Koalhydraat

Yn de gemy is in koalhydraat (ek wol sûker of sacharide neamd) in beskaat type ferbining fan koalstof-, wetterstof- en soerstofatomen dêr't de wetterstof- en soerstofatomen mei in ferhâlding fan 2:1 by foarkomme. Ek ôfliedings mei oare eleminten en oare ferhâldings wurde wol ûnder de sûkers rekkene salang se in likense basisstruktuer hawwe.

Yndieling fan koalhydraten

Der binne ferskate manearen om koalhydraten yn te dielen:

op grutte fan de Molekulen
op tal fan koalstofatomen yn it molekúl
op gemyske reaksje

Yndieling op grutte

Koalhydraten kinne bestean út 1, 2, inkelde of folle monosacharide-ienheden.

Yndieling op tal koalstofatomen

Om de koalhydraten yn te dielen op tal fan koalstofatomen wurde de telwurden (3) tri-, (4) tetr-, (5) pent-, (6) heks- ensfh. brûkt. Nei ien fan dizze telwurden komt dan de útgong -oaze. Bygelyks mei heksoaze wurde alle koalhydraten mei seis koalstofatomen miend.

Yndieling op gemyske reaksje

Koalhydraten hawwe yn de iepen keatlingstruktuer altyd in dûbeldbûn soerstofatoom. As dit soerstofatoom oan de ein fan de keatling sit, dan is de ferbining in aldehyde en hawwe wy it oer in aldoaze, sit it dûbeldbûn soerstofatoom yn it midden fan de keatling, dan is de ferbining in keton en hawwe wy it oer in ketoaze. Aldoazen reageare maklik mei oksydearjende stoffen, ketoazen net. Aldoazen wurden ek wol redusearjende sûkers neamd. Glukoaze (dat makke wurdt troch fotosynteze) is de ferneamdste aldoaze. As oksydearjende stoffen wurde brûkt:

Tollens, op basis fan Ag⁺
Benedicts, op basis fan Cu²⁺
Fehlings, ek op basis fan Cu²⁺

Tabel

Tabel mei koalhydraten (monosachariden), sortearre op tal koalstofatomen en gemyske reaksje:

	aldoaze	ketoaze
trioaze	glyseraldehyde	dihydroksyaseton
tetroaze	erytroaze treoaze	erytruloaze
pentoaze	arabinoaze lyksoaze ksyloaze riboaze	ksiluloaze ribuloaze
heksoaze	alloaze altroaze galaktoaze glukoaze guloaze mannoaze taloaze ydoaze	fruktoaze psikoaze sorboaze tagatoaze