1892

1892. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa
Urteak	1889 • 1890 • 1891 • 1892 • 1893 • 1894 • 1895
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1892 ; MDCCCXCII
Ab urbe condita	2645
Armeniar egutegia	1341 ; ԹՎ ՌՅԽԱ
Bahá'í egutegia	48 – 49
Bengaliar egutegia	1299
Berber egutegia	2842
Egutegi budista	2436
Myanmarko egutegia	1254
Bizantziar egutegia	7400 – 7401
Koptoen egutegia	1608 – 1609
Etiopiar egutegia	1884 – 1885
Hebrear egutegia	5652 – 5653
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1948 – 1949
Shaka Samvat	1814 – 1815
Kali Yuga	4993 – 4994
Iraniar egutegia	1270 – 1271
Islamiar egutegia	1309 – 1310
Japoniar egutegia	Meiji 25; (明治25年)
Korear egutegia	4225
Thailandiar eguzki egutegia	2435
Holozeniar egutegia	11892

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Arte eta kultura

Maiatzaren 21a – Pailazoak (italieraz: Pagliacci), Ruggero Leoncavalloren opera estreinatu zen Milango Teatro Dal Vermen.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Martxoaren 6a – 1892ko Home Nations Txapelketa bukatu zen: Ingalaterra izan zen txapelduna partida guztiak irabaziz eta aurkako puntu bakar bat jaso gabe.

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a -Pedro José Galíndez, Peru Galindez, euskal kirolari eta abokatua (h. 1971).
Urtarrilaren 3a – J.R.R. Tolkien, ingeles filologo, irakasle eta fantasia epikoko idazlea (h. 1973).
Urtarrilaren 6a – Jesus Agirregabiria, donostiar tenorra (h. 1975).
Urtarrilaren 10a – Nicanor Narbarte, gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea (h. 1970).
Urtarrilaren 14a – Martin Niemöller, alemaniar teologo eta ministro protestantea, nazien aurka nabarmendu zena (h. 1984).
Urtarrilaren 15a – Pablo Artxanko, Eusko Abertzale Ekintzako (EAE) kide historiko eta euskaltzalea (h. 1962).
Urtarrilaren 18a – Oliver Hardy, estatubatuar aktorea, Laurel eta Hardy komiko bikote ospetsuko kidea (h. 1957).
Urtarrilaren 17a – Luther Gulick, estatubatuar kudeaketa aditua (h. 1993).
Urtarrilaren 21a – Esperanza Rodríguez Cerdán, espainiar maistra errepublikanoa (h. 1984).
Urtarrilaren 22a – Marcel Dassault, frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona (h. 1986).
Urtarrilaren 24a – Ksenia Boguslavskaia, errusiar abangoardiako artista, poeta eta barne diseinatzailea (h. 1972).
Urtarrilaren 26a – Bessie Coleman, estatubatuar hegazkinlaria, pilotu baimena lortu zuen afro-amerikar jatorriko lehen emakumea (h. 1926).
Urtarrilaren 29a – Ernst Lubitsch, alemaniar zinema zuzendaria (h. 1947).
Urtarrilaren 31 – Eddie Cantor, estatubatuar umorista, dantzari, abeslari, aktore eta abesti egilea (h. 1964).

Otsaila

Otsailaren 2a – Cuno Hoffmeister, alemaniar astronomoa (h. 1968).
Otsailaren 3a – Juan Negrín, Espainiako Bigarren Errepublikako Presidentea (h. 1956).
Otsailaren 4a – Ugo Betti, italiar antzerkigilea (h. 1953).
Otsailaren 4a – Andreu Nin, kataluniar politikaria (h. 1937).
Otsailaren 6a – William P. Murphy, estatubatuar sendagilea, 1934ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1987).
Otsailaren 9a – Fiodor Raskolnikov, errusiar militante boltxebikea (h. 1939).
Otsailaren 19a – René Labat, lapurtar atleta (h. 1970).
Otsailaren 22a – Edna St. Vincent Millay, estatubatuar antzerkigile eta poeta lirikoa (h. 1950).
Otsailaren 23a – Agnes Smedley, estatubatuar kazetari, idazle eta feminista (h. 1950).
Otsailaren 26a – Alejandro Larrakoetxea, bizkaitar idazlea (h. 1976).
Otsailaren 29a – Ana María Ibars, espainiar idazle eta maistra (h. 1965).
Otsailaren 29a – Augusta Savage, estatubatuar eskultorea (h. 1962).

