agir

Binêre herwiha: Agir

Kurmancî

Bilêvkirin

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	agir	agir
Îzafe	agirê	agirên
Çemandî	agirî	agiran
Nîşandera çemandî	wî agirî	wan agiran
Bangkirin	agiro	agirino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	agirek	agirin
Îzafe	agirekî	agirine
Çemandî	agirekî	agirinan

agir nêr

germahî û ronahiya ku peyda dibe dema tiştek dişewite anku disuje:
Agir tiştek talûke ye.
kuçk yan argûn yan tebax:
Çayekê dane ser agirî.
şewat, bûyera şewitîna anku sotina tiştekî:
Tevaya mala wan di agirî de şewitî.
berdana fîşekan yan topan
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
coş, coşdarî, enerjî:
agirê dilê min
ta, tagerm
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

Ev gunbeda dewwarê çerx
Agir di ab û gil dikit
Qelban ji qelban hildikit — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: ئاگر‎
kurdî-krîlî: агьр

Herwiha

agr - (di zimanê devkî de gava ku paşgirek tê pey)
êgir

Hevmane

Têkilî

Jê

(Lêker) agir barandin
(Lêker) agir berdan
(Lêker) agir geş kirin
(Lêker) agir girtin
(Lêker) agir reş kirin
(Lêker) agir xweş kirin
(Lêker) agir kirin
(Navdêr) agirbûn
(Navdêr) agirkirin
(Rengdêr) agirgirtî
(Rengdêr) agirbirî
agiravêj
agiravêjî
agiravêjk
agirgir
agirnegirî

Etîmolojî

Ji *adir, ji proto-hindûewropî *h₁eh₂ter- (“agir”). Hevreha soranî ئاگر‎ (agir), hewramî ayir, awir, ar, êr, zazakî adir, farisî آذر‎ (azer) / آدر‎ (ader) û آتش‎ (ateş), tacikî озар (ozar), pertî 𐭀𐭕𐭓𐭅‎ (adur), pehlewî 𐭠𐭲𐭥𐭥𐭩‎ (atur), hexamenişî 𐎠𐎫𐎼 (ātar-), 𐎠𐎫𐎼(ātr-), medî 𐎠𐎫𐎼 (*ātr-), 𐎠𐎰𐎼 (*āθr-), avestayî 𐬁𐬙𐬀𐬭𐬱‎ (aterş), lurî teş, osetî арт (art), peştûyî اور‎‎ (اvr‎) (or), sanskrîtî अथर्वन् (athervan), ermenî այրեմ (ayrem, “sotin”), sirbî ва̏тра (vatra: agir), çekî vatra, albanî vatër, îrlendî áith, weylsî odyn, umbriyayî atru, latînî āter (reş, tarî). Bo guherrîna d>g bide ber جگە‎ (cige), digan.

Ev peyv ji zimanên îranî bi berfirehî ketiye zimanên tirkîkî û cihê peyva ot (agir) ya tirkiya kevn girtiye yan jî li gel wê tê bikaranîn: osmanî آتش‎‎ (âteş) û آذر‎‎ (âzer), tirkî ateş ("od" ya tirkiya xwemalî hema-hema êdî qet nayê bikaranîn), azerî atəş (li gel od ya esil-tirkîkî), ozbekî otash (li gel oʻt ya xwemalî), kirgîzî аташ (ataş - li gel от /ot/ ya xwemalî).

Ji bilî zimanên tirkîkî, heman peyv herwiha ketiye ermenî (աթաշ /atʿaş/) û gelek zimanên Hindistan û Pakistanê jî: ûrdûyî آتش‎‎ (ātś‎) (atiş), hindî आतिश (atiş)...

