Sabaria

Savaria^[1] vel Sabaria (Hungarice: Szombathely; Theodisce: Steinamanger; Slovene: Sombotel; Croatice: Sambatel) est oppidum Hungariae occidentalis, caput Comitatus Castriferrei, antiquitate caput Pannoniae Superioris.

Situs

Sita est Savaria ad radices Alpium Inferiorum in planitie Sibaris prope fluvium Perint.

Origo nominum

Cum Pannonia pars Imperii Romani esset, Sibaris trans eam fluxit et a Romanis "Sabaria" appellata est; hodiernum antiqui oppidi nomen est Savaria. Post finem Imperii Romani advenae Germanici locum Steinamanger (id est 'lapis ad pratum') nominaverunt. Occupatione patriae Hungarorum ob fora et nundinas nomen Szombathely ('Locus Diei Saturni [ad litteram: Sabbati]') datum est.

Historia

Praehistorico Aevo

Praehistorico aevo Celtae terram Pannoniam incoluerunt circiter sub saeculo 4 a.C.n., et in loco confirmabantur cultura communeque atque postea ab illis conlocati Romani Pannoniae ibi positam culturam mutuam sumpserunt.

Antiquitate

Usque ad coloniam conditam

Quamquam locum Savariae incolae Celtae habitavere, coloniam non condiderunt. Ministerium loci admodum augebatur sub expansione Urbis, quoniam adhuc ante coloniam Savariae conditam erat locus variandus equorum essedorumque, partim, iuxta Viam Sucinariam sita est.^? Propterea confiebat castrum militare, copiae administrationis pedibus et equitibus, ac duo legiones. Claudio imperatore regnante circiter 43 p.C.n., locus 'coloniam' dignitatem, nomen Coloniam Claudiam Savariensum aut Savariam collocatum missarum militiarum accepit. Postea ad milites mercatores et servi familiaeque eorum se applicaverunt, itaque Pannoniae ordo provinciae mutata est.

Post coloniam conditam

Savaria facta nodus commercii et centrum administrationis civilis, cultus imperatoris, immo etiam statio portorii in margine oppidi occidentalis fungebatur, sic Savarienses fruebantur omnibus iuribus sicut cives Romani. Dum Savaria crescere incipiebatur, Pannonia anno 106 in duas partes, Pannoniam Superiorem et Inferiorem divisa est. Oppido palatium imperatoris, balneum, amphitheatrum fiebant. Provinciae praefectus quoque erat imperator Septimius Severus, qui hic a principibus terrarum legionumque vicinarum coronabatur. Post digestum nova ratione admistrationis Imperii Romani Diocletiani fine saeculi 3 erat caput Primae Pannoniae. In Savaria sedem habebat praefectus, hic thesaurum provinciae custodiebat. Visitabant illam imperatores quoque, non solum scripta scriptorum historiae antiqua, sed etiam imperia imperatorum demonstrat.

Antiquitate Posteriore

Sub dominatione religionis Christianae

In fine Imperii Romani religio antiqua Romana postponebat, et intrabat etiam in Savariam Christianismus. Mittebantur duo sancti: Sanctus Quirinus, episcopus Sisciae, qui iniectus est in fluvium Perint anno 303, et cuius natus coloniae etiam Sanctus Martinus erat, qui deinde pontifex Turonensis factus est.

Ruina Urbis Antiquae

^? Hunni Valentiani imperatoris morte inceptum est anno 377 Pannonia immigrari, et nec provinciae praefecti cum totis copiis suis sustinere eos et eorum foederatos populos barbaros non poterat, sed adhuc Savaria (ob moenia) non est occupata, Attilae rege Hunniscorum solum annis 441–445 dedit, tamen mox terrae motus omnem urbem destruxit. Pars incolarum Savariensum Romam Italiamque remigraverunt.

Post Romanos usque ad Francos

Quamvis Pannonia vastationem populorum Barbarorum Hunniscorumque percurrebat, multus incolarum non deficiebat,^? tamen domi aedesque rursum aedificabantur. Moenia dederunt defensionem incolis. Incolarum Romanorum pars perfugiebat Italiam, in locum eorum pervenerunt Gothi in orientali sole siti, postea Langobardi, qui populis urbis commiscebantur. Alboinus, rex Langobardorum anno 567 intro vocabant Avaros, cuius auxilio Gepidorum superati sunt. Foederatus novus (Avari) validum demonstrabatur, et Langobardis Italiam ire oportebat, et in eorum locum venerunt Avari Slavique. A Francis occupata est infirmatae potentiae Avarae, et Carolus Magnus adivit patriam Sancti Martini urbem, Savariam. Carolo Savaria imperii Franci Salisburgensi archiepiscopo data est. Adhoc tempore aedificata est arcem partem urbis, quae domui deserviebat.^? Post Moraviae dominationem ab Hungaris Savaria occupata est.

Medio Aevo

Stephanus, rex Hungarorum, urbem dedit episcopatui Iauriniensi. Multa passus est sub annis 1041 1044 inter bellum Henrici, imperatoris Imperii Romani Sacri Germanorum contra Samuelem Aba, sed maximum invasione Tartarorum. Tartari eam hoc tempore occupavere ac maxime delevere, incolaeque refugiunt ad in propinquo sitae silvae foveas, ideo istam diu nominabant "silvam foveacam".

Anno 1407 Savaria urbis dignitatem accepit. Anno 1440 prope urbem copiae Ulrici Cillei superaverant Vladislai de Polonia exercitum, tumque homines rei pacem composuerunt anno 1441 mense Aprili die 19. Aegre 50 annis transitis copiaeMaximiliani imperatoris, filii Friderici tertii, urbem oppugnabant, sed arcis statio episcopi Iauriensis, Thomae, repugnavit, anno verum 1490 tamen oppidum in Maximiliani fundum venit. Anno 1491 pacto Posonii facto urbs reddita est Vladislao.^[2]

Novo Aevo

Urbem initio novi aetatis perpetua Turcicorum formido circumdedit. Anno 1664 exercitum Turciae plene ad urbem Sancto Gotthardo denominatam, in Castriferrei partem extremam consequi, detrimento Turcico accepto, contigit. Turcae anno [1683] expeditionem novam in Vindobonam inceperunt, sed rursus post cladem ad revadendum coacti sunt; temptaverunt Savariam diripere, at moenia urbis illam defenderunt. Turcicis exactis populus sublevavit, pacemque parvam significavit, cum Cruciaticum bellum pro libertate tuenda circum saeculum 17. initum non attinuerit.

Notae

↑ Popularior est forma Savaria, scimus autem litteram b in litteram v transformari.
↑ Iohannes Baptista de Weiß (1904): Weltgeschichte. Graecii et Lipsiae, Styria (Theodisce)

Nexus externi

Situs geographici et historici: Locus: 47°14′0″N 16°38′0″E • GeoNames • Facebook Places • Pleiades

[1] Popularior est forma Savaria, scimus autem litteram b in litteram v transformari.

[2] Iohannes Baptista de Weiß (1904): Weltgeschichte. Graecii et Lipsiae, Styria (Theodisce)

[1]

[2]