Martxoa

Martxoaren 1a – Akutagawa Ryunosuke, japoniar idazlea (h. 1927).
Martxoaren 7a – Felisa Mary, euskal aktorea (h. 1956).
Martxoaren 8a – Juana de Ibarbourou, uruguaitar idazlea (h. 1979).
Martxoaren 9a – Mátyás Rákosi, Hungariako lehen ministroa (h. 1971).
Martxoaren 9a – Vita Sackville-West, ingeles idazlea eta lorategi diseinatzailea (h. 1962).
Martxoaren 10a – Arthur Honegger, suitzar musikagilea (h. 1955).
Martxoaren 10a – Gregory La Cava, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1952).
Martxoaren 15a – Mixel Dargaitz, lapurtar bertsolaria (h. 1965).
Martxoaren 16a – César Vallejo, perutar poeta, Hego Ameriketako literaturako poeta nagusietakoa (h. 1938).
Martxoaren 22a – Joaquín Zuazagoitia, bizkaitar kazetari eta politikaria eta Bilboko alkatea (h. 1971).
Martxoaren 28a – Corneille Heymans, belgikar fisiologoa, 1938ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1968).
Martxoaren 29a – József Mindszenty, hungariar kardinala (h. 1975).
Martxoaren 30a – Stefan Banach, poloniar matematikaria (h. 1945).
Martxoaren 30a – Erhard Milch, alemaniar landa mariskala (h. 1972).
Martxoaren 30a – Erwin Panofsky, alemaniar arte-historialaria (h. 1968).

Apirila

Apirilaren 2a – Klavdia Ode-Vasilieva, palestinar-errusiar arabista eta irakaslea (h. 1965).
Apirilaren 4a – Karl Wilhelm Reinmuth, alemaniar astronomoa (h. 1979).
Apirilaren 4a – Edith Södergran, suediar hiztuneko finlandiar poeta, XX. mendeko eskandinabiar poeta nagusienetakoa (h. 1923).
Apirilaren 5a – Hermann Kemper, alemaniar ingeniaria, lebitazio magnetikoaren aitzindaria (h. 1977).
Apirilaren 6a – Celestino Sarobe, gipuzkoar baritonoa (h. 1952).
Apirilaren 8a – Richard Neutra, austriar-estatubatuar arkitektoa (h. 1970).
Apirilaren 8a – Mary Pickford, kanadar-estatubatuar aktorea eta United Artists estudioaren fundatzailea (h. 1979).
Apirilaren 12a – Julia Irazu Gartzia, arabar maistra aitzindaria (h. 1979).
Apirilaren 13a – Robert Watson-Watt, eskoziar fisikaria (h. 1973).
Apirilaren 14a – Juan Belmonte, el Pasmo de Triana, espainiar zezenketaria (h. 1962).
Apirilaren 14a – Gordon Childe, australiar arkeologoa (h. 1957).
Apirilaren 14a – Cecilio Ibarretxe, Athleticeko bizkaitar futbolaria (h. 1961).
Apirilaren 18a – Bolesław Bierut, poloniar politikari komunista, Poloniako presidentea (h. 1956).
Apirilaren 19a – Grigori Abramovitx Shajn, sobietar/errusiar astronomoa (h. 1956).
Apirilaren 19a – Germaine Tailleferre, frantziar musikagile eta pianista (h. 1983).
Apirilaren 24a – Albert Mayer, Lehen Mundu Gerran hil zen lehen soldadu alemaniarra (h. 1914).