Bi zaravayên din

Soranî: agir, ayir, awir
kelhûrî: agir, ayir
şêxbizinî: agir, arig, ayir, ar, teş
lekî: agir
hewramî: ahir, awir, awîr, ayir, eyir
zazakî: adir

Werger

Abxazî: амца (āmcā)
Açehî: apuy
Açeyî: tata
Adîgeyî: машӏо (māṣ̂o)
Afarî: gira
Afrîkansî: vuur → af
Akadî: 𒉈 m (išātu)
Akanî: ogya, egya
Aklanon: kaeayo
Albanî: zjarr → sq n
Almaniya bilind a kevn: fiur
Almaniya navendî ya rojhilat: Feier
Almaniya Pennsylvania: Feier
Almanî: Feuer → de nt
Elmanîşî: Füür nt
Altayiya başûrî: от (ot)
Amanayé: tata
Amayî: ta
Amharî: እሳት n (ʾəsat), ቃጥሎ (ḳaṭlo)
Amîs: namal
Amondawayî: tata
Andî: цӏа
Angaatahayî: sisɨha
Anuta: api
Apalayî: apoto
Apiaká: tata
Aragonî: fuego
Aramî:
Îbranî: נורא‎ m (nūrā’)

Siryanî: ܢܘܪܐ‎ m (nūrā’)
Arawak: ikihi
Arçî: оцӏ
Argobbayî: ኢሳት (isat)
Aromanî: foc
Arrernteyiya rojavayî: ure
Asamî: জুই (zui)
Asî: kayado
Astûrî: fueu → ast n, llume n
Aukanî: faya
Avarî: цӏа (c̣a)
Avestayî: 𐬁𐬙𐬀𐬭‎ (ātar)
Awadhî: आगि (āgi)
Aymarayî: nina → ay
Aynuyî: アペ (ape)
Azerî: od → az, atəş → az
Badagayî: ಕಿಚ್ಚು
Bahnarî: ŭnh
Bai:
Bayiya başûrî: xui³³
Bakungî: apuy
Balantak: apu
Balînî: api
Baskî: su → eu
Başkîrî: ут (ut)
Batakiya karo: api
Kashmiri:
Keşmîrî: اۆگُن‎ (ogun)

Keşmîrî: ऒगुन (ogun)
Bataktobayî: api
Batsbî: წე (c̣e)
Bau bidayuh: apuy
Baureyî: yaki
Belarusî: аго́нь n (ahónʹ)
Belûçî: آس‎ (ás), آچ‎ (ác)
Bengalî: আগুন → bn (agun), অগ্নি → bn (ôgni)
Bîkoliya naverast: kalayo
Bojpûrî: आगि (āgi), भउर (bhaur)
Bonanî: xal
Bororoyî: joru
Bretonî: tan → br n
Bruneyî: api
Bruyiya rojhilatî: ũih
Buduxî: цӏа (cʼa)
Bugî: api
Bukidnon manoboyiya rojavayî: hapuy
Bulgarî: о́гън → bg n (ógǎn)
Burmayî: မီး → my (mi:), တေဇော → my (tejau:)
Buryatî: гал (gal)
Buyî: fix
Conxayî: མེ (me)
Çamicuroyî: kajchi
Çamoroyî: guafi
Çaxatayî: اوت‎ (ōt)
Cham:
Çamiya rojhilatî: ꨀꨚꨶꨬ (apwei), ꨚꨶꨬ (pwei)
Çeçenî: цӏе (c̣e)
Çekî: oheň → cs n, hoření → cs nt
Çepangî: म्हेः
Çerokî: ᎠᏥᎳ → chr (atsila), ᎦᎵᎬ (galigv)
Çeyenî: ho'ësta
Çîçewayî: moto
Çîkasawî: lowak
Çînî:
Kantonî: 火 (fo²)

Dunganî: хуә (huə)

Hakkayî: 火 (fó)

Mandarînî: 火 → zh (huǒ)

Min dongî: 火 (huōi)

Minnanî: 火 → zh-min-nan (hóe, hé)

Wuyî: 火
Çukçî: йынйын (jynjyn)
Çuvaşî: вут (vut), ҫулӑм (śulăm)
Dalmatî: fuc n
Danmarkî: ild → da g
Daurî: galy
Divehî: އަލިފާން‎ (alifān̊)
Dogriyî: अग्ग (agg)
Dolganî: уот (uot)
Dongşîangî: khan
Drungî: tvmi
Duunî: sa
Elfdalî: jäld n
Emilî: fûg n
Endonezyayî: api → id
Engayî: ita
Erebî: نَار‎ → ar m (nār)
Erebiya misrî: نار‎ m (nar)

