ნენური ენა
ნენური ენა (ნენ. Ненэцяʼ вада) — ურალური ოჯახის, სამოდიური ენების ჯგუფის ენა. გავრცელებულია კოლის ნახევარკუნძულზე, ენისეის მარჯვენა სანაპიროზე. ნენურ ენაზე ლაპარაკობს 24 ათ. მეტი კაცი (1970). გამოიყოფა ორი კილო ტუნდრისა და ტყის, რომლებიც ერთმანეთისაგან უპირატესად ფონეტიკურად განსხვავდებიან. მორფოლოგიური მნიშვნელობის გამოხატვის ძირითადი ხერხია სუფიქსური აგლუტინაცია. ნენურ ენაში 3 რიცხვია: მხოლობითი, ორობითი და მრავლობითი. ზმნას მოეპოვება სახეობითი მიმართულობისა და კილოს, სუბიექტურ-ობიექტური და სუბიექტურ-უობიექტო უღვლილების ფორმები. წინადადებაში დამოკიდებული წევრები მთავარი წევრების წინ დგას.
დამწერლობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთავარი სტატია: ნენური დამწერლობა.ნენური ენის დამწერლობა შეიქმნა 1932 წელს ლათინური გრაფიკის საფუძველზე. 1937 წლიდან ემყარება რუსულ გრაფიკას და მოიცავს 34 ასო–ნიშანს (გრაფემას).
| # | დიდი ასო | პატარა ასო | სახელი | გამოქმა (IPA) |
გამოთქმა (ქართულად) |
ტრანსლიტერაცია (ISO 9) |
Unicode |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | А | a | ა | [a] | ა | a | U+0410 / U+0430 |
| 2 | Б | б | ბე | [b] | ბ | b | U+0411 / U+0431 |
| 3 | В | в | ვე | [v] | ვ | v | U+0412 / U+0432 |
| 4 | Г | г | ჰე | [h] | ჰ | h | U+0413 / U+0433 |
| 5 | Д | д | დე | [d] | დ | d | U+0414 / U+0434 |
| 6 | Е | е | იე | [jie] | იე | e | U+0415 / U+0435 |
| 7 | Ё | ё | jo | [ʲo] | იო | ë | U+0401 / U+0451 |
| 8 | Ж | ж | ჟე | [ʒ] | ჟ | ž | U+0416 / U+0436 |
| 9 | З | з | ზე | [z] [zʲ] | ზ | z | U+0417 / U+0437 |
| 10 | И | и | ი | [ɪ] | ი | i | U+0418 / U+0438 |
| 11 | Й | й | ი ნესკლადოვაიე и нескладовае |
[j] | იი | j | U+0419 / U+0439 |
| 12 | К | к | კა | [k] | კ | k | U+041A / U+043A |
| 13 | Л | л | ელ | [ɫ] | ლ | l | U+041B / U+043B |
| 14 | М | м | em | [m] | მ | m | U+041C / U+043C |
| 15 | Н | н | ენ | [n] ~ [nʲ] | ნ | n | U+041D / U+043D |
| 16 | Ӈ | ӈ | ენ | [n] ~ [nʲ] | ნ | n | U+04C7 / U+04C8 |
| 17 | О | о | ო | [o] | ო | o | U+041E / U+043E |
| 18 | П | п | პე | [p] ~ [pʲ] | პ | p | U+041F / U+043F |
| 19 | Р | р | ერ | [r] ~ [rʲ] | რ | r | U+0420 / U+0440 |
| 20 | С | с | ეს | [s] ~ [sʲ] | ს | s | U+0421 / U+0441 |
| 21 | Т | т | ტე | [t] ~ [tʲ] | ტ | t | U+0422 / U+0442 |
| 22 | У | у | უ | [u] | უ | u | U+0423 / U+0443 |
| 23 | Ф | ф | ეფ | [f] ~ [fʲ] | ფ | f | U+0424 / U+0444 |
| 24 | Х | х | ხა | [x] ~ [xʲ] | ხ | h | U+0425 / U+0445 |
| 25 | Ц | ц | ცე | [ʦ] | ც | c | U+0426 / U+0446 |
| 26 | Ч | ч | ჩე | [ʧʲ] | ჩ | č | U+0427 / U+0447 |
| 27 | Ш | ш | შა | [ʃ] | შ | š | U+0428 / U+0448 |
| 28 | Щ | щ | შჩა | [ʃ] | შჩ | šč | U+0429 / U+0449 |
| 29 | Ъ | ъ | მიაკი ზნაკი мяккі знак |
[ʲ] | ’ | U+042C / U+044C | |
| 30 | Ы | ы | y | [ɨ] | გაგრძელებული ი | y | U+042B / U+044B |
| 31 | Ь | ь | მიაკი ზნაკი мяккі знак |
[ʲ] | ’ | U+042C / U+044C | |
| 32 | Э | э | ე | [ɛ] | ე | è | U+042D / U+044D |
| 33 | Ю | ю | იუ | [ʲu] | იუ | û | U+042E / U+044E |
| 34 | Я | я | ია | [ʲa] | ია | â | U+042F / U+044F |
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 379.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||