Stumhöbbendje palatale fricatief
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De stumhöbbendje palatale fricatief of stumhöbbendje palataal wriefklank is 'ne mitklinker dae in inkele gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [ʝ]. In 't Limbörgs is 't ein vanne meugelike oetspraoke vanne zaachte g.
Kènmirke
[bewirk | brón bewèrke]Kènmirke vanne stumhöbbendje palatale fricatief zeen:
- De meneer van oetspraok is fricatief, det mèntj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum door e smaal kenaal oppe oetspraokplaats te paerse, wodoor turbulens óntsteit;
- De oetspraokplaats is palataal, det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke door 't middelste vanne tóng of 't bakdeil daovan op te duje nao 't hel verhieëmeldje;
- De artikulaasje is stumhöbbendj, waat mèntj det de stumbenj trille bieje oetspraok;
- Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
- Ómdet dees klank neet wuuertj gemaak door lóchstroum euvere tóng, geldj de dichotomie van centraal taenge lateraal mitklinkers neet;
- 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.
Limbörgs
[bewirk | brón bewèrke]In 't Limbörgs kump de stumhöbbendje palatale fricatief väöl veur, in bao alle dialekte, mit oetzunjering vanne Ripuarische dialekte, wie 't Völzer en 't Kirkräödsj, wo d'r allein sporadisch in lieënwäörd veurkump (zuuch ouch: zaachte g). Inne dialekte wo d'r veurkump wusseltj t'r meistes aaf mitte velaire variantj. Me mót aevel waal opmirke det de palataal fricatieve döks net get wiejer inne móndj waeren oetgespraoke (póspalataal).
De stumhöbbendje palatale fricatief kump inne meiste dialekte veur bie 'ne palatale kónteks of veurklinkers; me sprèk ouch waal van 't ich-laut.
| Oetspraok nao posiesje | ||
|---|---|---|
| posiesje | IPA | spèlling |
| begin | [ʝɛ̀:r] | gaer |
| tösse twieë klinkers | ['ɛ́i̯:ʝə] | eige |
| ènj van 'ne littergreep | ['lɛ̀:ʝɟə] | laegdje |
Anen ènj van e waord en in 'ne stumloeaze kónteks kan de stumhöbbendje palatale fricatief de stumloeaze palatale fricatief es allofoon höbbe door auslautverhärtung; wen 't waord wuuertj gevolg door 'n anger waord det aanvèngk mit 'ne klinker, den geldj det t'r waal stumhöbbendj is.
Juus wie bie de anger sibilanten en fricatieven in 't Limbörgs wuuertj döks 'ne (zaachte) plosief oetgespraoke wen dees klank völg op 'ne nasaal.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||