Erebiya kendavî: نار‎ m (nār)

Erebiya hîcazî: نار‎ m (nār)

Erebiya başûrê şamê: نار‎ m (nār)

Erebiya fasî: عافية‎ m (ʕāfya), نار‎ m (nār)
Ermenî: հուր → hy (hur), կրակ → hy (krak)
Erzayî: тол (tol)
Esperantoyî: fajro → eo
Estonî: tuli → et
Etiyopiya klasîk: እሳት (ʾəsat)
Etrûskî: 𐌅𐌄𐌓𐌔𐌄 (verse)
Evenî: тог (tog)
Evenkî: того (togo)
Extremaduranî: huegu
Falayî: fogu n
Farefareyî: bugum
Farisî: آتش‎ → fa (âtaš), آذر‎ → fa (âzar)
Farisiya navîn: 𐭭𐭥𐭥𐭠‎ (nʿʿʾ /ādur/)

Farisiya kevn: [skrîpt hewce ye]tneg (ātar)
Fatalukuyî: aca
Fenîkî: 𐤀𐤎‎ (ʾs)
Ferî: eldur → fo n
Fîjî: buka
Fînî: tuli → fi
Frankoprovansî: fuè n
Fransî: feu → fr n
Fransiya kevn: fu n, feu n

Fransiya navîn: feu n
Friyolî: fûc n
Frîsiya bakur: ial nt
Frîsiya saterlandî: Fjuur nt
Frîsî: fjoer → fy nt
Gaelîka skotî: teine n
Gagawzî: ateş
Galîsî: lume → gl n, fogo → gl n
Gotî: 𐍆𐍉𐌽 nt (fōn)
Gujaratî: આગ m (āga)
Gurcî: ცეცხლი (cecxli), ალი → ka (ali)
Guwaranî: tata
Haîtî: dife
Harsusiyî: śeweṭ
Hawayî: ahi
Hawsayî: wuta → ha
Hindî: आग → hi m (āg), अग्नि → hi n (agni), आतिश → hi m (ātiś), जलन → hi m (jalan), अगनी → hi m (agnī), अगन → hi n (agan), आगि → hi m (āgi), शोला → hi n (śolā)
Hîlîgaynonî: kalayo
Hîtîtî: 𒉺𒀪𒄯 nt (paḫḫur)
Hmongî: hluav taws
Holendî: vuur → nl nt
Hreyî: ùnh
Hunsrikî: Feier nt, fayer
Iriga bikolanoyî: kalayō
Isanî: ไฟ
Îbanî: api
Îbranî: אֵשׁ‎ → he m (esh)
Îdoyî: fairo → io
Îgboyî: ọku
Îlokanoyî: apoy
Îngilîziya kevn: fȳr nt, ǣled n, ād n, āl → ang nt
Îngilîzî: fire → en
Îngûşî: цӏи (c̣i)
Înterlîngua: foco, incendio → ia
Înuîtî: ᐃᑯᒪ
Îranunî: apui
Îrlendî: tine n
Îrlendiya kevn: teine n
Îstriyotî: fògo n
Îstro-romanyayî: foc n
Îtalî: fuoco → it n
Îtelmenî: химԓх
Îu mienî: douz
Îzlendî: eldur → is n, bál → is nt
Japoniya kevn: 火 (ひ, pi2)
Japonî: 火 → ja (ひ, hi)
Jarayî: apui
Javayiya kevn: agni
Javayî: ꦒꦼꦤꦶ → jv, ꦭꦠꦸ → jv
K'içe': q’aq’
Kabardî: мафӏэ (māf̣ă)
Kalalîsûtî: inneq
Kalmîkî: һал (hal)
Kamasauyî: wase
Kambaatayî: gira
Kanelayî: cuhy
Kannadayî: ಬೆಂಕಿ → kn (beṅki), ಅಗ್ನಿ → kn (agni), ಕಿಚ್ಚು → kn (kiccu)
Kanuriyî: kánnu
Karaçay-balkarî: от
Karakalpakî: ot
Karelî: tuli
Kaşûbî: òdżin n
Katalanî: foc → ca n
Katawbayî: impi
Katuyiya rojhilatî: óih
Kayingangî: pĩ
Keçwayî: nina → qu
Kelabît bariyoyî: apuy
Ketî: бо’к (boˀk)
Kinaray-ayî: kalayo
Kirgizî: от → ky (ot)
Kitemboyî: muliro
Kîkûyûyî: mwaki 1
Kîlîvîlayî: kova
Kîngalî: ගින්න (ginna), අග්නිය (agniya), කර්‍කය (karkaya), කෘශානුව (kr̥śānuwa), පාථය (pāthaya)
Komançî: kuuna
Komî-zîriyî: тылкӧрт (tylkört)
Koreyî: 불 → ko (bul)
Kornî: tan n
Korsîkayî: focu → co n
Kreyoliya fransî ya karipúna: djife
Kreyoliya guinea-bissau: fugu
Kreyoliya portugalî ya korlai: fog
Kristangî: fogu
Krî: ᐃᔥᑯᑌᐤ (ishkotew)
Kumikî: от (ot)
Ladînî: fech, fesc
Lampungî: apuy
Latgalî: guņs m
Latînî: ignis → la n, focus n, flamma → la m
Latviyayî: uguns → lv m, guns → lv m
Lawa:
Lawayiya rojhilatî: งอ (ngoa)

