stat), l-Istati Uniti;
- Manila, il-Filippini;
- Miami, l-Istati Uniti;
- Netanya, Iżrael;[24]
- Nouméa, New Caledonia;
- Nuremberg, il-Ġermanja;
- Papeete, Franza;
- Phuket, it-Tajlandja;
- Rio de Janeiro, il-Brażil;
- Saint-Denis, Franza;
- San Pietruburgu, ir-Russja;
- Santa Cruz de Tenerife, Spanja;
- Sorrento, l-Italja;
- Szeged, l-Ungerija;
- Thessaloniki, il-Greċja;[25]
- Xiamen, iċ-Ċina;
- Yalta, l-Ukrajna/ir-Russja;
- Yerevan, l-Armenja.[26]
Nies notevoli
[immodifika | immodifika s-sors]- Nicholas Alexandrovich – tsesarevich, l-eredi apparenti tar-Russja Imperjali miet f'Nizza u kien il-patrun taċ-Ċimiterju Ortodoss Russu ta' Nizza;
- Louis Aragon – poeta u rumanzier, u martu, il-kittieba mwielda Russa Elsa Triolet, għexu b'mod klandestin f'Nizza matul it-Tieni Gwerra Dinjija;
- The Avener (twieled fl-1987) – artist mużikali u DJ, imwield f'Nizza;
- Jean Behra (1921–1959) – sewwieq fit-tlielaq tal-karozzi, imwieled f'Nizza;
- Elliot Benchetrit (twieled fl-1998) – plejer tat-tennis;
- Freda Betti (1924–1979) – kantanta tal-opri;
- Henri Betti (1917–2005) – kompożitur u pjanist;
- Priscilla Betti (twieldet fl-1989) – kantanta u attriċi;
- Jules Bianchi (1989–2015) – sewwieq tal-Formula 1;
- Surya Bonaly (twieldet fl-1973) – figure skater;
- Alexy Bosetti (twieled fl-1993) – plejer tal-futbol;
- Loïc Bruni (twieled fl-1994) – downhill mountain biker professjonista;
- Albert Calmette (1863–1933) – tabib, batterjologu u immunologu;
- René Cassin – ġurista, professur tad-dritt u mħallef, eks student tal-Lycée Massena ta' Nizza, ingħata l-Premju Nobel għall-Paċi fl-1968;
- Henry Cavendish – xjenzat Brittaniku magħruf għall-iskoperta tal-idroġenu;
- Éric Ciotti (twieled fl-1965) – politiku mwieled f'Nizza;
- Alfred Van Cleef – ġojjellier midfun f'Nizza fiċ-Cimetière du Château;
- Alizé Cornet (twieldet fl-1990) – plejer tat-tennis;
- Marc Duret (twieled fl-1957) – attur u reġista Franċiż-Amerikan, protagonista f'The Big Blue, La Femme Nikita, La haine, Borgia, Outlander, imwieled f'Nizza;
- Christian Estrosi (twieled fl-1955) – imwieled f'Nizza, sindku mill-2008 sal-2016 u mill-ġdid mill-2017;
- Jacqueline Eymar (1922–2008) – pjanista tal-mużika klassika;
- Feder (twieled fl-1987) – artist mużikali u DJ, imwieled f'Nizza;
- Léon Gambetta (1838–1881) – politiku, midfun f'Nizza;
- Giuseppe Garibaldi (1807–1882) – ġeneral, politiku u patrijott Taljan, missier fundatur tal-Italja, imwieled f'Nizza;
- René Goscinny – ħallieq ta' Asterix, midfun f'Nizza;
- James C Harris – konslu Brittaniku tas-seklu 19 f'Nizza; pitter bosta xeni fil-belt u fil-madwar;
- José Gustavo Guerrero – l-ewwel President tal-Qorti Internazzjonali tal-Ġustizzja, midfun f'Nizza fiċ-Cimetière du Château;
- Dominic Howard – mużiċist li jdoqq it-tnabar għal Muse, li attwalment jgħix f'Nizza;
- Cyprien Iov (twieled fl-1989) – magħruf sempliċement bħala Cyprien, kummidjant u attur fuq kanal kbir tal-YouTube, imwieled f'Nizza;
- Dominique Jean-Zéphirin (twieled fl-1982) – plejer tal-futbol;
- Emil Jellinek-Mercedes – Konslu Ġenerali għall-Awstrija-Ungerija, u fundatur tal-kumpanija tal-karozzi Mercedes, midfun f'Nizza fiċ-Cimetière du Château;
