Kurdiya jêrîn

Kurdiya jêrîn
Kurdî xwarig, kurdî
Welatên lê tê axaftin	Îran Îraq
Herêm	Kurdistan
Axiverên zimanê zikmakî	4 milyon heya 6 milyon be Kelhurî, Lekî û Hewramî diaxiwin
Malbata zimanî	Zimanên hind û ewropî Zimanên hind û îranî Zimanên îranî Zimanên îranî yên rojava Zimanên îranî yên bakur-rojava Kurdî Kurdiya jêrîn
Awayên kevn
Kodên zimanî
ISO 639-3	sdh
Nexşeya Zaraveyên Kurdiya jêrîn

Kurdiya jêrîn yek ji zaravên zimanê kurdî ye.

Derbarê kurdiya jêrîn

Kurdiya jêrîn/başûrî yek ji tayên zimanê kurdî ye ku pitir nêzî kurdiya navîn an soranî ye. Ji ber ku kurdiya jêrîn ketiye navbera farisî, lurî, soranî û hewramî taybetmendiyên xwe hene. Herwiha li gor ol û ayîn jî pitir kurdên yarsan û şî'e bi devokên jêrîn diaxvin. Îro pitir ji çar milyon kes bi kurdiya jêrîn diaxivin.

Devokên kurdiya jêrîn

• Kirmaşanî: devoka sereke ya kurdiya jêrîn ku pitir li nav bajar û parêzgeha Kirmaşanê tê bikaranîn.
• Kelhurî: pitir li bajarên Gîlan û Şabadê û Eywan tê bikaranîn.
• Mayani: pitir li bajarên Kengawer û Sehna û Bêston û Esedabad tê bikaranîn.
• Lekî: pitir li bajarên Leknişîna Kirmaşan û Luristanê mîna Hersîn û Elişter tê bikaranîn.
• Feylî: pitir li Bexda, derdora Xaneqîn û Bedre tê bikaranîn.
• Şêxbizinî: kurdên ku çen sed sal berî niha ji derdorên Kirmaşan û Silêmanî hatine veguhastin bo Anatolî û Tirkî û pitir li Heymane dijîn.

Belavbûyîna kurdiya jêrîn

Kurdiya jêrîn bêhtir li parêzgehên Kirmaşan û Îlamê tê axaftin. Li rojhilata Kurdistanê heremên Lekistan li parêzgeha Luristan û Bîcar li parêzgeha Sine jî jêrînaxiv in. Herweha ji Xaneqîn berev jêr de hevsînor digel parêzgehên Kirmaşan û Îlamê kurdiya jêrîn tê bikaranîn. Li Bakûrê Kurdistanê û Tirkyeyê jî li çend deveran devoka şêxbizinî tê axafitin.

Kurdiya kirmaşanî ligel zaravayên kurdî yên din

Kirmaşanî	Soranî	Kurmancî	Zazakî	Hewramî
Min	Min	Ez, Min	Ez	Amin, Min
Tu	To	Tu, te	Ti, To	To, Etû, Tû
Min kem	Min dekem	Ez dikim	Ez kenu	Amin/Min mekerû
Min çim	Min deçim	Ez diçim	Ez Şonu	Min milû
Fere, fire	Zor	Pir, Gelek, Zaf	Zaf	Zor/fira
Wit	Got/Wit	Got	Vat	Wat/vat
Îrenge, Îse	Êsta	Niha, Vêsta, Nika	Nika	îse
Hat-	Hat-	Hat-	ame-	ame-
Deng	Bang, Deng	Deng	Veng	Deng
Gewre, Qeü	Gewre	Gewre, Gir, Mezin	Pîl	Gore
Wa	Ba	Ba	Va	Va/Wa
Waran	Baran	Baran	Varan	Baran
Xeraw, Gen	Xirap	Xirab/genî	Xirab	Xirab

Mijarên têkildar

• Kurmancî
• Kirmanckî
• Kelhurî (Kermaşanî)
• Soranî
• Lûrî
• Hewremanî
• Başkurdî

• Feylî
• Kelhurî (Kermaşanî)
• Gûranî (Kelhurî)
• Şêxbizinî
• Bêranwenî
• Harsînî
• Silaxurî
• Gerrusî
• Kûranî
• Kelanî-Ebdûyî
• Sencabî
• Sincawî
• Babacanî
• Zengeneyî