Lawayiya rojavayî: งอ (ngoa)
Lawsî: ໄຟ → lo (fai)
Lazî: დაჩხირი (dačxiri)
Lepçayî: ᰕᰧ (mi)
Lezgînî: цӏай (c̣aj)
Limbuyî: ᤔᤡ (mi)
Lingalayî: mɔ̌tɔ 9 an 10
Lîgûrî: feugu n
Lîmbûrgî: vuur → li nt
Lîtwanî: ugnis → lt m
Lîvonî: tuļ
Lombardî: foeugh n
Lueyî: ᦺᦝ (fay)
Luksembûrgî: Feier → lb nt
Lundayehî: afui
Luşûtsîdî: hud
Mòçenoyî: vaier nt
Madurayî: apoy
Magahî: 𑂄𑂏𑂱 (āgi)
Maguindanaoyî: apuy
Maithilî: आगि
Makanîzî: fogo
Makasaeyî: ata
Makasarî: pepe
Makedonî: оган n (ogan)
Makyaniya rojava: ipi
Malagasî: afo → mg
Malayalamî: തീ → ml (tī), അഗ്നി → ml (agni)
Maleku jaikayî: kúe
Malezî: api → ms, pawaka → ms
Maltayî: nar m
Mançûyî: ᡨᡠᠸᠠ (tuwa)
Mandarî: api
Mangghuerî: ghar
Manipurî: ꯃꯩ
Manksî: çhenney n
Mansî: уля (ulâ), на̄й (nāj)
Maorî: ahi → mi
Mapuçî: kütral, kvxal
Maranaoyî: apoy
Maratî: अग्नि n (agni)
Marî:
Mariya rojhilatî: тул
Marşalî: kijeek
Mayayiya yukatekî: kʼaʼajaleʼ, kʼáakʼ
Mazenderanî: تش‎ (taš)
Mbya guaraniyî: tata
Mecarî: tűz → hu
Megleno-romanyayî: foc
Megrelî: დაჩხირი (dačxiri)
Melanauyiya navendî: apui
Mentawaî: api
Miskitoyî: pata
Misrî:

(sḏt m),

(ḫt m),

(nsrt m)
Mizoyî: mei
Mînangkabawî: api
Mîrandî: fuogo n
Mohegan-pequotî: yoht
Mokşayî: тол (tol)
Mongghulî: ghal
Mongolî: гал → mn (gal)
Monî: ဗမတ် (kəmot)
Moreyî: bùgúm
Mulamî: fi¹, fai¹
Munjî: yūr
Muongî: cúi
Murikî (Gîneya nû): auur
Mwanî: moto
Nafaanrayî: kanhun
Nahuatl:
Naharî: tletl

