Aline Griffith
| Aline Griffith | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Pearl River, 1923ko maiatzaren 22a |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak  Espainia |
| Heriotza | Madril, 2017ko abenduaren 11 (94 urte) |
| Heriotza modua | : eritasuna |
| Familia | |
| Aita | William Griffith |
| Ama | Marie Dexter |
| Ezkontidea(k) | Luis de Figueroa de Perez de Guzman el Bueno, Conde de Romanones (en)  |
| Seme-alabak | |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | College of Mount Saint Vincent (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aristokrata, Socialitea, espioia eta idazlea |
| Enplegatzailea(k) | Office of Strategic Services |
  | |
María Aline Griffith Dexter (Pearl River, New York, Estatu Batuak, 1923ko maiatzaren 22a – Madril, Espainia, 2017 abenduaren 11) aristokrata, espioia eta idazle hispanoestatubatuarra izan zen. Estatu Batuetako Zerbitzu Estrategikoen Bulegoan lan egin zuen Bigarren Mundu Gerrako 'oficial de cifra' delako gisa (OSS). Aristokrata, sozialite eta Romanones kondearen alarguna.[1][2][3]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Haurtzaroa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]María Aline Griffith Dexter 1920ko maiatzaren 22an jaio zen Pearl Riverren (New York), sei seme-alabako klase ertaineko familia batean.[4] William Griffith aseguru eta ondasun higiezinen saltzailea zuen aita, eta Marie Dexter zuen ama.[5]
Lan ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Griffith modelo gisa ari zen lanean OSSk errekrutatu eta Espainiara bidali zuenean. Hantxe ezagutu zuen senarra, eta harekin ezkondu zen. Elizabeth McIntoshen liburuaren arabera:
«1943an hasi zen Madrilen X-2 kode-aretoan, egunez eta gauez mezuak deszifratzen. Espainiako gobernuko ministro baten idazkari pribatua zelatatzen zuen agente-sare txiki baten ardura izan zuen. Haren lan zirraragarriaren zatirik handiena orduen ondoren egin zen, gizarte-bizitza zabala garatu zuenean, eta jaietan, sarritan Espainiako aristokraziarekin, entzundako txismeei buruzko informazioa jasotzen zuen».[6]
Bizitza pribatua eta soziala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Espainian, Luis de Figueroa Pérez de Guzmán el Bueno, Quintanillako kondea, ezagutu eta harekin ezkondu zen; geroago, Romanones III. kondea, Luis Figueroa Alonso Martínezen semea, 1947an.[7] Hiru seme izan zituzten:
- Álvaro de Figueroa Griffith, X. Quintanilla kondea eta IV. Romanones kondea, Lucila Domecq Williamsekin ezkondua, Bertín Osborneren koinata.
- Luis de Figueroa Griffith, XI. Quintanilla kondea, Teresa de Sayn-Wittgenstein-Sayn printzesarekin ezkondua eta geroago María Inés Bárbara Márquez Osoriorekin, IV. Santa Cristina dukeen alaba.
- Miguel de Figueroa Griffith.
Bikotea Romanones konde-kondesa bihurtu ziren geroago, Álvaro de Figueroa senarraren aitona hil ondoren. Andrea Madrilen, New Yorken eta Pascualete finkan bizi zen, Espainiako Cáceres probintzian. Azken hori senarraren familiakoa zen, eta guztiz zaharberritu zuten. Bere luxuzko jaiengatik ezaguna zen, eta bertan izan ziren munduko buruzagi eta ospetsu asko, besteak beste, Ronald eta Nancy Reagan, Jacqueline Kennedy, Cayetana Fitz-James Stuart, Albako dukesa, Wallis Simpson, Rothschildeko Guy baroia, Salvador Dalí, Ava Gardner, Audrey Hepburn edo Grace Kelly.[2][3]
Antonio Floresen bataiatze-amabitxia izan zen, Antonio Ordoñezekin aitabitxiarekin batera.