- Elton John – kantant, kien sid ta' dar f'Mont Boron fuq l-għoljiet ta' Nizza;
- David Kadouch (twieled fl-1985), pjanist u mużiċist tal-kamra;
- Alexis Kossenko (twieled fl-1977) – flawtist u surmast tal-mużika klassika;
- Georges Lautner (1926–2013) – reġista mwieled f'Nizza, midfun fiċ-Cimetière du Château;
- J. M. G. Le Clézio – awtur u professur, ingħata l-Premju Nobel għal-Letteratura fl-2008;
- Hugo Lloris (twieled fl-1986) – plejer tal-futbol internazzjonali Franċiż, imwieled f'Nizza;
- Heinrich Mann – rumanzier Ġermaniż (u ħu Thomas Mann) għex f'Nizza;
- André Masséna (1758–1817) – l-Ewwel Duka ta' Rivoli u l-Ewwel Prinċep ta' Essling, wieħed mit-18-il Marexxall oriġinali tal-Imperu, kmandant militari Franċiż matul il-Gwerer tar-Rivoluzzjoni u ta' Napuljun, imlaqqam l'Enfant chéri de la Victoire ("il-Wild Għażiż tar-Rebħa");
- Jean-Pierre Mocky (1929–2019) – reġista, attur, xeneġġjatur u produttur tal-films;
- Amedeo Modigliani – għex għal ftit xhur f'Nizza mal-imsieħba tiegħu Jeanne Hébuterne li welldet lil binthom Giovanna Modigliani fl-1918;
- Moħammed VI, ir-Re tal-Marokk, kiseb id-Dottorat tiegħu fl-Università Sophia Antipolis ta' Nizza;
- Jacques Ochs (1883–1971) – artist u ċampjin Olimpiku tal-fencing;
- Clairemarie Osta (twieldet fl-1970) – żeffiena taż-żfin klassiku, étoile fil-Paris Opera Ballet;
- Pino Presti – bassista, arranġatur, kompożitur, surmast u produttur tad-diski Taljan, għex f'Nizza mill-2004;[27]
- Fabio Quartararo (twieled fl-1999) – ċampjin dinji Franċiż tal-MotoGP;
- Auguste Renoir – kellu l-istudjo tiegħu f'Nizza mill-1911 sal-1919 fil-kantuniera ta' Rue Alfred Mortier u l-Quai St Jean Baptiste fejn issa hemm plakka kommemorattiva;
- Dick Rivers – imwieled Hervé Forneri, kantant rock, imwieled f'Nizza fl-1945;
- Ken Samaras (twieled fl-1990) – magħruf bħala Nekfeu, rapper Franċiż, imwieled fis-subborgi ta' Nizza;
- Robert W. Service – poeta u kittieb tal-Klondike Gold Rush, għex f'Nizza matul is-sajf mill-1916 sal-1940;[28]
- Joann Sfar – artist tal-comics, ħallieq tal-comics u reġista tal-films;
- Michel Siffre (twieled fl-1939) – riċerkatur tal-avventuri u xjenzat;
- Gilles Simon (twieled fl-1984) – plejer tat-tennis;
- Michael Sinterniklaas (twieled fl-1972) – doppjatur Amerikan;
- Aimé Teisseire (1914–2008) – uffiċjal tal-Armata Franċiża, għex f'Nizza wara li rtira mill-militar sa mewtu meta kellu 93 sena;[29]
- Simone Veil (1927–2017) – avukat u politiku li ġiet inkarigata bħala l-Ministru għas-Saħħa, laħqet President tal-Parlament Ewropew u membru tal-Kunsill Kostituzzjonali ta' Franza; baqgħet ħajja wara li kienet fil-kamp ta' konċentrament ta' Auschwitz-Birkenau, imwieled f'Nizza;
- Reġina Vitorja – Reġina tar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda, Imperatriċi tal-Indja, qattgħet bosta xtiewi f'Nizza;
- Valérie Zenatti (twieldet fl-1970) – kittieba;
- Nguyễn Văn Xuân (1892–1989), ġeneral tal-Armata Franċiża u politiku tal-Vjetnam, għex fi Franza lejn l-aħħar ta' ħajtu sa mewtu f'Nizza meta kellu 96 sena.
