Կարել Տեյգե

Կարել Տեյգե; չեխ․՝ Karel Teige
Ծնվել է	դեկտեմբերի 13, 1900[…]
Ծննդավայր	Պրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[…]
Վախճանվել է	հոկտեմբերի 1, 1951[…] (50 տարեկան)
Վախճանի վայր	Պրահա, Չեխոսլովակիա
Գերեզման	Վիշեհրադսկե գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	գրող, լեզվաբան, լուսանկարիչ, լրագրող, գրական քննադատ, ճարտարապետ, թարգմանիչ, դիզայներ, արվեստի տեսաբան, ճարտարապետության տեսաբան, տպագրիչ, խմբագիր և արվեստագետ
Քաղաքացիություն	Չեխոսլովակիա
Կուսակցություն	Չեխոսլովակիայի կոմունիստական կուսակցություն
	Karel Teige Վիքիպահեստում

Կարել Տեյգե (չեխ․՝ Karel Teige, դեկտեմբերի 13, 1900(1900-12-13)^[1]^[2]^[3]^[…], Պրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա^[4]^[5]^[6]^[…] - հոկտեմբերի 1, 1951(1951-10-01)^[1]^[2]^[3]^[…], Պրահա, Չեխոսլովակիա^[5]^[6]^[7]), չեխ գրող, թարգմանիչ, գրաքննադատ, հրապարակախոս, նկարիչ-գրաֆիկ, գրքերի ձևավորող, արվեստի տեսաբան։ Զբաղվել է ճարտարապետությամբ, լուսանկարչությամբ, կինոյով։ Արևելաեվրոպական ավանգարդի խոշորագույն ներկայացուցիչն է։

Կենսագրություն

Կարել Տեյգեն ծնվել է 1900 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Պրահայում։ Պրահայի գլխավոր արխիվարիուսի որդին է։ Սովորել է Կարլի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետում, հարել է ձախ ուժերին, սկսել է զբաղվել լրագրությամբ։ 1924 թվականին հանդես է եկել «պոետիզմի» մանիֆեստով։ Ավանգարդիզմի գեղարվեստական Դևետսիլ խմբակի (գործել է 1920-1930 թվականներին) կազմակերպիչներից մեկն է, հրատարակել է խմբակի ամսագիրը (1927-1930 թվականներ)։ Կարել Տեյգեի նախաձեռնությամբ Պրահայում ելույթներով հանդես են եկել Լե Կորբյուզեն, Ման Ռեյը, Պաուլ Կլեեն, Վլադիմիր Մայակովսկի, Անդրե Բրետոնը, Վալտեր Գրոպիուսը։ 1929-1930 թվականներին սովորել է Բաուհաուզում։ 1934-1938 թվականներին անդամակցել է «Չեխական սյուրռեալիստական խմբակին», որ ինքն էր կազմակերպել Վիտեզսլավ Նեզվալի հետ միասին։

Իր տեսական աշխատություններում միավորել է նեոմարքսիստական սոցիոլոգիան հոգեբանական վերլուծության հետ, մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել ուրբանիստիկայի, քաղաքի առօրյա կյանքի, մասսայական մշակույթի։ Ֆրանսերենից թարգմանել է Շառլ Բոդլեր, Լոտրեամոնի, Վերհարնի, Ապոլիների, Մալյերոյի, Իլյա Էրենբուրգի ստեղծագործությունները, Լուի Դելյուկի աշխատությունները, Ն. Բուխարինի հոդվածները գրականության վերաբերյալ։ Հեղինակել է «Ֆիլմ» (1925), «Խորհրդային մշակույթ» (1927) գրքերը, մենագրություններ Արխիպենկոյի (1923), Մայակովսկու, ռուսական ֆուտուրիզմի (1936) և այլնի մասին։

1948 թվականին սոցիալիստական իշխանությունների ճնշման տակ հեռացել է հասարակական կյանքից։ Ենթարկվել է պաշտոնական զրպարտության իբրև «տրոցկիական այլասերված»։ Մահացել է 1951 թվականի հոկտեմբերի 1-ին սրտի կաթվածից։ Նրա արխիվը ենթարկվել է խուզարկության գաղտնի ոստիկանության կողմից։

Աշխատություններ

Ուսումնասիրություններ

Stavba a báseň
Svět, který se směje
Svět, který voní
Jarmark umění
Surrealismus proti proudu

Գիտական աշխատություններ

Soudobá mezinárodní architektura
Moderní architektura v Československu
Moderní fotografie v Československu
Vývojové proměny v umění
Vývoj sovětské architektury
Sociologie architektury
Jan Zrzavý

Գրականություն

Chvatík K. Teige a báseň։ Karel Teige jako teoretik moderny. Praha։ Český Spisovatel, 1994
Karel Teige. Prague։ Torst, 2001
Karel Teige. L'Enfant Terrible of the Czech Modernist Avant-Garde, ed. by Eric Dluhosch and Rostislav Svácha, MIT Press, 1999, ISBN 0-262-04170-7 - includes 4 Essays of Teige
Esther Levinger։ "A life in nature - Karel Teige's journey from Poetism to Surrealism" In։ Zeitschrift für Kunstgeschichte, vol. 67.2004, 3, pp. 401–420
Peter A. Zusi։ "The Style of the Present: Karel Teige on Constructivism and Poetism" in։ Representations, 88. Fall 2004, pp. 102–124
Prager Architektur und die europäische Moderne, ed. by Tomáš Valena and Ulrich Winko, Berlin։ Mann, 2006
Radu-Alexandra Răuţă։ "Shifting meanings of modernism: parallels and contrasts between Karel Teige and Cezar Lăzărescu" in։ The journal of architecture, Royal Institute of British Architects. - Bd. 14.2009, 1, S. 27-44

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Karel Teige (նիդերլ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Česká divadelní encyklopedie
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno
↑ BillionGraves — 2011.

Արտաքին հղումներ

Description of recent Teige biography Արխիվացված 2008-10-24 Wayback Machine
On Teige's erotic surrealist photomontages Արխիվացված 2009-07-27 Wayback Machine
[1] Dreams and Disillusion։ Karel Teige and the Czech Avant-Garde
Կարել Տեյգեի ֆոտոմոնտաժները Արխիվացված 2009-07-27 Wayback Machine (անգլ.)
Տեյգեի հոդվածները կինոյի մասին Արխիվացված 2008-10-11 Wayback Machine (ռուս.)
Կարել Տեյգեն PhotoIsland կայքում Արխիվացված 2015-07-05 Wayback Machine (ռուս.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարել Տեյգե» հոդվածին։

[_10f8bcee5d6a1737-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_3ed822aa0d9b30e5-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Karel Teige (նիդերլ.)

[_63d38044c84d57d2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_29c1f7f6ece61e64-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_f4b952e86b7e4159-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_31cec83bbb4834ad-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Česká divadelní encyklopedie

[_1cf88d1e40702170-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno

[_36eb2496929e78ab-8] BillionGraves — 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]