2009an, Garbo astekarian The Spy dokumentalerako elkarrizketa egin zioten Joan Pujoli buruz, bigarren Mundu Gerran Britainia Handiari lagundu zion Espainiako agente bikoitzari buruz.[8]
Bitxi-bilduma ederra zuen, bere bizitzaren amaiera aldera enkantean jarri zuena.[9]
Kondesa ezaguna zen bere izaera arduragabe eta izaera altiboarengatik. 2017. urteko ekainean, The New Yorker aldizkariak The Countess's Private Secrety («Kondesaren idazkari pribatua») argitaratu zuen, Jennifer Eganena, bere erretratu identifikagarria.[3]
Urtetan biriketako enfisema izan ondoren hil zen, 1997ko abenduaren 11n, 97 urte zituela.[10] Bere familiak Guadalajaran duen panteoian lurperatu zuten.[11]
Cristobal Balentziaga jostunaren musa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aline Griffith, Margarita Salaberria Galarraga eta Meye Allende de Maierrekin batera, Cristobal Balenciaga jostura handiko diseinatzailearen musatzat hartzen da.[12]
Argitalpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Romanonesek zazpi liburu argitaratu zituen; sei ez-fikzio gisa aurkeztu ziren eta bat nobela bat da. Spyren hiru liburuak espioitzan eta adimenean izan zuen parte-hartzeari buruzkoak dira.
- The Earth Rests Lightly (1963), gaztelaniara itzulia: 'Historias de Pascualete' (1964).
- An American in Spain (1980)
- The Spy Wore Red (1988), gaztelaniara itzulia: 'La espía que vestía de rojo' (2010).
- The Spy Went Dancing (1991)
- The Spy Wore Silk (1991), gaztelaniara itzulia: 'La espía vestida de seda'
- The Well-Mannered Assassin (1994), lehen eleberria, Ilich Ramírezen oinarritua, «Carlos el Chacal» ezizena duena eta gaztelaniara itzulia, 'Un asesino con clase' (2002) gisa.
- La trama marroquí (2005).
- El fin de una era (2010).
Eztabaida
[aldatu | aldatu iturburu kodea]OSS eta CIArentzat Romanones lanaren deskribapenaren zehaztasunari buruzko eztabaida dago. Rupert Allason historialariak, «Nigel West» ezizenaz idatzita, «ustez objektiboak ziren [espioitza-lanaren] kontakizunak fikziozkoak izan zirela dio».[13][14] Women's Wear Dailyk jakinarazi zuen bere artxiboa Estatu Batuetako Artxibo Nazionaletako OSStik berreskuratu zuela eta berak «bere balentriak espioi estatubatuar gisa bordatu» zituela jakin zutela. Romanonesek akusazioei erantzun zien elkarrizketa batean:
«Nire istorioak egia batean oinarrituta daude. Ezinezkoa da egin nuen edozein misioren xehetasunak artxibo batean egotea».[15]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Gross, Michael. (21 de junio de 1987). «Reseña de The Spy Wore Red» The New York Times.
- ↑ a b Nieto, Maite. (12 de diciembre de 2017). «Muere Aline Griffith, condesa de Romanones, periodista y espía» El País.
- ↑ a b c Egan, Jennifer. (5 de junio de 2017). «The Countess's Private Secretary» The New Yorker.
- ↑ «Madrid's Best-dressed U.S. Beauty» Life (Time) 9 de octubre de 1964.
- ↑ Green, Michelle. (7 de mayo de 1990). «The Countess of Romanones Commands a Dazzling Cast in Her Second Memoir of Espionage, The Spy Went Dancing» People.
- ↑ McIntosh, Elizabeth P.. (1998). Sisterhood of spies : the women of the OSS. Annapolis, Md.: Naval Institute Press ISBN 978-1-55750-598-9. (Noiz kontsultatua: 2022-09-28).
- ↑ «Milestones: announcement of marriage» Time 7 de julio de 1947.
- ↑ «Garbo: The Spy» Internet Movie Database.
- ↑ «Countess Alina de Romanones (Marie Aline Griffith) Precious Jewels To Be Auctioned» Batangas Today 28 de abril de 2011.
- ↑ Muere Aline Griffith, condesa viuda de Romanones, a los 94 años. .
- ↑ Guadalajara, La Crónica de. Enterrada en Guadalajara Aline Griffith, condesa viuda de Romanones. .
- ↑ (Gaztelaniaz) «Las nietas de las damas de la alta sociedad homenajean a Balenciaga» abc 2011-07-16 (Noiz kontsultatua: 2022-09-28).
- ↑ (Ingelesez) West, Nigel. (2009-01-22). Historical Dictionary of Sexspionage. Scarecrow Press ISBN 978-0-8108-6287-6. (Noiz kontsultatua: 2022-09-28).
- ↑ West, Nigel. (1998). Counterfeit spies : genuine or bogus?, an astonishing investigation into secret agents of the Second World War. London : St Ermin's Press ISBN 978-0-316-64378-8. (Noiz kontsultatua: 2022-09-28).
- ↑ Lacher, Irene. (10 de marzo de 1991). «A Woman of Mystery: Espionage: Countess Aline Romanones has written no less than three books about her exploits as a spy. But skeptics keep asking: Is she all she says she is?» Los Angeles Times.