Klasîk: tletl
Nahwatliya klasîk: tletl
Nanayî: тава
Nanticokeyî: tunt
Napolîtanî: fuoco n
Navajoyî: kǫʼ
Naxî: mi
Nedersaksî: Füer → nds
Nenetsiya tundra: ту
Nepalî: आगो → ne (āgo)
Newarî: मि (mi)
Ngajuyî: apuy
Nganasanî: туй
Ngarrindjerî: keni
Nîvxî: тʼуғр̌ (tʼuꜧř)
Nkonyayî: ogya
Nogayî: от (ot)
Norsiya kevn: eldr n
Norwecî:
Norweciya bokmålî: ild → no n

Norweciya nînorskî: eld n
Ojibweyî: zaka'igewin, ishkode
Oksîtaniya kevn: fuoc
Oksîtanî: fuòc → oc n, huec → oc n
Oriyayî: ଅଗ୍ନି → or (ôgni)
Oromoyî: abidda, ibidda
Osetî: арт (art)
Osmanî: آتش‎ (ateş), نار‎ (nar), آذر‎ (azer), اود‎ (od)
Oygurî: ئوت‎ (ot)
Ozbekî: oʻt → uz, otash → uz
Pa'o karen: မေး
Pacohî: uih
Palawî: ngau, seseb
Palî: aggi n
Palueyî: abi
Paraçî: âṛ
Paumarî: siho
Pelayî: mi³¹
Peştûyî: اور‎ → ps n (or)
Piedmontîsî: feugh n, feu n
Pîpîlî: tit
Pîttcantcatcarayî: waṟu
Plodîşî: Fia nt
Polabî: viďėn
Polonî: ogień → pl n
Portugalî: fogo → pt n
Prusiya kevn: panno, ugnis m
Pumpokolî: buč
Puncabî: ਅੱਗ → pa m (agga), ਅਗਨ → pa n (agan)
Puyumayî: apue, asi
Qazaxî: от (ot)
Qiptî: ⲭⲣⲱⲙ n (khrōm), ⲥⲁϯ m (sati), ⲕⲣⲱⲙ n (krōm), ⲥⲁⲧⲉ m (sate)
Rajasthanî: अगनी, अगन
Rapanuyî: ahi
Rohingyayî: ooin
Romagnolî: fug n
Romancî: fieu n, fö n, fiug n
Romanî: jag m
Romanyayî: foc → ro nt
Rusî: ого́нь → ru n (ogónʹ)
Rusînî: оге́нь n (ohénʹ), ва́тра m (vátra)
S'gaw karenî: မ့ၣ် (maỳ), မ့ၣ်အူ (maỳ ʼoo)
Saanîçî: ĆOḰEȽ, SĆEḰEU¸SE¸
Saekî: วี๊
Sahoyî: gira
Sama:
Samî:
Samiya înarî: tullâ

Samiya kildînî: то̄лл (tōll)

Samiya lule: dållå

Samiya bakurî: dolla

Samiya skoltî: toll

Samiya başûr: dålle
Samoayî: afi → sm
Samogîtî: ognės m
Samoyî: dolo
Sangoyî: wâ → sg
Sanskrîtî: अग्नि → sa n (agni), भारत → sa n (bhārata), पृथु → sa n (pṛthu), हरि → sa (hari), यज्ञ → sa n (yajña), तीर्थ → sa nt (tīrtha), सरल → sa n (sarala)
Santalî: ᱥᱮᱝᱜᱮᱞ (seṅgel)
Sardînî: fócu n, focu, fogu
Sarikolî: yuc
Sasakî: api
Sebwanoyî: kalayo
Sedangî: on
Sicîlî: focu → scn, focu → scn n
Sidamoyî: gira
Sindhî: باھِ‎ m (bāhi)
Sirananî: faya
Sirboxirwatî:
Kirîlî: ватра m, огањ n

Latînî: vatra → sh m, oganj → sh n
Sivandî: ūīr
Sîlhetî: ꠀꠉꠥꠁꠘ (aguin)
Skotî: fire
Slaviya kevn:
Kirîlî: огнь n (ognĭ)