Ċittadini onorarji
[immodifika | immodifika s-sors]Karlu III, dak iż-żmien il-Prinċep ta' Wales, ingħata ċ-ċittadinanza onorarja ta' Nizza fit-8 ta' Mejju 2018.[30]
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Comparateur de territoires − Aire d'attraction des villes 2020 de Nice (017) | Insee". www.insee.fr. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Demografija ta' Nizza" (PDF). Arkivjat mill-oriġinal fl-2020-02-07. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Ruggiero, Alain, ed. (2006). Nouvelle histoire de Nice. Toulouse: Privat. pp. 17–18. ISBN 978-2-7089-8335-9.
- ^ Alain Ruggiero, op. cit., p. 137.
- ^ "Nice, France travel. Comprehensive guide to Nice". web.archive.org. 2011-04-17. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-04-17. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ https://www.facebook.com/FRANCE24.English (2021-07-27). "Southern French city of Nice earns UNESCO world heritage status". France 24 (bl-Ingliż). Miġbur 2023-05-21.
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Nice, Winter Resort Town of the Riviera". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Communauté d'Agglomération Nice Côte d'Azur - Entreprendre". web.archive.org. 2009-02-24. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2009-02-24. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Nice.Tourisme - Les chiffres cles du tourisme". web.archive.org. 2007-12-17. Arkivjat mill-oriġinal fl-2007-12-17. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Ajruporti" (PDF). web.archive.org. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2012-02-29.
- ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Nice". Encyclopædia Britannica. Vol. 19 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 646–647.
- ^ "Meteo France" (PDF). web.archive.org. 2018-03-06. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-03-06. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ a b "Nice, France - Detailed climate information and monthly weather forecast | Weather Atlas". web.archive.org. 2020-02-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2020-02-12. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "NOAA". web.archive.org. 2019-07-22. Arkivjat mill-oriġinal fl-2019-07-22. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Normales et records des stations météo de France - Infoclimat". web.archive.org. 2016-03-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-03-15. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Nice - Notice Communale". cassini.ehess.fr. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Évolution et structure de la population en 2017 − Commune de Nice (06088) | Insee". web.archive.org. 2021-03-10. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-03-10. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Olympic Nice Natation". web.archive.org. 2014-08-12. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2014-08-12. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Villes jumelées avec la Ville de Nice / La municipalité / Collectivités / Accueil - Site de la ville de Nice". web.archive.org. 2012-10-29. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-10-29. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Astana and Nice established twin relations — Astana.gov.kz". web.archive.org. 2014-10-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-12-24. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Twin and Partner Cities - European, International and Parliamentary Relations - City of Edinburgh Council". web.archive.org. 2012-06-14. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-06-14. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Twin towns - Complete France". web.archive.org. 2013-07-05. Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-07-05. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Città di Locarno / Gemellaggi". web.archive.org. 2018-01-10. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-01-10. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Twin Cities". web.archive.org. 2013-02-01. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-02-01. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "Thessaloniki Twinnings" (PDF). web.archive.org. 2019-08-05. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2019-08-05. Miġbur 2023-05-21.
- ^ "yerevan.am | Official website | Partner cities". web.archive.org. 2019-10-31. Arkivjat mill-oriġinal fl-2019-10-31. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Le Dernier souffle d'Ivan Jullien | Le Jazzophone". web.archive.org. 2021-05-29. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-05-29. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Robert W. Service (1874-1958) Poet & Adventurer: Biographie". web.archive.org. 2016-01-02. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-01-02. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Aimé Teisseire, 1038 compagnons, Compagnons - Musée de l'Ordre de la Libération". web.archive.org. 2016-01-26. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-01-26. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Prince Charles made honorary Niçois". web.archive.org. 2018-09-20. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-09-20. Miġbur 2023-05-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)