Maiatza

Maiatzaren 2a – Manfred von Richthofen, Baroi Gorria, alemaniar militar eta hegazkin pilotua (h. 1918).
Maiatzaren 3a – George Paget Thomson, ingeles fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (h. 1975).
Maiatzaren 4a – Fernando Barrón, arabar militarra (h. 1953).
Maiatzaren 5a – Dorothy Garrod, britainiar arkeologoa, Paleolito Aroan aditua (h. 1968).
Maiatzaren 7a – Archibald MacLeish, estatubatuar olerkaria (h. 1982).
Maiatzaren 7a – Josip Broz Tito, militarra eta Jugoslaviako presidentea (h. 1980).
Maiatzaren 8a – Arnold Hauser, hungariar arte-historialaria (h. 1978).
Maiatzaren 9a – Zita Borboi-Parmakoa, Austriako azken enperadorearen emaztea, zenbait urtez Lekeition erbestean bizi izandakoa (h. 1989).
Maiatzaren 11 – Margaret Rutherford, ingeles aktorea (h. 1972).
Maiatzaren 15a – Isidro Ansorena, hernaniar txistularia (h. 1975).
Maiatzaren 20a – Ramiro Arrue, bizkaitar margolaria (h. 1971).
Maiatzaren 23a – Rafael Moreno, Pichichi, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (h. 1922).
Maiatzaren 25a – Liam Mellows, irlandar errepublikarra (h. 1922).
Maiatzaren 29a – Alfonsina Storni, argentinar postmodernismoko poeta eta idazlea (h. 1938).
Maiatzaren 31 – Gregor Strasser, alemaniar politikari nazia (h. 1934).

Ekaina

Ekainaren 1a – Amanullah Khan, Afganistango erregea (h. 1960).
Ekainaren 7a – Kevin O'Higgins, irlandar politikaria (h. 1927).
Ekainaren 8a – Manuel Ignacio Galíndez, bizkaitar futbolari eta arkitektoa, arkitektura arrazionalistaren aurrekaria (h. 1980).
Ekainaren 9a – Armand Lunel, frantziar idazlea eta shuadit edo judu-proventzeraren azken hiztuna (h. 1977).
Ekainaren 12a – Djuna Barnes, estatubatuar idazlea (h. 1982).
Ekainaren 13a – Basil Rathbone, ingeles aktorea (h. 1967).
Ekainaren 15a – Andrew Loomis, estatubatuar ilustratzaile, marrazkilari, idazle eta marrazkilaritza irakaslea (h. 1959).
Ekainaren 18a – Victor Fontan, frantziar txirrindularia (h. 1982).
Ekainaren 21a – Hilding Rosenberg, suediar musikagilea (h. 1985).
Ekainaren 25a – Carme Montoriol i Puig, kataluniar itzultzaile, narratzaile, poeta, dramagile eta piano-jotzailea (h. 1966).
Ekainaren 26a – Leon Barrenetxea, gipuzkoar eskultorea (h. 1947).
Ekainaren 26a – Pearl S. Buck, estatubatuar idazlea, 1938ko Literaturako Nobel Saria (h. 1973).
Ekainaren 28a – E. H. Carr, britainiar historialari, diplomazialari eta kazetaria (h. 1982).
Ekainaren 28a - Milunka Savić, serbiar heroia, gerra guztien historian kondekorazio gehien jaso dituen emakumea (h. 1973).
Ekainaren 29a – Pedro Antequera Azpiri, espainiar margolaria, marrazkilaria eta artista grafikoa (h. 1975).

Uztaila

Uztailaren 1a – James Cain, estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. 1977).
Uztailaren 11 – Thomas Mitchell, estatubatuar aktorea (h. 1962).
Uztailaren 12a – Bruno Schulz, judu jatorriko poloniar idazle, artista, literatura kritikari eta arte irakaslea (h. 1942).
Uztailaren 15a – Walter Benjamin, alemaniar literatura-kritikari eta filosofoa (h. 1940).
Uztailaren 20a – Eli Gallastegi, Gudari, bizkaitar politikari abertzale eta jeltzale independentista (h. 1974).
Uztailaren 22a – Arthur Seyss-Inquart, austriar politikari nazia (h. 1946).
Uztailaren 23a – Haile Selassie, Etiopiako azken Enperadorea eta Rastafari mugimenduaren sortzailea (h. 1975).
Uztailaren 24a – Alice Ball, estatubatuar zientzilari eta kimikaria, lepraren aurkako garaiko tratamendu eraginkorrenaren garatzailea (h. 1916).
Uztailaren 24a – Philomène Cadoret, bretainiar jostun, idazle eta poeta (h. 1923).
Uztailaren 27a – Eulogio Aranguren, gipuzkoar futbolaria (h. 1973).
Uztailaren 29a – William Powell, estatubatuar aktorea (h. 1984).