Glagolîtîk: ⱁⰳⱀⱐ n (ognĭ)
Slaviya rojavayî ya kevn: огнь n (ognĭ)
Slovakî: oheň → sk n
Slovenî: ogenj → sl n
Somalî: dab → so n
Soqotrî: ڛياط (ŝiyáṭ)
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: wogeń n

Sorbiya jorîn: woheń n
Sotoyiya başûr: mollo
Spanî: fuego → es n, incendio → es n
Sundanî: seuneu
Sûmerî: 𒉈 (NE)
Svanî: ლემესგ (lemesg)
Swahîlî: moto → sw
Swêdî: eld → sv g, brand → sv g
Şanî: ၽႆး (pháy), ၾႆး (fáy)
Şerpayî: མེ
Şonayî: moto
Şorî: от (ot)
Şughnî: йоц (yōc)
Tàyî: fầy
Tabasaranî: цӏа (c̣a)
Tacikî: оташ → tg (otaš)
Tae': api
Tagalogî: apoy → tl
Tahîtî: auahi
Tajioyî: api
Talişî: آرا‎ (ârâ)
Tamîlî: நெருப்பு (neruppu), தீ (tī)
Taosî: phà’áne
Tarantinoyî: fuèche n
Tarifitî: timessi m
Tausugî: api, kayu
Tay dam: ꪼꪡ
Tayiya bakurî: ᨼᩱ
Tayî: ไฟ → th (fai)
Tayî nüa: ᥜᥭᥰ (fäy)
Telûgûyî: అగ్ని → te (agni)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⴼⴰ n (afa), ⵜⵉⵎⵙⵙⵉ m (timssi)
Ter samî: toll
Ternateyî: uku
Teteriya krîmî: ot
Teterî: ут → tt (ut), ялкын → tt (yalkın)
Tetûmî: ahi
Tidoreyî: uku
Tigrînî: ሓዊ (ḥawi), ባርዕ (barʿ)
Tirkî: ateş → tr, od → tr
Tirkmenî: ot
Tîbetî: མེ (me)
Tlingitî: xh'aan
Tokelawî: afi
Tokpisinî: paia → tpi
Tongî: afi
Torangî: fieuy
Toxarî A: por
Toxarî B: puwar
Tswanayî: molelo → tn
Tuaregî: temse m
Tumbukayî: moto
Tuvanî: от (ot)
Tûpiya kevn: atá
Tzotzîlî: kʼokʼ
Udmurtî: тыл (tyl)
Ugarîtî: 𐎛𐎌𐎚 (ỉšt)
Urdûyî: آگ‎ → ur m (āg), آتش‎ → ur m (ātiś), اگنی‎ (agní)
Ûkraynî: вого́нь → uk n (vohónʹ), ва́тра → uk m (vátra)
Vaghrî: અગ્ગ (agg)
Venîsî: fogo → vec n
Vepsî: tuli
Viyetnamî: lửa → vi
Volapûkî: fil → vo
Voroyî: tuli
Votî: tuli
Vuresî: ev
Walonî: feu → wa n
Wappoyî: hél
Warayî: kalayo
Weylsî: tân → cy n, ufel n
Wîlamowî: faojer nt
Wolofî: safara → wo, sawara → wo
Xakasî: от (ot)
Ximêrî: ភ្លើង → km (pləəng), អគ្គិ → km (ʼɑkkiʼ)
Xosayî: umlilo 3 an 4
Yagnobî: олов
Yakanî: ebbut
Yakutî: уот (uot)
Yamanayî: puSak, pušaki
Yazghulamî: yec
Yidghayî: yūṛ‎
Yidîşî: פֿײַער‎ n an nt (fayer)
Yiyiya siçuwayî: ꃆꄔ
Yorubayî: iná
Yukaghiriya bakurî: лачил (lațil)
Yupîkiya navendî: keneq
Yûnanî: φωτιά → el m (fotiá)
Kevn: πῦρ nt (pûr)
Zêlandî: vier nt
Zhuangî: feiz
Zouyî: mei
Zuluyî: umlilo 3 an 4
ǃKungî: daá
ǃXóõ: ǀʻàã

Fransî

Bilêvkirin

Lêker

agir

kirin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
xebitîn, xebat kirin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
tesîr lê kirin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)