Abuztua

Abuztuaren 6a – Frank Tuttle, estatubatuar zinemagilea (h. 1963).
Abuztuaren 11 – Władysław Anders, poloniar militar eta politikaria (h. 1970).
Abuztuaren 11 – Hugh MacDiarmid, eskoziar olerkaria (h. 1978).
Abuztuaren 12a – Mariano Arrate, gipuzkoar futbolaria (h. 1963).
Abuztuaren 15a – Louis-Victor de Broglie, frantziar fisikaria, 1929ko Fisikako Nobel Saria (h.1987)
Abuztuaren 16a – Harold Foster, kanadar-estatubatuar komikigilea (h. 1982).
Abuztuaren 21a – Charles Vanel, frantziar aktorea (h. 1989).
Abuztuaren 22a – José Olivares, Tellagorri, bizkaitar idazlea eta kazetaria (h. 1960).
Abuztuaren 26a – Gaetano Belloni, italiar txirrindularia (h. 1980).
Abuztuaren 28a – Augustin Souchy, alemaniar anarkosindialista, antimilitarista eta kazetaria (h. 1984).

Iraila

Irailaren 4a – Darius Milhaud, frantziar musikagilea (h. 1974).
Irailaren 6a – Edward Victor Appleton, ingeles fisikaria, 1947ko Fisikako Nobel Saria (h. 1965).
Irailaren 10a – Arthur Compton, estatubatuar fisikaria, 1927ko Fisikako Nobel Saria (h. 1962).
Irailaren 11 – Lucien Buysse, belgikar txirrindularia (h. 1980).
Irailaren 11 – Jose Antonio Uharte, nafar biolinista (h. 1968).
Irailaren 16a – Werner Bergengruen, alemaniar idazlea (h. 1964).
Irailaren 27a – Mikhailo Kravtxuk, sobietar-ukrainar matematikaria (h. 1942).

Urria

Urriaren 3a – Inazio Larrañaga, gipuzkoar idazlea (h. 1975).
Urriaren 4a – Engelbert Dollfuss, Austriako kantzelaria (h. 1934).
Urriaren 6a – Sándor Rónai, Hungariako estatuburua (h. 1965).
Urriaren 8a – Marina Tsvetaieva, errusiar poeta eta idazlea (h. 1941).
Urriaren 9a – Ivo Andritx, serbokroazieraz idatzi zuen idazlea, 1961eko Literaturako Nobel Saria (h. 1975).
Urriaren 19a – Ilmari Hannikainen, finlandiar konpositorea (h. 1955).
Urriaren 23a – Gummo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 1977).
Urriaren 28a – Pierre Frieden, Luxenburgoko lehen ministroa (h. 1959).
Urriaren 29a – Lola Anglada, kataluniar haur-literaturako idazle, komikilari eta ilustratzailea (h. 1984).
Urriaren 29a – Aurora Bertrana, katalan idazle eta biolin-jotzailea (h. 1974).
Urriaren 31 – Aleksandr Alekhin, errusiar xake jokalaria (h. 1946).

Azaroa

Azaroaren 2a – Alice Brady, estatubatuar aktorea (h. 1939).
Azaroaren 17a – Dimitrios Kiousopoulos, Greziako lehen ministroa (h. 1977).

Abendua

Abenduaren 4a – Francisco Franco, espainiar militar eta diktadorea (h. 1975).
Abenduaren 6a – Osbert Sitwell, ingeles idazlea (h. 1969).
Abenduaren 7a – Stuart Davis, estatubatuar margolaria eta marrazkigilea, Ameriketako arte abstraktuaren aitzindaritzat hartua (h. 1964).
Abenduaren 8a – Herbert John Louis Hinkler, australiar hegalaria (h. 1933).
Abenduaren 12a – Juan Arin, gipuzkoar etnografo, idazle eta historialaria (h. 1972).
Abenduaren 21a – Rebecca West, britainiar idazle, kazetari, liburu-kritikari eta bidaia-idazlea (h. 1983).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Jon Zabalo, Txiki, euskal herritar marrazkilaria eta irudigilea (h. 1948).
Martin Oiartzabal Oiartzabal, euskal idazlea (h. 1966).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

Urtarrilaren 2a – George Biddell Airy, ingeles matematikaria (j. 1801).
Urtarrilaren 7a – Muhammad Tawfiq, Egiptoko kedivea (j. 1852).
Urtarrilaren 13a – Daniel Weisweiller, alemaniar jatorriko espainiar finantza-gizona (j. 1814).
Urtarrilaren 17a – Mercy Brown, tuberkulosiaz hil zen estatubatuar gaztea, Ingalaterra Berriko azken banpiroa bezala ezagutua (j. 1873).
Urtarrilaren 21a – John Couch Adams, britainiar matematikari eta astronomoa (j. 1819).
Urtarrilaren 22a – Luis Dabán, nafar ofiziala (j. 1841).
Otsailaren 20a – Manuel Juambeltz, euskal apaiz, foruzale eta karlista (j. 1839).
Martxoaren 26a – Walt Whitman, estatubatuar olerkaria (j. 1819).
Martxoaren 28a – Annibale de Gasparis, italiar astronomoa (j. 1819).
Apirilaren 22a – Édouard Lalo, frantziar musikagilea (j. 1823).
Apirilaren 22a – Agripina Samper Agudelo, kolonbiar poeta (j. 1833).
Apirilaren 27a – Jean Etxepareborda, baxenafar mediku ikerlaria (j. 1823).
Apirilaren 28a – Ludvig Holstein-Holsteinborg, Danimarkako lehen ministroa (j. 1815).
Maiatzaren 5a – August Wilhelm von Hofmann, alemaniar kimikaria (j. 1818).
Maiatzaren 17a – Pedro Goyena, argentinar abokatu, idazle eta politikaria (j. 1843).
Maiatzaren 26a – José Lerga Donamaria, nafar buruzagi karlista (j. 1817).
Maiatzaren 29a – Mirzá Husseyn Alí i Nurí, Bahá'u'lláh, Bahaismoaren sortzaile pertsiarra (j. 1817).
Maiatzaren 30a – Mária Lebstück, gizonez jantzita, lehenengo husar emakume ofiziala (j. 1831).
Ekainaren 28a – Harry Atkinson, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1831).

Uztailetik abendura

Uztailaren 18a – Thomas Cook, Thomas Cook & Son bidaia-agentziaren sortzaile ingelesa (j. 1808).
Abuztuaren 4a – Ernestine Rose, idazlea, sufragista eta feminista (j. 1810).
Abuztuaren 23a – Deodoro da Fonseca, Brasilgo lehenbiziko presidentea (j. 1827).
Irailaren 17a – Rudolf von Jhering, alemaniar legelaria (j. 1818).
Urriaren 2a – Ernest Renan, frantziar filosofoa, historialaria eta idazlea (j. 1823).
Urriaren 4a – Émile Signol, frantziar margolaria (j. 1804).
Urriaren 6a – Alfred Tennyson, ingeles olerkaria (j. 1809).
Urriaren 14a – Peter Nicolai Arbo, norvegiar margolaria (j. 1831).
Urriaren 19a – Luis Karril, donostiar arrantzalea eta eta traineru estropadetako patroia (j. 1847).
Urriaren 21a – Anne Charlotte Leffler, suediar idazlea (j. 1849).
Urriaren 23a – Emin Paxa, alemaniar bidaiaria eta kolonizatzailea (j. 1840).
Urriaren 25a – Juan B. Eustaquio Delmas, bizkaitar kazetaria, idazlea eta inprimatzailea (j. 1820).
Urriaren 25a – Caroline Lavinia Scott Harrison, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1822).
Urriaren 29a – William Harnett, irlandar jatorriko estatubatuar margolaria (j. 1848).
Azaroaren 1a – Serafino De Tivoli, italiar margolaria (j. 1825).
Azaroaren 6a – Juana Manuela Gorriti, argentinar idazlea (j. 1818).
Azaroaren 26a – Charles Martial Lavigerie, lapurtar kardinala (j. 1825).
Abenduaren 3a – Afanasi Fet, errusiar olerkaria (j. 1820).
Abenduaren 6a – Ernst Werner von Siemens, alemaniar asmaitzale eta enpresaburua (j. 1816).
Abenduaren 18a – Richard Owen, ingeles naturalista (j. 1804).
Abenduaren 20a – Eduarda Mansilla, argentinar idazle, kazetari eta musikagilea (j. 1834).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Luis Zirilo Iza, bizkaitar idazlea (j. 1837).
Eudora Bumstead, estatubatuar poeta (j. 1860).
James Skivring Smith, Liberiako presidentea (j. 1825).

Kanpo estekak

Datuak: Q7839
Multimedia: 1892 / Q7839